English
Język Polski
Literatura polska o donosach i donosicielach
Sławomir Buryła
redakcja@holocaustresearch.pl Biogramabsolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, adiunkt w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Autor książki Prawda mitu i literatury, edytor krytycznego wydania dwóch tomów prozy Tadeusza Borowskiego. Ostatnio wydał Opisać Zagładę. Holocaust w twórczości Henryka Grynberga. Zajmuje się literaturą wojny i okupacji, a zwłaszcza problematyką Holocaustu oglądaną m.in. pod kątem obecności w niej pytań o trudne wybory moralne, dobroć Boga, istotę żydowskiej i polskiej pamięci
https://orcid.org/0000-0001-9838-0467
Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 2 (2006), Strony: 76-98
Data zgłoszenia: 2020-10-11Data publikacji: 2006-12-02
https://doi.org/10.32927/ZZSiM.181
Abstrakt
Artykuł jest próbą przedstawienia drażliwej problematyki donosów na Żydów w czasie okupacji. Materiał do analizy stanowi literatura polska poszerzona o świadectwa wspomnieniowe i pamiętnikarskie. Punktem wyjścia i ważnym kontekst intelektualnym jest pionierska książka Barbary Engelking „szanowny panie gistapo”.
Donosiciele ― działając anonimowo, przez co niekiedy bardziej niebezpieczni od szmalcowników ― zwykle w swym zajęciu nie widzieli niczego nagannego moralnie. Tymczasem była to jedna z bardziej groźnych i ohydnych profesji w czasie wojny. Artykuł weryfikuje również potoczne przekonanie o niewielkiej skali tego zjawiska. Wydaje się, a zaświadczają o tym między innymi teksty literackiej, że była istna plaga okupacji. Lęk przed wzrokiem szantażysty czy donosiciela był uczuciem, które znało wielu ukrywających się Żydów. Za Barbarą Engelking autor traktuje donos jako formę kolaboracji, ukrytej współpracy z nazistami w realizacji ich potwornego celu.
Jednym z istotniejszych zagadnień, jakie podejmuje autor artykułu jest odpowiedź na pytanie o przyczyny, dla których wydawano Żydów. Wśród ważniejszych powodów trzeba wymienić: chęć zagarnięcia mienia ofiary, frustrację, poczucie siły i władzy, jaką dawała anonimowość sprawcy, ale też antysemityzm oraz nienawiść na tle rasowym.
Słowa kluczowe
stosunki polsko-żydowskie , okupacja , denuncjacje i donosy , ciemna strona historii
Licencja
Prawa autorskie (c) 2006 Autor&"Zagłada Żydów. Studia i Materiały"
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0
Czasopismo publikowane jest w standardzie Diamond Open Access na licencji CC-BY-4.0 Deed - Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa - Creative Commons
Inne teksty tego samego autora
- Sławomir Buryła, Najnowsze studia na ludobójstwem. Wybrane zagadnienia , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Sławomir Buryła, Witold Mędykowski, W cieniu gigantów. Pogromy 1941 r. w byłej sowieckiej strefie okupacyjnej. Kontekst historyczny, społeczny i kulturowy , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Sławomir Buryła, Nechama Tec, Daniel w jaskini lwa. Życie Oswalda Rufeisena , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 5 (2009)
- Sławomir Buryła, Kertzer David, Papieże a Żydzi , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Sławomir Buryła, A. Ubertowska, Świadectwo – trauma – głos. Literackie reprezentacje Holokaustu , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Sławomir Buryła, Jean Améry, Poza winą i karą. Próby przełamania podjęte przez złamanego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Sławomir Buryła, Zrozumieć Zagładę. Społeczna psychologia Holokaustu, red. Leonard S. Newman, Ralph Erber, tłum. M. Budziszewska, A. Czarna, E. Dryll, A. Wójcik, PWN, Warszawa 2009 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 6 (2010)
- Sławomir Buryła, Marek Kaźmierczak, Auschwitz w Internecie. Przedstawienia Holokaustu w kulturze popularnej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Sławomir Buryła, Christian Ingrao, Wierzyć i niszczyć. Intelektualiści w machinie wojennej SS , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 11 (2015)
- Sławomir Buryła, Harald Welzer, Sprawcy. Dlaczego zwykli ludzie dokonują masowych mordów, tłum. Magdalena Kurkowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2010, 321 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 7 (2011)
Podobne artykuły
- Dagmara Swałtek, For an overcoat, a suitcase and an apple. Crimes against Jews hiding in the villages of Falkowa, Wieniec and Janowice in ... , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
- Michał Głowiński, Błoński’s Essay Years Later , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
- Joanna Tokarska-Bakir, Sprawiedliwi niesprawiedliwi, niesprawiedliwi sprawiedliwi , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Julia Machnowska, Sprawy synagog i cmentarzy żydowskich tuż po wojnie w dokumentach Ministerstwa Administracji Publicznej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 15 (2019)
- Anna Bikont, „Raz napadł na nas młody chłopak i strzelał, myśmy już nie uciekali”. Morderstwa popełniane przez członków AK i BCh na Żydach ze wsi Strzegom , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Ewa Koźmińska-Frejlak, Świadectwo milczenia…Rozmowa z Jerzym Lewińskim, byłym funkcjonariuszem Służby Porządkowej getta warszawskiego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Marta Duch-Dyngosz, Magdalena Waligórska, Wąskie widzenie winy: Granice kolaboracji w świadomości świadków w procesach sierpniowych , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 19 (2023)
- Alina Skibinska, „Przygody niebezpieczne i męczarnie”. Relacje dwóch kobiet o tym, jak przeżyły Zagładę na terenie powiatu biłgorajskiego w dystrykcie lubelskim , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 20 (2024)
- Dagmara Swałtek, Dla płaszcza, walizki i jabłka. Zbrodnie na Żydach ukrywających się we wsiach Falkowa, Wieniec i Janowice w świetle powojennych dokumentów procesowych , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Romuald Jakub Weksler-Waszkinel, Jak Pawłowski ukrywał Grinera [Sługa Mesjasza. Z ks. Grzegorzem Pawłowskim/Jakubem Herszem Grinerem rozmawia Lucyna Montusiewicz, Lublin, wyd. Gaudium 2005] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
<< < 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.
