Wyświetl Nr 20 (2024)

Nr 20 (2024)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2024-12-17

Dział: Omówienia

Literatura polska wobec Zagłady 2000 – 2024. Bilans subiektywny

Marta Tomczok

marta.tomczok@us.edu.pl

Marta Tomczok – dr hab., prof. Uniwersytetu Śląskiego, opublikowała monografie poświęcone m.in. Leo Lipskiemu i Irit Amiel, a także edycję poezji Krystiany Robb-Narbutt (wraz z Piotrem Mitznerem) i Izabeli Stachowicz. Jest redaktorką serii wydawniczej „Narracje o Zagładzie” w Wydawnictwie Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Pracuje w Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego

https://orcid.org/0000-0001-9512-007X

a:1:{s:5:"pl_PL";s:21:"University of Silesia";}

Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 20 (2024), strony: 757-771

Data publikacji: 2024-12-17

https://doi.org/10.32927/zzsim.1063

Abstrakt

Autorka przedstawia w artykule subiektywną propozycję podsumowania okresu 2000–2024 w literaturze polskiej o Zagładzie. Kieruje się kryteriami dominujących wówczas nurtów ideowo-estetycznych, takich jak nurt literatury postpamięciowej czy popularnej. Wskazuje, że pod względem zaangażowania stylistyk pamięciowych był to najbardziej różnorodny okres w literaturze powojennej, o rosnącej przewadze fikcjonalizacji i tendencji do mieszania się dokumentu osobistego z fikcją literacką. Stawia także tezę, że rozwijający się coraz bujniej nurt gatunkowy nie jest całkowicie niezależny od sporów o pamięć Zagłady toczących się w tym czasie w kraju, ale jego właściwa interpretacja wymaga badań łączących opowieści uznawane za kiczowate bądź rozrywkowe z polityką pamięci. W artykule punktowo interpretuje również wybrane publikacje o Zagładzie (m.in. Pamiętnik Blumki Iwony Chmielewskiej, wspomnienia Irit Amiel, Podziemny Muranów Jacka Leociaka).

Amiel Irit, Życie – tytuł tymczasowy, Warszawa: Czuły Barbarzyńca Press, 2014.

Betlejwski Rafał, Płonie stodoła, 2010.

Brakoniecki Kazimierz, Miserere mei, „Pogranicza” 2001, nr 2.

Buryła Sławomir, Rozrachunki z wojną, Kraków: Universitas, 2017.

Chmielewska Iwona, Pamiętnik Blumki, Poznań: Harbor Point Media Rodzina, 2011.

Czapliński Przemysław, Literatura wobec Zagłady [w:] Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, Maja Wójcik, Łódź: Officyna, 2009.

Czapliński Przemysław, Zagłada – niedokończona narracja polskiej nowoczesności [w:] Ślady obecności, red. Sławomir Buryła, Alina Molisak, Kraków: Universitas, 2010.

Czapliński Przemysław, Przesilenie nowoczesności. Proza polska 1989–2005 wobec Wielkich Narracji [w:] Narracje po końcu (wielkich) narracji. Kolekcje, obiekty, symulakra…, red. Hanna Gosk, Andrzej Zieniewicz, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2007.

Czapliński Przemysław, Prześladowcy, pomocnicy, świadkowie. Zagłada i polska literatura późnej nowoczesności [w:] Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania, red. Przemysław Czapliński, Ewa Domańska, Poznań: „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2009.

Czapliński Przemysław, Zagłada jako horror. Kilka uwag o literaturze polskiej 1985–2015, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2016, nr 12.

Forecki Piotr, Od „Shoah” do „Strachu”. Spory o polsko-żydowską przeszłość i pamięć w debatach publicznych, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010.

Forecki Piotr, Po Jedwabnem. Anatomia pamięci funkcjonalnej, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2018.

Forecki Piotr, Spór o Jedwabne. Analiza debaty publicznej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2008.

Głowacka Dorota, Po tamtej stronie. Świadectwo, afekt, wyobraźnia, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2016.

Głowiński Michał, Carska filiżanka. Szesnaście opowieści, Warszawa: Wielka Litera, 2016.

Głowiński Michał, Papuga i ratlerek. Opowiadania i małe szkice, Warszawa: Wielka Litera, 2019.

Głowiński Michał, Wprowadzenie [w:] Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie?, red. Michał Głowiński et al., Kraków: Universitas, 2005.

Gross Jan Tomasz, Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny: Pogranicze, 2000.

Harasimowicz Cezary, Mirabelka, Kraków: Zielona Sowa, 2018.

Hen Józef, Pingpongista, Warszawa: W.A.B., 2008.

Jarzyna Anita, Szlemiele. Zwierzęta wobec Zagłady w literaturze dla dzieci, „Narracje o Zagładzie” 2016, nr 2.

Kłos Agnieszka, Całkowity koszt wszystkiego, Wrocław: Stowarzyszenie Kulturalno-Artystyczne „Rita Baum”, 2007.

Krupa Bartłomiej, Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holocaustu (1987–2003), Kraków: Universitas, 2013.

Tomczok Marta, Czyja dzisiaj jest Zagłada? Retoryka – ideologia – popkultura, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2017.

Kuryluk Ewa, Frascati. Apoteoza topografii, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009.

Kuryluk Ewa, Goldi. Apoteoza zwierzaczkowatości, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2011.

Kuryluk Ewa, Feluni. Apoteoza enigmy, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2019.

Kusztelski Błażej, Bogusław Orliński, Nazywam się... Mikołaj Kopernik, Poznań: Media Rodzina, 2010.

Kwiatkowski Grzegorz, Radości, Wrocław: Biuro Literackie, 2013.

Leach Edmund, Greimas Algirdas Julien, Rytuał i narracja, tłum. Michał Buchowski, Anna Grzegorczyk, Ewa Umińska-Plisenko, Warszawa: PWN, 1989.

Leociak Jacek, Marta Tomczok, Afektywny kicz holokaustowy – wprowadzenie, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2021, nr 17.

Leociak Jacek, Podziemny Muranów, Wołowiec: Czarne, 2024.

Ławrynowicz Marek, Korytarz, Warszawa: W.A.B., 2006.

Małczyński Jacek, Krajobrazy zagłady: perspektywa historii środowiskowej, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2018.

Sendyka Roma, Poza obozem. Nie-miejsca pamięci – próba rozpoznania, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.

Michaels Anne, Płomyki pamięci, tłum. Bogumiła Malarecka, Poznań: Rebis, 2000.

Ostatnie fastrygi. Irit Amiel w rozmowie z Agnieszką Piśkiewicz-Bornstein, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2021.

Pałyga Artur, Żyd, „Notatnik Teatralny” 2009, nr 56/57.

Pasikowski Władysław, Pokłosie, 2011.

Pilis Marcin, Łąka umarłych, Grójec: Wydawnictwo SOL Monika Szwaja, Mariusz Krzyżanowski, 2010.

Pollack Martin, Śmierć w bunkrze. Opowieść o moim ojcu, tłum. Andrzej Kopacki, Wołowiec: Czarne, 2017.

Rowicki Piotr, Przylgnięcie, Warszawa: Laboratorium Dramatu, 2008.

Rudniańska Joanna, XY, Warszawa: Muchomor, 2012.

Sasnal Wilhelm, Sasnal Anna, Z daleka widok jest piękny, 2011.

Sikorska-Miszczuk Małgorzata, Burmistrz, „Notatnik Teatralny” 2009, nr 56/57.

Słobodzianek Tadeusz, Nasza klasa. Historia w XIV lekcjach, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2009.

Tokaczuk Olga, Prawiek i inne czasy, Wałbrzych: Ruta, 2000.

Tomczok Marta, Getto łódzkie we współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży. Krytyka „nowej wrażliwości”, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2020, nr 16.

Tomczok Marta, Postmodernizing the Holocaust. A Comparative Study of Chosen Novels, Gottingen: Brill, V&R unipress, 2024, https://www.vandenhoeck-ruprecht-verlage.com/themen-entdecken/geschichte/juedische-geschichte/58826/postmodernizing-the-holocaust?c=1742.

Tulli Magdalena, Tryby, Warszawa: W.A.B., 2003.

Tuszyńska Agata, Iwona Chmielewska, Mama zawsze wraca. Na podstawie opowieści Zosi Zajczyk (Jael Rosner), Warszawa: Dwie Siostry, 2012.

Vennemann Kevin, Blisko Jedenew, tłum. Wojciech Zahaczewski, Wołowiec: Czarne, 2007.

Welzer Harald, Sprawcy. Dlaczego zwykli ludzie dokonują masowych mordów, tłum. Magdalena Kurkowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2010.

Wójcik-Dudek Małgorzata, Idiolekty pamięci – dziecięce dzienniki Zagłady. Od świadectwa do literatury, „Stylistyka” 2019, nr 28.

Wroński Marcin, Pogrom w przyszły wtorek, Warszawa: W.A.B. – Grupa Wydawnicza Foksal, 2017.

Altmetryki

Cytowania w Google Scholar - kliknij ikonę by sprawdzić

Statystyki

Tomczok, M. (2024). Literatura polska wobec Zagłady 2000 – 2024. Bilans subiektywny. Zagłada Żydów. Studia I Materiały, (20), 757-771. https://doi.org/10.32927/zzsim.1063

Udostępnij

                            Wyświetl Nr 20 (2024)

Nr 20 (2024)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2024-12-17

Dział: Omówienia