English
Polish
„Życie moje zacznie się od tego dnia, kiedy pisma od was otrzymam” Korespondencja Żydów ocalałych z Zagłady na terenie ZSRR i poszukujących swoich bliskich w Polsce (1944–1945)
Karolina Ożóg
kaozog@gmail.com BiogramKarolina Ożóg – absolwentka judaistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim, współautorka wystawy stałej w Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów w Markowej oraz scenariusza wystawy stałej w Muzeum KL Plaszow w Krakowie. Współpracowała m.in. z Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, Muzeum Historii Polski, Muzeum PRL-u. Od 2013 r. związana z Muzeum Krakowa, pracowała w oddziałach Fabryka Emalia Oskara Schindlera, Apteka pod Orłem, obecnie zatrudniona w Starej Synagodze.
https://orcid.org/0009-0004-6766-4327
Muzeum Krakowa, oddział Stara Synagoga
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 20 (2024), strony: 475-495
Data publikacji: 2024-12-17
Abstrakt
Artykuł opisuje zgromadzoną w Archiwum Państwowym w Rzeszowie korespondencję z lat 1944–1945 wytworzoną przez Żydów ocalałych na Wschodzie. Nadawcami byli Żydzi pochodzący z Rzeszowa i okolic, którzy usiłowali odnaleźć bliskich w dawnym miejscach zamieszkania, a także krewnych wysiedlonych przez Niemców z terenów przyłączonych do Rzeszy (m.in. z Łodzi i Kalisza) oraz z Krakowa. Adresaci to przede wszystkim członkowie rodziny, znajomi, sąsiedzi, koledzy szkolni, a także instytucje miejskie i Komitet Żydowski w Rzeszowie. Listy mają bardzo emocjonalny wydźwięk, wiele z nich zawiera osobiste wiadomości kierowane do bliskich, którzy jednak nigdy ich nie przeczytali. Część listów dostarcza licznych szczegółów na temat osób poszukiwanych, miejsca ich zamieszkania i zatrudnienia przed wojną, topografii miasta, a także losów samych deportowanych. Zawierają one też pewne informacje o warunkach życia i zajęciu osób, które przeżyły w ZSRR, choć dość skąpe ze względu na cenzurę. Korespondencja stanowi przyczynek do poznania losów konkretnych osób i rodzin, w szczególności związanych z Rzeszowem.
Słowa kluczowe
Syberia, ZSRR, Rzeszów, Holokaust, druga wojna światowa, ocalali, korespondencja, deportacje na Wschód
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archival Sources
Archiwum Państwowe w Rzeszowie
zespół nr 226: Zarząd Miejski w Rzeszowie, Komitet Żydowski w Rzeszowie, Korespondencja osób poszukujących swych rodzin w Rzeszowie 1944–1945, t. I–IV, sygn. 80–83
Literatura przedmiotu / Content related Literature
Barański Stanisław, Falkowski Józef, Korespondencja obozowa w okresie II wojny światowej, Warszawa: Polski Związek Filatelistów Okręgu Warszawskiego, 1993.
Dzieje Rzeszowa, t. 3: Rzeszów w okresie międzywojennym i okupacji (1918–1944), red. Feliks Kiryk, Rzeszów: Urząd Miasta, 2001.
Kotula Franciszek, Losy Żydów rzeszowskich 1939–1944. Kronika tamtych dni, Rzeszów: Społeczny Komitet Wydania Dzieł Franciszka Kotuli „Mitel”, 1999.
Ochenduszko Tadeusz, Leksykon nauczycieli i wychowanków I Gimnazjum i Liceum w Rzeszowie urodzonych pomiędzy XVII wiekiem a 1945 rokiem, Rzeszów: Wydawnictwo Collegium Ressoviense, Bonus Liber, 2010.
Poradowski Stanisław, Zagłada Żydów rzeszowskich, cz. 1–4, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1983, nr 2/3; 1984, nr 1/2; 1985, nr 3/4; 1988, nr 1/2.
Rączy Elżbieta, Zagłada Żydów w dystrykcie krakowskim w latach 1939–1945, Rzeszów: IPN, Uniwersytet Rzeszowski, 2014.
Syberiada Żydów polskich. Losy uchodźców z Zagłady, red. Lidia Zessin-Jurek, Katharina Friedla, Warszawa: ŻIH, 2020.
Widziałem Anioła Śmierci. Losy deportowanych Żydów polskich w ZSRR w latach II wojny światowej. Świadectwa zebrane przez Ministerstwo Informacji i Dokumentacji Rządu Polskiego na Uchodźstwie w latach 1942–1943, wstęp i oprac. Siekierski Maciej, Tych Feliks, Warszawa: Rosner i Wspólnicy, 2006.
Netografia / Websites
https://www.jewishgen.org/yizkor/strzyzow/str233.html
https://www.jewishgen.org/yizkor/rzeszow/rze264.html
Licencja
Copyright (c) 2024 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
