English
Polish
“Oh, to Fly Where There Is No Ghetto, or Workshops…” Rutka Laskier’s Diary Between Necroesthetics and Necropolitics
Marta Tomczok
marta.cuber@interia.pl BioMarta Tomczok - works at the Institute of Polish Literary Research of the University of Silesia. She is interested in the relationship between the Holocaust and pop culture, and postmodernism. Recently, she published Czyja dzisiaj jest Zagłada? Retoryka – ideologia – popkultura (2017). Editor-in-chief of the „Narracje o Zagładzie”
https://orcid.org/0000-0001-9512-007X
Uniwersytet Śląski, Instytut Nauk o Literaturze Polskiej
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 14 (2018), pages: 421-439
Publication date: 2018-12-20
Abstract
In this article I describe the phenomenon of the false historical object in Holocaust research by analyzing the three Polish editions of Rutka Laskier’s diary (with particular attention paid to the latest one). I show that a false historical object is a result of the loss of material/physical contact with the historical source and that it attempts to substitute the document. This is why editions of certain novels stylized as personal document literature eagerly imitate the old texts both in the visual layer (the reader is faced with the manuscript’s facsimile, sepiacolored paper, and old photographs) and in the layer of the events presented (in the novel its author does not always specify that it is fiction). nThis essay also presents the key mistakes made while rewriting Laskier’s diary by its publisher; analyzes the visual and material layer of its third edition (which follows the ‘not a sin-gle page without a photograph’ rule) in reference to the rules adopted by the Polish Center for Holocaust Research and the Jewish Historical Institute for editing diaries (particularly those written by adolescent girls); and discusses the conceptions of necroesthetics and necropolitics, derived from new humanities, in the context of the practical aspect of the popularization of the diary, the history of how it was transported, and the interest taken in its author (particularly her appearance). In the part devoted to the conclusions Tomczok wonders why this type of practices is not accompanied with deepened scholarly reflection and why there is a marked quantitative and qualitative difference between the scholarly editions of Laskier’s diary and those addressed to the general audience.
Keywords
diary, pop culture, materiality, retromania, memory conflict, Będzin
References
Adler Stanisław, „Żadna blaga, żadne kłamstwo…”. Wspomnienia z getta warszawskiego, red. Marta Janczewska, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad ZagładąŻydów, 2018.
Amis Martin, The Zone of Intetest, Random House, 2014 [wyd. polskie Strefy interesów, tłum. Katarzyna Karłowska, Poznań: Rebis, 2015].
Auerbach Rachela, Pisma z getta warszawskiego, oprac. Karolina Szymaniak, Warszawa:ŻIH, 2016.
Białas Zbigniew, Korzeniec, Warszawa, Wydawnictwo MG, 2011.
Białas Zbigniew, Puder i pył, Warszawa, Wydawnictwo MG, 2013.
Białas Zbigniew, Tal, Warszawa: Wydawnictwo MG, 2015.
Białas Zbigniew, Rutka, Warszawa: Wydawnictwo MG, 2018.
Cherezińska Elżbieta, Byłam sekretarką Rumkowskiego. Dzienniki Etki Daum, Poznań: Zysk i S-ka, 2008.
Czeczot Katarzyna, Ofelizm, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2016.
Defonseca Misha, Przeżyć z wilkami, tłum. Joanna Kluza, Katowice: Sonia Draga, 2008.
Engelking Barbara, Wprowadzenie [w:] Mietek Pachter, „Umierać też trzeba umieć…”, red.
Barbara Engelking, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2015.
Głowacka Dorota, Po tamtej stronie: świadectwo, afekt, wyobraźnia, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2016.
Jasińska Anita, „Pamiętnik Rutki Laskier. Tekst i kontekst”, praca magisterska, Katowice 2017.
Jasińska Anita, Nieporadne jeszcze dźwięki. O materialności dziennika Rutki Laskier, „Narracje o Zagładzie” 2017, nr 3.
Jasińska Anita, Pamiętnik Rutki Laskier. O społecznej recepcji świadectwa [w druku].
Konopczyńska-Tota Ewelina, „Zasmucam się na widok masy czekającej na śmierć”. Zagłada w oczach Rutki Laskier [w:] Żydowskie dziecko, red. Anna Jeziorkowska-Polakowska, Agnieszka Karczewska, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2013.
Kowalska-Leder Justyna, Doświadczenie Zagłady z perspektywy dziecka w polskiej literaturze dokumentu osobistego, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2009.
Laskier Rutka, Pamiętnik, red. Adam Szydłowski, wyd. 3, Będzin: Magic sc, 2008.
Leociak Jacek, Tekst wobec Zagłady (O relacjach z getta warszawskiego), Warszawa: Wydawnictwo Leopoldinum Fundacji dla Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997.
Lewin Abraham, Dziennik, oprac. Katarzyna Person, Warszawa: ŻIH, 2016.
Lipszyc Rywka, Dziennik z getta łódzkiego, oprac. i wstęp Ewa Wiatr, posłowie Anita Friedman, Kraków: Wydawnictwo Austeria, 2017.
Namysło Aleksandra, Życie i zagłada będzińskich Żydów, Bę dzin: IPN, 2004.
Nowacka Magdalena, Historia „Pamiętnika” [w:] Rutka Laskier, Pamiętnik, oprac. Adam Szydłowski, Będzin: Magic sc, 2008.
Pamiętnik Rutki Laskier, red. Adam Szydłowski, wyd. 1, Katowice: Polskapresse, 2006.
Pamiętnik Rutki Laskier, red. Stanisław Bubin, wyd. 2, Katowice: Polskapresse, 2006.
„Patrzyłam na usta…”. Dziennik z warszawskiego getta, red. Piotr Weiser, Kraków: Wydawnictwo Homini, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2008.
Poe Edgar Allan, Sztuka kompozycji, tłum. Maciej Żurowski [w:] idem, Opowiadania, wybór i przedmowa Władysław Kopaliński, t. 2, tłum. Wiesław Furmańczyk i in., Warszawa: Czytelnik, 1986.
Reynolds Simon, Retromania. Jak popkultura żywi się własną przeszłością, tłum. Filip Łobodziński, Warszawa: Wydawnictwo Kosmos Kosmos, 2018.
Rodak Paweł, Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku (Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling-Grudziński), Warszawa: WUW, 2011.
Rosenfeld Alvin H., Kres Holokaustu, tłum. Renata Czekalska, Agnieszka Kuczkiewicz-Fraś, Kraków: Księgarnia Akademicka, 2013.
„Rutka jest niebezpieczna”. O nowo powstającej powieści inspirowanej losami będzińskiej
Żydówki z profesorem Zbigniewem Białasem rozmawia Anita Jasińska, „Narracje o Zagładzie” 2017, nr 3.
Szczepanek Anna, Przyszłość niedokonana. Będzin w „Pamiętniku” Rutki Laskier i wspomnieniach Eugenii Prawer [w:] Czytanie Śląska i Zagłębia. Materiały I studenckiej konferencji Koła Naukowego Polonistów, red. Elżbieta Dutka, Katowice: Oϐicyna
Wydawnicza Wacław Walasek, 2009.
Szternϐinkiel Natan Eliasz, Zagłada Żydów Sosnowca, oprac. Aleksandra Namysło, Warszawa: ŻIH, 2017.
Szydłowski Adam, „Dziennik Zachodni”, 6 I 2006.
Szydłowski Adam, Epilog [w:] Rutka Laskier, Pamiętnik, red. Adam Szydłowski, wyd. 3, Będzin: Magic sc, 2008.
Tomczok Marta, Czyja dzisiaj jest Zagłada? Retoryka – ideologia – popkultura, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2017.
Turski Marian, Perła z popiołów, „Polityka” 2018, nr 19.
Weissová Helga, Dziennik Helgi. Świadectwo dziewczynki o życiu w obozach koncentracyjnych, tłum. Adam Kaczorowski, Kraków: Insignis Media, 2013.
Wilkomirski Binjamin, Fragments: Memories of a Wartime Childhood, tłum. Carol Brown
Janeway, New York: Schocken Books, 1996 [oryg. wyd. niemieckie 1995].
Wolny Maja, Czarne liście, Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, 2016.
Wylegała Anna, Klara z Żółkwi. Żółkiew Klary. O niecodziennych zapiskach z codzienności Zagłady [w:] Clara Kramer, Tyleśmy już przeszli. Dziennik pisany w bunkrze (Żółkiew 1942–1944), red. Anna Wylegała, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2017.
Zagner Agnieszka, Dzienniki niezgody, „Polityka” 2008, nr 40.
Zestawienie różnic między tekstem oryginalnym a pierwszym wydaniem wspomnień Janiny
Hescheles, oprac. Ewa Koźmińska-Frejlak [w:] Oczyma dwunastoletniej dziewczyny, oprac. eadem, Piotr Laskowski, przedmowa Maria Hochberg-Mariańska, Warszawa: ŻIH, 2015. Relacje
Rozmowa nr 07628-13 przeprowadzona przez Miriam Thau z Esther Frenkiel w sześciu częściach w Ness Ziona 27 XII 1995 r.
Strony internetowe / Websites
Ciepiał Andrzej, Ella Liberman-Shiber [w:] Galeria postaci, http://www.bramacukermana.com/new/ella-lieberman-shiber/
Pamiętnik to nie zabytek? Z Adamem Szydłowskim rozmawia Magdalena Nowacka, „Dziennik Łódzki”, 10 IX 2008 http://www.dzienniklodzki.pl/artykul/43633,pamietnik-to-nie-zabytek,id,t.html
Wywiad z prof. Zbigniewem Białasem, prozaikiem, laureatem wielu nagród literackich, autorem m.in. książki „Rutka”, https://www.youtube.com/watch?v=bRZj1rSnSlg
License
Copyright (c) 2018 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Other articles by the same auhtor(s)
- Jacek Leociak, Marta Tomczok, Affective Holocaust Kitsch – Introduction , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 17 (2021)
- Marta Tomczok, The Łódź Ghetto in Contemporary Literature for Children and Young People. Critique of ‘New Sensitivity’ , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 16 (2020)
- Marta Tomczok, What is the Holocaust for Today, or Poetic Survival , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 17 (2021)
- Marta Tomczok, Religious Holocaust Kitsch. Outline of the Phenomenon , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 15 (2019)
- Marta Tomczok, Poisining. Piołun i popiół… Thirty Years Later , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 13 (2017)
- Marta Tomczok, The Demon of Reconciliation. The Discourse on the Contemporary Righteous in Popular Novels , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 12 (2016)
- Marta Tomczok, Anna Mach, Świadkowie świadectw. Postpamięć Zagłady w polskiej literaturze najnowszej; Małgorzata Wójcik-Dudek, W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 13 (2017)
- Marta Tomczok, Kinga Piotrowiak-Junkiert, Świadomość zwrócona przeciwko sobie samej. Imre Kertész wobec Zagłady , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 12 (2016)
