English
Język Polski
Literatura polska o donosach i donosicielach
Sławomir Buryła
redakcja@holocaustresearch.pl Biogramabsolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, adiunkt w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Autor książki Prawda mitu i literatury, edytor krytycznego wydania dwóch tomów prozy Tadeusza Borowskiego. Ostatnio wydał Opisać Zagładę. Holocaust w twórczości Henryka Grynberga. Zajmuje się literaturą wojny i okupacji, a zwłaszcza problematyką Holocaustu oglądaną m.in. pod kątem obecności w niej pytań o trudne wybory moralne, dobroć Boga, istotę żydowskiej i polskiej pamięci
https://orcid.org/0000-0001-9838-0467
Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 2 (2006), Strony: 76-98
Data zgłoszenia: 2020-10-11Data publikacji: 2006-12-02
https://doi.org/10.32927/ZZSiM.181
Abstrakt
Artykuł jest próbą przedstawienia drażliwej problematyki donosów na Żydów w czasie okupacji. Materiał do analizy stanowi literatura polska poszerzona o świadectwa wspomnieniowe i pamiętnikarskie. Punktem wyjścia i ważnym kontekst intelektualnym jest pionierska książka Barbary Engelking „szanowny panie gistapo”.
Donosiciele ― działając anonimowo, przez co niekiedy bardziej niebezpieczni od szmalcowników ― zwykle w swym zajęciu nie widzieli niczego nagannego moralnie. Tymczasem była to jedna z bardziej groźnych i ohydnych profesji w czasie wojny. Artykuł weryfikuje również potoczne przekonanie o niewielkiej skali tego zjawiska. Wydaje się, a zaświadczają o tym między innymi teksty literackiej, że była istna plaga okupacji. Lęk przed wzrokiem szantażysty czy donosiciela był uczuciem, które znało wielu ukrywających się Żydów. Za Barbarą Engelking autor traktuje donos jako formę kolaboracji, ukrytej współpracy z nazistami w realizacji ich potwornego celu.
Jednym z istotniejszych zagadnień, jakie podejmuje autor artykułu jest odpowiedź na pytanie o przyczyny, dla których wydawano Żydów. Wśród ważniejszych powodów trzeba wymienić: chęć zagarnięcia mienia ofiary, frustrację, poczucie siły i władzy, jaką dawała anonimowość sprawcy, ale też antysemityzm oraz nienawiść na tle rasowym.
Słowa kluczowe
stosunki polsko-żydowskie , okupacja , denuncjacje i donosy , ciemna strona historii
Licencja
Prawa autorskie (c) 2006 Autor&"Zagłada Żydów. Studia i Materiały"
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0
Czasopismo publikowane jest w standardzie Diamond Open Access na licencji CC-BY-4.0 Deed - Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa - Creative Commons
Inne teksty tego samego autora
- Sławomir Buryła, A. Ubertowska, Świadectwo – trauma – głos. Literackie reprezentacje Holokaustu , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Sławomir Buryła, Kertzer David, Papieże a Żydzi , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Sławomir Buryła, Nechama Tec, Daniel w jaskini lwa. Życie Oswalda Rufeisena , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 5 (2009)
- Sławomir Buryła, Najnowsze studia na ludobójstwem. Wybrane zagadnienia , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Sławomir Buryła, Jean Améry, Poza winą i karą. Próby przełamania podjęte przez złamanego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Sławomir Buryła, Witold Mędykowski, W cieniu gigantów. Pogromy 1941 r. w byłej sowieckiej strefie okupacyjnej. Kontekst historyczny, społeczny i kulturowy , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Sławomir Buryła, Christian Ingrao, Wierzyć i niszczyć. Intelektualiści w machinie wojennej SS , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 11 (2015)
- Sławomir Buryła, Zrozumieć Zagładę. Społeczna psychologia Holokaustu, red. Leonard S. Newman, Ralph Erber, tłum. M. Budziszewska, A. Czarna, E. Dryll, A. Wójcik, PWN, Warszawa 2009 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 6 (2010)
- Sławomir Buryła, Harald Welzer, Sprawcy. Dlaczego zwykli ludzie dokonują masowych mordów, tłum. Magdalena Kurkowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2010, 321 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 7 (2011)
- Sławomir Buryła, Jerzy Jurandot, Miasto skazanych. 2 lata w warszawskim getcie, Stefania Grodzieńska, Dzieci getta , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 12 (2016)
Podobne artykuły
- Alexander V. Prusin, Polska Norymberga: siedem procesów przed Najwyższym Trybunałem Narodowym, 1946–1948 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Grzegorz Motyka, Przyczynek do historii PPR. Na marginesie książki Piotra Huberta Gontarczyka, Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Andrzej Żbikowski, Joanna Beata Michlic, Poland’s threatening other. The image of the Jew from 1880 to the present , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Justyna Kowalska-Leder, Wszechobecność Sprawiedliwych , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Agnieszka Haska, Frédéric Rousseau, Żydowskie dziecko z Warszawy. Historia pewnej fotografii , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Arieh Kochavi, Polscy biskupi, Watykan i Żydzi polscy w czasie przejmowania władzy przez komunistów na podstawie brytyjskich raportów dyplomatycznych , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 5 (2009)
- Urszula Grabowska, Mariawici i Żydzi – rzecz o pomocy , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Michał Głowiński, Mordechaj Chaim Rumkowski – postać rzeczywista i bohater legend , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Agnieszka Żółkiewska, Monika Polit, „Moja żydowska dusza nie obawia się dnia sądu”. Mordechaj Chaim Rumkowski. Prawda i zmyślenie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Ewa Mork, Omówienia najnowszej literatury na temat Zagłady Żydów: Skandynavia , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
<< < 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.
