English
Polish
What is the Holocaust for Today, or Poetic Survival
Marta Tomczok
marta.tomczok@us.edu.pl Bioworks at the Institute of Polish Literary Research of the University of Silesia. She is interested in the relationship between the Holocaust and pop culture, and postmodernism. Recently, she published Czyja dzisiaj jest Zagłada? Retoryka – ideologia – popkultura (2017). Editor-in-chief of the „Narracje o Zagładzie”
https://orcid.org/0000-0001-9512-007X
Silesian University
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 17 (2021), pages: 53-72
Publication date: 2021-12-20
Abstract
This article outlines the method of analyzing newest Polish poetry about the Holocaust from the perspective of ideological uses and abuses as well as interceptions, a method that makes references to the neo-Marxist ideology. The method of suspicious and critical reading of contemporary poems helps reveal the absence from the contemporary discourses of not only the Jewish experience, but also the Jewish Holocaust poetry which discusses it, both that produced in Polish and Yiddish. The analysis of Radosław Kobierski, Piotr Macierzyński, and Grzegorz Kwiatkowski’s works as well as the paraphrases, allusions, and quotations hidden in them reveals the ideological character of references to the Holocaust. By contrast, in a poem by Jacek Podsiadło the said references facilitate building a narrative about Holocaust poetry from scratch, which is the only way of saving it. The introduction of the conception of an archive-poem and a matrix-poem in contrast to a poem which absorbs other people’s voices and bases on abuses and interceptions, close to poetic survival, signals the insufficiently exploited potential of contemporary poetry which gives life to Jewish poetry and facilitates its survival.
Keywords
Polish poetry, Holocaust, interception, ideological abuse, poem
References
Alphen Ernst van, Performatywność prowokacji. Przypadek Artura Żmijewskiego, tłum. Roma Sendyka [w:] idem, Krytyka jako interwencja. Sztuka, pamięć, afekt, red. Katarzyna Bojarska, Kraków: Wydawnictwo UJ, 2019.
Augustyniak Anna, O mojej mowie [w:] Anna Augustyniak, Między nami zwierzętami, Gdańsk: słowo/obraz/terytoria, 2020.
Bauer Yehuda, Przemyśleć Zagładę, tłum. Jerzy Giebułtowski, Janusz Surewicz, Warszawa: ŻIH, 2016.
Borowski Tadeusz, [a jednak wiem – gdy zechcesz odejść…] [w:] idem, Pisma w czterech tomach, red. Tadeusz Drewnowski, Justyna Szczęsna, Sławomir Buryła, t. 1: Poezja (Gdziekolwiek ziemia… – Noce esencjalne – Księga z dnia Wigilii – Światło i cień – Koniec wojny? – O poezji i poecie – Pokolenie – Cztery wolności – poezja zarzucona – Z pamiętnika), oprac. Tadeusz Drewnowski, Justyna Szczęsna, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2003.
Borowski Tadeusz, [Na zewnątrz noc…] [w:] idem, Pisma w czterech tomach, red. Tadeusz Drewnowski, Justyna Szczęsna, Sławomir Buryła, t. 1: Poezja (Gdziekolwiek ziemia… – Noce esencjalne – Księga z dnia Wigilii – Światło i cień – Koniec wojny? – O poezji i poecie – Pokolenie – Cztery wolności – poezja zarzucona – Z pamiętnika), oprac. Tadeusz Drewnowski, Justyna Szczęsna, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2003.
Borowski Tadeusz, Do narzeczonej [w:] idem, Pisma w czterech tomach, red. Tadeusz Drewnowski, Justyna Szczęsna, Sławomir Buryła, t. 1: Poezja, oprac. Tadeusz Drewnowski, Justyna Szczęsna, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2003.
Borowski Tadeusz, Pożegnanie z Marią [w:] idem, Pisma w czterech tomach, t. 2: Proza (1) (Z Byliśmy w Oświęcimiu – Pożegnanie z Marią – Kamienny świat – Z kręgu Pożegnania z Marią i Kamiennego świata – Określenia oświęcimskie), oprac. Sławomir Buryła, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2004.
Debord Guy, Wolman Gil J., Przechwytywanie – instrukcja obsługi, tłum. Maria. Adamczak, konsultacja Anna. Matuszyńska [w:] Miasto w sztuce – sztuka miasta, red. Ewa. Rewers, Kraków: Universitas, 2010.
Eagleton Terry, Ideologia i forma literacka, tłum. Piotr. Graff [w:] Marksizm i literaturoznawstwo współczesne. Antologia, wybór i oprac. Andrzej. Lam, Bogdan Owczarek, wstęp Bogdan Owczarek, Warszawa: PIW, 1979.
Ettinger Bracha L., Transkryptum: tropienie śladów pamięci w/z/w myślą o Innym, tłum. Anna Chromik, Anna Kisiel, „Narracje o Zagładzie” 2016, nr 2.
Glazar Richard, Stacja Treblinka, tłum. Ewa Czerwiakowska, Warszawa: Dom Spotkań z Historią: Ośrodek Karta, 2011.
Gombrowicz Witold, Dziennik 1953–1956, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1997.
Jankowicz Grzegorz, Formy heteronomii. Polskie pole literackie po 1989 roku i jego relacje z innymi polami społecznymi [w:] Grzegorz Jankowicz, Piotr Marecki, Alicja Palęcka, Jan Sowa, Tomasz Warczok, Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu, Kraków: Korporacja Ha!art, 2014.
Jarzyna Anita, Poezja (wobec) Zagłady – ku nowym narracjom, „Narracje o Zagładzie” 2019, nr 5.
Kałuża Anna, Splątane obiekty. Przechwycenia artystyczno-literackie w niewspółmiernym świecie, Kraków: Wydawnictwo UJ, 2019.
Kobierski Radosław, [Facet prowadzi swoją małą wojnę] [w:] Radosław Kobierski, Drugie ja, Poznań: Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, 2011.
Kobierski Radosław, VI. Podróże [w:] Radosław Kobierski, Południe, Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa: Studium Literacko-Artystyczne przy Instytucie Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2004.
Kwiatkowski Grzegorz, Henryk Mandelbaum, ur. 1922 zm. 2008 [w:] Grzegorz Kwiatkowski, Sową, Stronie Śląskie: Biuro Literackie, 2017.
Kwiatkowski Grzegorz, Richard Glazar [w:] Grzegorz Kwiatkowski, Karl-Heinz M., Stronie Śląskie: Biuro Literackie, 2019.
Leociak Jacek, [głos w dyskusji wokół wiersza Słup ze słów Jacka Podsiadły], http://magazynwizje.pl/aktualnik/debata-slup-ze-slow/.
Leociak Jacek, Doświadczenia graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2019.
Macierzyński Piotr, XXX [w:] idem, Antologia wierszy ss-mańskich, Kraków: Korporacja Ha!art, 2011.
Mann Tomasz, Śmierć w Wenecji [w:] idem, Nowele, tłum. Leopold Staff, Warszawa: Czytelnik, 1956.
Michaels Walter Benn, Forgetting Auschwitz: Jonathan Littell and the Death of a Beautiful Woman, „American Literary History” 2013, nr 4.
Mitzner Piotr, Biedny język, Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2011.
Niedyskrecje pocztowe. Korespondencja Tadeusza Borowskiego, wybór i oprac. Tadeusz Drewnowski, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2001.
Nycz Ryszard, Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2012.
Ostatnie fastrygi. Irit Amiel w rozmowie z Agnieszką Piśkiewicz-Bornstein, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2021 [w opracowaniu].
…Pieśń ujdzie cało… Antologia wierszy o Żydach pod okupacją niemiecką, oprac. i wstęp Michał Maksymilian Borwicz, Warszawa–Łódź–Kraków: Centralna Żydowska Komisja Historyczna w Polsce, 1947 (Lublin: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, 2012).
Podsiadło Jacek, Słup ze słów [w:]Jacek Podsiadło, Podwójne wahadło, Poznań: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury, 2020.
Re: Przetrwać Holokaust, https://www.arte.tv/pl/videos/100291-001-A/re-przetrwac-holokaust/.
Sutzkever Abraham, Zielone akwarium, tłum. Michał Friedman, wstęp Ruth Wisse, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1992.
Szymel Maurycy, Matka gdera [w:] idem, Twarzą ku nocy. Twórczość literacka Maurycego Szymla, red. Maria Antosik-Piela, Eugenia Prokop-Janiec, współpraca jidyszystyczna Karolina Szymaniak, Kraków: Wydawnictwo UJ, 2015.
Tomczok Marta, Czy Polacy i Żydzi nienawidzą się nawzajem? Literatura jako mediacja, Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2019.
Tomczok Marta, Czyja dzisiaj jest Zagłada? Retoryka – ideologia – popkultura, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2017.
Tomczok Paweł, Niewrażliwość człowieka ekonomicznego, „Kultura Współczesna” 2018, nr 4 (103).
Wark MacKenzie, Spektakl dezintegracji. Sytuacjonistyczne drogi wyjścia z XX wieku, tłum. Katarzyna Makaruk, Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, 2014.
Wiesel Elie, Moi nauczyciele [w:] Pieśń umarłych. Opowiadania, tłum. Małgorzata Tomicka, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991.
Żółkiewska Agnieszka, Wstęp [w:] Słowa pośród nocy. Poetyckie dokumenty Holokaustu, wstęp, wybór i oprac. Agnieszka Żółkiewska, tłum. Marek Tuszewicki, Agnieszka Żółkiewska, Michał Koktysz, Warszawa: ŻIH, 2012.
License
Copyright (c) 2021 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Other articles by the same auhtor(s)
- Jacek Leociak, Marta Tomczok, Affective Holocaust Kitsch – Introduction , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 17 (2021)
- Marta Tomczok, The Łódź Ghetto in Contemporary Literature for Children and Young People. Critique of ‘New Sensitivity’ , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 16 (2020)
- Marta Tomczok, “Oh, to Fly Where There Is No Ghetto, or Workshops…” Rutka Laskier’s Diary Between Necroesthetics and Necropolitics , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 14 (2018)
- Marta Tomczok, Religious Holocaust Kitsch. Outline of the Phenomenon , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 15 (2019)
- Marta Tomczok, Poisining. Piołun i popiół… Thirty Years Later , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 13 (2017)
- Marta Tomczok, The Demon of Reconciliation. The Discourse on the Contemporary Righteous in Popular Novels , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 12 (2016)
- Marta Tomczok, Anna Mach, Świadkowie świadectw. Postpamięć Zagłady w polskiej literaturze najnowszej; Małgorzata Wójcik-Dudek, W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 13 (2017)
- Marta Tomczok, Kinga Piotrowiak-Junkiert, Świadomość zwrócona przeciwko sobie samej. Imre Kertész wobec Zagłady , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 12 (2016)
- Marta Tomczok, Polish literature in the face of the Holocaust 2000–2024. Subjective balance , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 20 (2024)
