W 2003 roku w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN powstało Centrum Badań nad Zagładą Żydów, które dwa lata później zainicjowało edycję rocznika „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”. Naszym celem było stworzenie miejsca publikacji dla polskich badaczek i badaczy reprezentujących różne dziedziny nauki oraz prezentacji tekstów autorów zagranicznych, a także włączenie się w prowadzone w przestrzeni publicznej spory i dyskusje. Było to wówczas jedyne w Polsce pismo naukowe tego typu. Dotychczas ukazało się szesnaście tomów rocznika, o różnej objętości.

Mimo upływu czasu i dokonujących się w nas i wokół nas zmian najważniejsze sprawy pozostają niezmienne. Choć członkowie redakcji reprezentują różne podejścia badawcze, temperamenty i nie zawsze się ze sobą zgadzają, łączy ich wspólnota celów i wartości. Bliskie jest nam traktowanie doświadczenia Zagłady jako wyzwania moralnego i jako powinności wobec ofiar. Nie ukrywamy empatii i nie unikamy wyrażania emocji, wierząc, że poddane intelektualnej dyscyplinie, pomagają w procesie zrozumienia i poznania. Jesteśmy świadomi z jednej strony szczególnej odpowiedzialności spoczywającej na badaczach Zagłady, a z drugiej zagrożeń dla prowadzenia badań naukowych w tym obszarze ze strony czynników politycznych. W trosce o autonomię życia naukowego nie jesteśmy zresztą odosobnieni.

Kładziemy nacisk na interdyscyplinarność - kompletnym nieporozumieniem jest bowiem głoszenie prymatu socjologii nad historią i odwrotnie w analizach nad okupacyjną rzeczywistością. Pismo adresowane jest nie tylko do grupy badaczy zajmujących się Zagładą, lecz także do wszystkich osób zainteresowanych tym tematem.

Od początku zasadniczy układ pisma pozostaje niezmienny. Publikujemy artykuły i studia, teksty źródłowe, sylwetki historyków polskich i zagranicznych ważnych dla problematyki, którą się zajmujemy, eseje, omówienia i przeglądy literatury przedmiotu oraz recenzje. Z wielką uwagą podchodzimy do tekstów badaczek i badaczy młodego pokolenia. Każdy numer wyróżnia temat przewodni (np. stosunki polsko-żydowskie, kolaboracja, Zagłada na prowincji, historiografia, źródła historyczne, problematyka religijna). Nie stronimy od wskazywania nadużyć w życiu naukowym, edukacji i upamiętnieniach, sami też bywamy celem ostrej krytyki. Co kilka lat wydajemy tom w języku angielskim „Holocaust. Studies and Materials”, zawierający wybór tekstów z oryginalnego wydania, którego celem jest ułatwienie odbiorcom zagranicznym dostępu do wyników polskich badań.

Publikujemy zarówno teksty zamawiane przez redakcję, jak i nadsyłane przez autorów po poddaniu ich standardowej procedurze recenzyjnej. Ogłaszamy także Call for Articles, chcąc w ten sposób zachęcić polskich i zagranicznych badaczy Zagłady do przygotowania artykułów na interesujące nas tematy. W 2020 roku uruchomilismy nową stronę internetową i zaplecze edytorskie oparte na Open Journal System. Podjęliśmy decyzję o nieodpłatnym udostępnieniu wszystkich dotychczasowych numerów naszego rocznika w formule Open Access. Odtąd pismo ukazuje się równolegle w wersji drukowanej, jako e-book i w otwartym dostępie za pośrednictwem strony internetowej. W większym niż dotąd stopniu będziemy informować o tematyce planowanych numerów i naszych zamierzeniach.

W 2020 roku rozszerzony został skład Rady Naukowej pisma. Wierzymy, że wywrze ona pozytywny wpływ na naszą pracę, a także przyczyni do jeszcze lepszego funkcjonowania rocznika w kraju i poza jego granicami.

Redakcja