English
Polish
“Could there be any moral compensation for the obliteration of all traces of a thousand years of Jewish existence in Poland?” Unknown writings by Emanuel Ringelblum from 1943
Maria Ferenc
maria.ferenc@gmail.com BioMaria Ferenc - PhD, Holocaust researcher. Works at the University of Wroclaw, currently preparing a biography of Mordechai Anielewicz. Coordinator of the research project “Encyclopedia of the Warsaw Ghetto” at the Jewish Historical Institute. Co-editor of several volumes of documents from the Ringelblum Archive. Author, among other things, of the monograph “Każdy pyta, co z nami będzie”. Mieszkańcy getta warszawskiego wobec wiadomości o wojnie i Zagładzie (2021) and numerous articles in Polish and foreign scholarly journals.
https://orcid.org/0000-0002-4937-9563
University of Wrocław
Aleksandra Bańkowska
olbankowska@gmail.com BioAleksandra Bańkowska - PhD, historian. Editor and co-editor of four volumes within the framework of the project of the full Polish edition of documents from the Ringelblum Archive at the Jewish Historical Institute, co-author of the online “Encyclopedia of the Warsaw Ghetto” published by the Jewish Historical Institute, recipient of the Saul Kagan Fellowship in Advanced Shoah Studies, Kersten Foundation, winner of the Prof. Majer Balaban Competition. She is interested in the history of Jewish welfare organizations during the Nazi occupation in Poland at both the central and local levels. He works at the Holocaust Research Center of the Institute of Philosophy and Sociology of the Polish Academy of Sciences. She is preparing for publication a monograph on Jewish welfare in Warsaw in 1939-1943.
https://orcid.org/0000-0003-1037-0550
Institute of Philosophy and Sociology of the Polish Academy of Sciences
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 20 (2024), pages: 370-409
Publication date: 2024-12-17
Abstract
We publish two hitherto unknown texts by Emanuel Ringelblum, written while he was hiding in the autumn of 1943. The first document is part of the answers to a 28-question survey by Ignacy Schwarzbart and sent from London to Jewish activists in Poland via the Government Delegation for Poland. Ringelblum, among other things, reports on the current living conditions of the remnant of Jews who had survived until then and estimates their number (including the number of those in hiding). In the second document, the essay ‘Losses and Reparations of the Jewish Population during the Second World War’, he develops threads from his answers to questions mentioned above by focusing on the losses (population, material, cultural) of Polish Jews and proposing a program of reparations (both financial and symbolic).
Keywords
hiding, reparations, Jewish National Committee, Government Delegation for Poland, letters, London
References
Źródła archiwalne / Archival sources
Archiwum Beit Lochamej ha-Getaot
Kolekcja Adolfa (Abrahama) Bermana, 5867, 6070
Archiwum Yad Vashem
Spuścizna Icchaka (Ignacego) Schwarzbarta, członka polskiego rządu na uchodźstwie w Londynie, 1939–1958, M.2/265, 266
Studium Polski Podziemnej w Londynie
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, 003
Źródła publikowane / Published sources
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 10: Losy Żydów łódzkich (1939–1942), oprac. Monika Polit, Warszawa: ŻIH i Wydawnictwa UW, 2013.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 11: Ludzie i prace „Oneg Szabat”, oprac. Aleksandra Bańkowska, Tadeusz Epsztein, Warszawa: ŻIH i Wydawnictwa UW, 2013.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 13: Ostatnim etapem przesiedlenia jest śmierć, oprac. Ewa Wiatr, Barbara Engelking, Alina Skibińska, Warszawa: ŻIH i Wydawnictwa UW, 2013.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 18: Prasa getta warszawskiego: Haszomer Hacair, oprac. Maria Ferenc, Ewa Koźmińska-Frejlak, Piotr Laskowski, Sebastian Matuszewski, Warszawa: ŻIH, 2023.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 19: Prasa getta warszawskiego: Hechaluc-Dror i Gordonia, oprac. Piotr Laskowski, Sebastian Matuszewski, Warszawa: ŻIH i Wydawnictwa UW, 2015.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 27: Żydowska Samopomoc Społeczna w Warszawie (1939–1943), oprac. Aleksandra Bańkowska, Maria Ferenc Piotrowska, Warszawa: ŻIH, 2017.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 29: Pisma Emanuela Ringelbluma z getta, oprac. Joanna Nalewajko-Kulikov, Warszawa: ŻIH, 2018.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 29a: Pisma Emanuela Ringelbluma z bunkra, oprac. Eleonora Bergman, Tadeusz Epsztein, Magdalena Siek, Warszawa: ŻIH, 2018.
Schelvis Jules, Obóz zagłady w Sobiborze, red. Dariusz Libionka, Krzysztof Stachowski, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2021.
Literatura przedmiotu / Content related Literature
Bańkowska Aleksandra, Berman Adolf Abraham, https://delet.jhi.pl/pl/encyklopedia?articleId=21093.
Bańkowska Aleksandra, Guzik Dawid, https://delet.jhi.pl/pl/encyklopedia?articleId=21074.
Bańkowska Aleksandra, Jewish social welfare institutions and facilities in the General Government from 1939 to 1944. A preliminary study, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2018, t. 53, nr 3.
Bem Marek, Sobibór. Obóz zagłady 1942–1943, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2014.
Chmielewski Jakub, Obóz pracy w Budzyniu, https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/oboz-pracy-w-budzyniu/.
Chmielewski Jakub, Obóz pracy w Poniatowej, https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/oboz-pracy-w-poniatowej/.
Chmielewski Jakub, Odilo Globocnik, https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/odilo-globocnik-19041945/.
Cieślińska-Lobkowicz Nawojka, Zbierać, aby zniszczyć. Zagłada niemieckich i polskich żydowskich bibliotek naukowych, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2023, t. 17, z. 1.
Ferenc Maria, Józef Sak, https://delet.jhi.pl/pl/encyklopedia?articleId=21832.
Ferenc Maria, Natan Eck, https://delet.jhi.pl/pl/encyklopedia.
Ferenc Maria, „Zrozumiałe, że zostajemy na miejscu”. Działacze chalucowi wobec perspektywy ucieczki z okupowanej Polski, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2023, nr 19.
Gibaszewski Krzysztof, HASAG. Historia obozu pracy przymusowej w Skarżysku-Kamiennej, Skarżysko-Kamienna: Muzeum Orła Białego, 2011.
Grochowski Michał, Werterfassung [w:] Encyklopedia getta warszawskiego. Wybrane hasła, red. Maria Ferenc, Warszawa: ŻIH, 2024.
Haska Agnieszka, Cudzoziemcy w getcie warszawskim, https://delet.jhi.pl/pl/encyklopedia?articleId=21139.
Haska Agnieszka, „Jestem Żydem, chcę wejść”. Hotel Polski w Warszawie, 1943, Warszawa: IFiS PAN, 2006.
Haska Agnieszka, Żydzi warszawscy na Pawiaku, https://delet.jhi.pl/pl/encyklopedia?articleId=21178.
Kowalski Michał, Treblinka II [w:] Encyklopedia getta warszawskiego. Wybrane hasła, red. Maria Ferenc, Warszawa: ŻIH, 2024.
Kranz Tomasz, Zagłada Żydów w obozie koncentracyjnym na Majdanku, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2010.
Libionka Dariusz, Obozy pracy na Lubelszczyźnie i ich likwidacja w optyce struktur Polskiego Państwa Podziemnego [w:] Erntefest 3–4 listopada 1943. Zapomniany epizod Zagłady, red. Wojciech Lenarczyk, Dariusz Libionka, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2009.
Libionka Dariusz, Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Zarys problematyki, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2017.
Mędykowski Witold, Obóz pracy dla Żydów w Trawnikach [w:] Erntefest 3–4 listopada 1943. Zapomniany epizod Zagłady, red. Wojciech Lenarczyk, Dariusz Libionka, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2009.
Panz Karolina, Powiat nowotarski [w:] Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, t. 2, red. Barbara Engelking, Jan Grabowski, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2018.
Person Katarzyna, Franz Konrad, https://delet.jhi.pl/pl/encyklopedia?articleId=20445.
Piątkowski Sebastian, Naczelna Rada Starszych Ludności Żydowskiej Dystryktu Radomskiego. Portret zbiorowy członków, pracowników i współpracowników [w:] Elity i przedstawiciele społeczności żydowskiej podczas drugiej wojny światowej, red. Martyna Grądzka-Rejak, Aleksandra Namysło, Kraków–Katowice–Warszawa: IPN, 2017.
Polski słownik judaistyczny, t. 2, oprac. Zofia Borzymińska, Rafał Żebrowski, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003.
Rachmilewicz Noam, Archiwum Żydowskiego Komitetu Narodowego w Warszawie 1943–1944, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2023, nr 19.
Silberklang David, Bramy łez. Zagłada w dystrykcie lubelskim, tłum. Monika Metlerska-Colerick, Lublin: Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN, Jerozoloma: Yad Vashem, 2022.
Stola Dariusz, Nadzieja i Zagłada. Ignacy Schwarzbart, żydowski przedstawiciel w Radzie Narodowej RP (1940–1945), Warszawa: Oficyna Naukowa, 1995.
Urynowicz Marcin, Historia Szymona Gottesmana, https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-szymona-gottesmana.
Urynowicz Marcin, Skradzione warszawskie Muzeum Żydowskie, „Biuletyn IPN” 2007, nr 3.
The USHMM Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, t. 2, cz. B, red. Geoffrey P. Megargee, Bloomington–Indianapolis: Indiana University Press, 2012.
License
Copyright (c) 2024 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Other articles by the same auhtor(s)
- Aleksandra Bańkowska, Agnieszka Haska, (“…buried in the Basements of the Enumerated Buildings Are…” The Search for the Ringelblum Archive , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 12 (2016)
- Agnieszka Haska, Aleksandra Bańkowska, Post-War Inhabitants of the Building at Tłomackie Street No. 5 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 8 (2012)
- Maria Ferenc, “Where is the Blessed Source, from Which He Drew his Power…” Memory of Mordechaj Anielewicz in Poland During 1943–1949 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 18 (2022)
- Aleksandra Bańkowska, Jewish Social Self-help During Operation Reinhardt , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 13 (2017)
- Aleksandra Bańkowska, Polish Partisan Formations during 1942–1944 in Jewish Testimonies , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 1 (2005)
- Maria Ferenc, Rabbi Josef Lejb Gelernter from Skępe and his Traces in the Ringelblum Archive , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 15 (2019)
- Aleksandra Bańkowska, Sebastian Piątkowski (oprac.), Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945, t. 1–4 [Aleksandra Bańkowska] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 17 (2021)
- Aleksandra Bańkowska, Tatiana Brustin-Berenstein , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 7 (2011)
- Aleksandra Bańkowska, Weronika Romanik, The Bialystok Ghetto Underground Archive. The Mersik–Tenenbaum Archive , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 9 (2013)
- Aleksandra Bańkowska, Polish Partisan Formations during 1942–1944 in Jewish Testimonies , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
