English
Polish
„Obraz typowy”. Album Zagłada Żydostwa Polskiego (1945)
Agnieszka Kajczyk
akajczyk@jhi.pl BiogramAgnieszka Kajczyk – kulturoznawczyni i historyczka, kierowniczka działu Dokumentacji Dziedzictwa w Żydowskim Instytucie im. Emanuela Ringelbluma, współpracowniczka Instytutu Historii PAN. Zajmuje się historią filmu żydowskiego w powojennej Polsce oraz dokumentacją wizualną (fotografią oraz zapisami filmowymi) z okresu okupacji niemieckiej i pierwszego pięciolecia po wojnie. Między innymi współautorka książki Antologia spojrzeń. Getto warszawskie – fotografie i filmy (2023).
https://orcid.org/0000-0002-7312-0789
Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma
Iwona Kurz
i.kurz@uw.edu.pl BiogramIwona Kurz – krytyczka i historyczka kultury, profesorka w Instytucie Kultury Polskiej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się historią nowoczesnej kultury polskiej w perspektywie wizualnej, pamięcią wizualną, w tym pamięcią o Zagładzie, oraz problematyką ciała i gender. Współautorka, między innymi, książki Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej (2017). Więcej: https://ikp.uw.edu.pl/dr-hab-iwona-kurz/.
https://orcid.org/0000-0001-7180-8670
Instytut Kultury Polskiej Wydział Polonistyki UW
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 20 (2024), strony: 631-662
Data publikacji: 2024-12-17
Abstrakt
Wśród znaczących publikacji wydanych przez Centralną Żydowską Komisję Historyczną w 1945 r. znalazł się jedyny w jej dorobku album zdjęć „Zagłada Żydostwa Polskiego” w opracowaniu Gerszona Taffeta. Stanowi on istotny punkt wyjścia do rozważań nad tym, jak tuż po wojnie kształtowały się – pod wpływem czynników politycznych, społecznych, ale też technicznych czy wynikających z samego stanu dostępnych dokumentów – język i wizualność Zagłady. Album, który dokumentuje stan pamięci i świadomości wizualnej co do losu Żydów polskich w pierwszych miesiącach po wojnie, ustanawia narrację, która w dużym stopniu zawiera w sobie i antycypuje dominujący dziś sposób przedstawiania Holokaustu. Artykuł opisuje zarówno proces pozyskiwania zdjęć przez CŻKH, jak i dalsze wykorzystanie ich w pracach nad albumem – rekonstruując okoliczności jego powstania oraz dystrybucję. W nim samym ważnym czynnikiem staje się również wykorzystanie fotografii jako medium, które mówi niejako samo za siebie, artykuł zatem podejmuje także analizę jego konstrukcji i sposób budowania znaczeń. Za materiał badawczy posłużył album „Zagłada Żydostwa Polskiego” oraz kolekcja fotografii zgromadzonych przez CŻKH znajdująca się w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Ringelbluma.
Słowa kluczowe
Gerszon Taffet, Zagłada Żydostwa Polskiego, album fotograficzny, fotografia a Zagłada, Centralna Żydowska Komisja Historyczna
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archival sources
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego
Inwentarz Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej przy Centralnym Komitecie Żydów w Polsce (1944–1947), oprac. Monika Natkowska, sygn. zespołu w Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego 303/XX, http://www.jhi.pl/uploads/inventory/file/125/CZ_KH_303_XX.pdf
Protokoły CKŻwP 1945, sygn. 303/I
„Biuletyn ŻAP”
prasa żydowska z lat 1945–1948
Literatura przedmiotu / Content related Literature
The Black Book. The Nazi Crime Against the Jewish People, New York: The Jewish Black Book Committee, 1946.
Duńczyk-Szulc Anna, Granica patrzenia, [w:] Gdzie jesteś? Rdz 3.9, red. Paweł Śpiewak, Piotr Rypson, Anna Duńczyk-Szulc, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny 2020.
Finder Gabriel N., A Horrific Impression of Jewish Martyrdom: Regarding Extermination of Polish Jews: Album of Pictures, „The Journal of Holocaust Research” 2020, t. 34, nr 4, s. 388–408, doi:10.1080/25785648.2020.1820132.
Pietroń Agata, „Fotomontaż jako sposób opisu Zagłady. Analiza albumów fotograficznych z łódzkiego getta”, praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Jacka Leociaka. Archiwum Prac Dyplomowych UW, sygn. https://apd.uw.edu.pl/diplomas/30441/.
Struk Janina, Holokaust w fotografiach. Interpretacja dowodów, tłum. Maciej Antosiewicz, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007.
Taffet Gerszon, Zagłada Żydów żółkiewskich, oprac. Natalia Aleksiun, Warszawa: ŻIH 2019.
Zagłada w Medalionach Zofii Nałkowskiej. Tekst i konteksty, red. Tomasz Żukowski, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2016.
Zelizer Barbie, From the Image of Record to the Image of Memory. Holocaust Photography, Then and Now, [w:] Picturing the Past. Media, History and Photography, red. B. Brennen, H. Hardt, Chicago: University of Illinois Press, 1999.
Żółkiewska Agnieszka, Zerwana przeszłość. Powojenne środowisko żydowskiej inteligencji twórczej. Pomoc materialna i organizacyjna ze strony CKŻP, Warszawa: ŻIH, 2017.
Licencja
Copyright (c) 2024 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Iwona Kurz, Bartosz Kwieciński, Obrazy i klisze. Między biegunami wizualnej pamięci Zagłady; Katarzyna Mąka-Malatyńska, Widok z tej strony. Przedstawienia Holocaustu w polskim filmie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 11 (2015)
- Iwona Kurz, Ten obraz jest trochę straszliwy”. Historia pewnego filmu, czyli naród polski twarzą w twarz z Żydem , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Iwona Kurz, “This picture is a little horrific”. The story of a film, or the Polish nation face-to-face with the Jew , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
