English
Polish
Polish literature in the face of the Holocaust 2000–2024. Subjective balance
Marta Tomczok
marta.tomczok@us.edu.pl BioMarta Tomczok - PhD, professor at the University of Silesia, has published monographs on Leo Lipsky and Irit Amiel, among others, as well as an edition of the poetry of Krystiana Robb-Narbutt (together with Piotr Mitzner) and Izabela Stachowicz. She is the editor of the publishing series “Narratives of the Holocaust” at the Publishing House of the University of Silesia in Katowice. She works at the Faculty of Humanities at the University of Silesia
https://orcid.org/0000-0001-9512-007X
a:1:{s:5:"pl_PL";s:21:"University of Silesia";}
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 20 (2024), pages: 757-771
Publication date: 2024-12-17
Abstract
In the article, the author presents a subjective proposal for summarizing the period 2000–2024 in Polish literature about the Holocaust, guided by the criteria of dominant aesthetic trends, such as post-memory and popular literature. She points out that in terms of the involvement of memory styles, it was the most diverse period in post-war literature, with a growing predominance of fictionalization and a tendency to mix personal documents with literary fiction. She also puts forward the thesis that the increasingly exuberant genre trend is not completely independent of the disputes over the memory of the Holocaust taking place in the country at that time, but its proper interpretation requires research combining stories considered kitschy or entertaining with the politics of memory. In the article, the author also interprets selected literature about the Holocaust (including Memoir of Blumka by Iwona Chmielewska, memoirs by Irit Amiel, and Podziemny Muranów by Jacek Leociak).
Keywords
Holocaust, literature, prose, balance
References
Amiel Irit, Życie – tytuł tymczasowy, Warszawa: Czuły Barbarzyńca Press, 2014.
Betlejwski Rafał, Płonie stodoła, 2010.
Brakoniecki Kazimierz, Miserere mei, „Pogranicza” 2001, nr 2.
Buryła Sławomir, Rozrachunki z wojną, Kraków: Universitas, 2017.
Chmielewska Iwona, Pamiętnik Blumki, Poznań: Harbor Point Media Rodzina, 2011.
Czapliński Przemysław, Literatura wobec Zagłady [w:] Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, Maja Wójcik, Łódź: Officyna, 2009.
Czapliński Przemysław, Zagłada – niedokończona narracja polskiej nowoczesności [w:] Ślady obecności, red. Sławomir Buryła, Alina Molisak, Kraków: Universitas, 2010.
Czapliński Przemysław, Przesilenie nowoczesności. Proza polska 1989–2005 wobec Wielkich Narracji [w:] Narracje po końcu (wielkich) narracji. Kolekcje, obiekty, symulakra…, red. Hanna Gosk, Andrzej Zieniewicz, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2007.
Czapliński Przemysław, Prześladowcy, pomocnicy, świadkowie. Zagłada i polska literatura późnej nowoczesności [w:] Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania, red. Przemysław Czapliński, Ewa Domańska, Poznań: „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2009.
Czapliński Przemysław, Zagłada jako horror. Kilka uwag o literaturze polskiej 1985–2015, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2016, nr 12.
Forecki Piotr, Od „Shoah” do „Strachu”. Spory o polsko-żydowską przeszłość i pamięć w debatach publicznych, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010.
Forecki Piotr, Po Jedwabnem. Anatomia pamięci funkcjonalnej, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2018.
Forecki Piotr, Spór o Jedwabne. Analiza debaty publicznej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2008.
Głowacka Dorota, Po tamtej stronie. Świadectwo, afekt, wyobraźnia, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2016.
Głowiński Michał, Carska filiżanka. Szesnaście opowieści, Warszawa: Wielka Litera, 2016.
Głowiński Michał, Papuga i ratlerek. Opowiadania i małe szkice, Warszawa: Wielka Litera, 2019.
Głowiński Michał, Wprowadzenie [w:] Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie?, red. Michał Głowiński et al., Kraków: Universitas, 2005.
Gross Jan Tomasz, Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny: Pogranicze, 2000.
Harasimowicz Cezary, Mirabelka, Kraków: Zielona Sowa, 2018.
Hen Józef, Pingpongista, Warszawa: W.A.B., 2008.
Jarzyna Anita, Szlemiele. Zwierzęta wobec Zagłady w literaturze dla dzieci, „Narracje o Zagładzie” 2016, nr 2.
Kłos Agnieszka, Całkowity koszt wszystkiego, Wrocław: Stowarzyszenie Kulturalno-Artystyczne „Rita Baum”, 2007.
Krupa Bartłomiej, Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holocaustu (1987–2003), Kraków: Universitas, 2013.
Tomczok Marta, Czyja dzisiaj jest Zagłada? Retoryka – ideologia – popkultura, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2017.
Kuryluk Ewa, Frascati. Apoteoza topografii, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009.
Kuryluk Ewa, Goldi. Apoteoza zwierzaczkowatości, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2011.
Kuryluk Ewa, Feluni. Apoteoza enigmy, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2019.
Kusztelski Błażej, Bogusław Orliński, Nazywam się... Mikołaj Kopernik, Poznań: Media Rodzina, 2010.
Kwiatkowski Grzegorz, Radości, Wrocław: Biuro Literackie, 2013.
Leach Edmund, Greimas Algirdas Julien, Rytuał i narracja, tłum. Michał Buchowski, Anna Grzegorczyk, Ewa Umińska-Plisenko, Warszawa: PWN, 1989.
Leociak Jacek, Marta Tomczok, Afektywny kicz holokaustowy – wprowadzenie, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2021, nr 17.
Leociak Jacek, Podziemny Muranów, Wołowiec: Czarne, 2024.
Ławrynowicz Marek, Korytarz, Warszawa: W.A.B., 2006.
Małczyński Jacek, Krajobrazy zagłady: perspektywa historii środowiskowej, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2018.
Sendyka Roma, Poza obozem. Nie-miejsca pamięci – próba rozpoznania, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Michaels Anne, Płomyki pamięci, tłum. Bogumiła Malarecka, Poznań: Rebis, 2000.
Ostatnie fastrygi. Irit Amiel w rozmowie z Agnieszką Piśkiewicz-Bornstein, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2021.
Pałyga Artur, Żyd, „Notatnik Teatralny” 2009, nr 56/57.
Pasikowski Władysław, Pokłosie, 2011.
Pilis Marcin, Łąka umarłych, Grójec: Wydawnictwo SOL Monika Szwaja, Mariusz Krzyżanowski, 2010.
Pollack Martin, Śmierć w bunkrze. Opowieść o moim ojcu, tłum. Andrzej Kopacki, Wołowiec: Czarne, 2017.
Rowicki Piotr, Przylgnięcie, Warszawa: Laboratorium Dramatu, 2008.
Rudniańska Joanna, XY, Warszawa: Muchomor, 2012.
Sasnal Wilhelm, Sasnal Anna, Z daleka widok jest piękny, 2011.
Sikorska-Miszczuk Małgorzata, Burmistrz, „Notatnik Teatralny” 2009, nr 56/57.
Słobodzianek Tadeusz, Nasza klasa. Historia w XIV lekcjach, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2009.
Tokaczuk Olga, Prawiek i inne czasy, Wałbrzych: Ruta, 2000.
Tomczok Marta, Getto łódzkie we współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży. Krytyka „nowej wrażliwości”, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2020, nr 16.
Tomczok Marta, Postmodernizing the Holocaust. A Comparative Study of Chosen Novels, Gottingen: Brill, V&R unipress, 2024, https://www.vandenhoeck-ruprecht-verlage.com/themen-entdecken/geschichte/juedische-geschichte/58826/postmodernizing-the-holocaust?c=1742.
Tulli Magdalena, Tryby, Warszawa: W.A.B., 2003.
Tuszyńska Agata, Iwona Chmielewska, Mama zawsze wraca. Na podstawie opowieści Zosi Zajczyk (Jael Rosner), Warszawa: Dwie Siostry, 2012.
Vennemann Kevin, Blisko Jedenew, tłum. Wojciech Zahaczewski, Wołowiec: Czarne, 2007.
Welzer Harald, Sprawcy. Dlaczego zwykli ludzie dokonują masowych mordów, tłum. Magdalena Kurkowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2010.
Wójcik-Dudek Małgorzata, Idiolekty pamięci – dziecięce dzienniki Zagłady. Od świadectwa do literatury, „Stylistyka” 2019, nr 28.
Wroński Marcin, Pogrom w przyszły wtorek, Warszawa: W.A.B. – Grupa Wydawnicza Foksal, 2017.
License
Copyright (c) 2024 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Other articles by the same auhtor(s)
- Jacek Leociak, Marta Tomczok, Affective Holocaust Kitsch – Introduction , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 17 (2021)
- Marta Tomczok, The Łódź Ghetto in Contemporary Literature for Children and Young People. Critique of ‘New Sensitivity’ , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 16 (2020)
- Marta Tomczok, What is the Holocaust for Today, or Poetic Survival , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 17 (2021)
- Marta Tomczok, “Oh, to Fly Where There Is No Ghetto, or Workshops…” Rutka Laskier’s Diary Between Necroesthetics and Necropolitics , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 14 (2018)
- Marta Tomczok, Religious Holocaust Kitsch. Outline of the Phenomenon , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 15 (2019)
- Marta Tomczok, Poisining. Piołun i popiół… Thirty Years Later , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 13 (2017)
- Marta Tomczok, The Demon of Reconciliation. The Discourse on the Contemporary Righteous in Popular Novels , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 12 (2016)
- Marta Tomczok, Anna Mach, Świadkowie świadectw. Postpamięć Zagłady w polskiej literaturze najnowszej; Małgorzata Wójcik-Dudek, W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 13 (2017)
- Marta Tomczok, Kinga Piotrowiak-Junkiert, Świadomość zwrócona przeciwko sobie samej. Imre Kertész wobec Zagłady , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 12 (2016)
