English
Polish
Sandauer in the Ghetto. Literary and non-literary account-settling
Justyna Koszarska-Szulc
j.koszarska@gmail.com BioLiterary researcher and exhibition curator. In 2022, she received her doctoral degree from the Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences for her work entitled "Faithful to his own rift. Identity issues in the works of Artur Sandauer". She is a graduate of Polish philology at the Adam Mickiewicz University in Poznań and the "Artes Liberales" Academy. Scholarship holder of The Rotschild Foundation Hanadiv Europe and Memorial Foundation for Jewish Culture. Curator of the exhibition "Stranger at Home. Around March '68" (together with Dr. Natalia Romik) presented at the Museum of the History of Polish Jews Polin in 2018. She was part of the curatorial team working on the Polin Museum's permanent exhibition.
https://orcid.org/0000-0003-2914-9645
Museum of the History of Polish Jews Polin
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 19 (2023), pages: 593-610
Publication date: 2023-12-23
Abstract
In Sandauer’s private archive there is a text written in Italian, that is a testimony about his life in the Sambor ghetto and his involvment in the works of the local Judenrat, a confession that has never been made by the writer in any of his texts written in Polish. By comparing it to a literary testimony from the period – novels published in a volume “The Liberal’s Death” (Śmierć liberała) I try to show how the German bureaucratic machine forced people to adjust to a new “morality” and how they became objects in its motion. The historical context is reconstructed thanks to publications such as Isaiah Trunk’s “Judenrat” and Raul Hilberg’s “The Destruction of the European Jews”. Zygmunt Bauman’s thought conveyed in his book “Modernity and the Holocaust” deepens the context of this analysis. I also argue that Sandauer’s novels were not widely received or popular, because they represented a strictly Jewish point of view, quite unique to Polish literature of the period, and quite unwellcomed.
Keywords
Experience, Judenrat, Grotesque, Memory, Witness, Trauma, Shoah
References
Źródła archiwalne/Archival sources
Akta paszportowe Artura Sandauera, Archiwum IPN, IPN-BU-1005/31779.
Karta rejestracyjna Artura Sandauer, Archiwum ŻIH, sygnatura: 303/V/425 S 803.
Listy Guido Lopeza do Artura Sandauera, 1983–1984, Dział Rękopisów Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.
Artur Sandauer, Maszynopis tekstu w języku włoskim wygłoszonego na konferencji w Turynie-Mediolanie, 1983, Dział Rękopisów Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.
Opracowania / Content related Literature
Bauman Zygmunt, Nowoczesność i Zagłada, przeł. Tomasz Kunz, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2009, s. 103–104.
Brycz Hanna, Perspektywa atrybucyjna i przecenianie własnego wpływu w procesie trafnego spostrzegania społecznego, „Czasopismo Psychologiczne”, tom 4, nr 3–4.
Finder Gabriel N., Jewish Honor Courts: Revenge, Retribution, and Reconciliation in Europe and Israel After the Holocaust, United States Holocaust Memorial Museum, Washington 2015.
Freud Siegmund, Niesamowite, [w:] tegoż, Pisma psychologiczne, przeł. Robert Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2012.
Gnauck Gerhard, Marcel Reich-Ranicki. Polskie lata, Wydawnictwo WAB, Warszawa 2009.
Hilberg Raul, Zagłada Żydów europejskich, t. 1, prze.ł. Jerzy Giebułtowski, Fundacja Wydawnictwo Naukowe Textura, Warszawa 2014
Janion Maria, Bohater, spisek, śmierć. Wykłady żydowskie, Wydawnictwo WAB, Warszawa 2009.
Jedlicki Jerzy, Dzieje doświadczone i dzieje zaświadczone, [w:] tegoż, Źle urodzeni, czyli o doświadczeniu historycznym. Scripta i postscripta, „Aneks”, Polityka, Londyn – Warszawa 1993.
Kichelevsky Audrey, Ocalali. Żydzi polscy po Zagładzie, przeł. Katarzyna Marczewska, Natalia Krasicka, Wydawnictwo ŻIH, Warszawa 2021.
Marquard Odo, Rozstanie z filozofią pierwszych zasad, przeł. Krystyna Krzemeniowa, Oficyna Naukowa, Warszawa 1994.
Pucko Zygmunt, Czarny humor jako wyraz filozoficznej postawy wobec śmierci w perspektywie filozofii medycyny i sztuki leczenia, „«Archeus». Studia z bioetyki i antropologii filozoficznej”, 2006, nr 7.
Sandauer Artur, Byłem…, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1991.
Sandauer Artur, Poezja rupieci. Rzecz o Mironie Białoszewskim, [w:] tegoż, Pisma zebrane, t.1: Studia o literaturze współczesnej, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 1985.
Sandauer Artur, Śmierć liberała, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2009.
Sandauer Artur, Zapiski z martwego miasta, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2009.
Sandauer Artur, Moje odchylenia, [w]: tegoż, Pisma zebrane, t. 3: Publicystyka, Wydawnictwo Czytelnik 1985.
Sandauer-Glanz Irena, Osobno, a jednak razem, [w:] Śnił mi się Artur Sandauer. Rozmowy i wspomnienia, zebrał i opracował Józef Baran, Centrum Kultury Żydowskiej na Kazimierzu w Krakowie, Kraków 1992.
Święch Jerzy, Nowoczesność. Szkice o literaturze polskiej XX wieku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Trunk ISsaiah, Judenrat. The Jewish Councils in Eastern Europe under Nazi Occupation, University of Nebraska Press, New York 1996.
Tokarska-Bakir Joanna, „Słowa niewinne”. Czytając Nachmana Blumentala, „Teksty Drugie”, 2005, nr 1–2.
Tuszyńska Agata, Oskarżona: Wiera Gran, Wydawnictwo Literackie, Warszawa 2011.
Wyka Kazimierz, Pogranicze powieści, Wydawnictwo M. Kot, Kraków 1948.
License
Copyright (c) 2023 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Other articles by the same auhtor(s)
- Justyna Koszarska-Szulc, A review: Ewa Koźmińska-Frejlak, Po Zagładzie. Praktyki asymilacyjne ocalałych jako strategie zadomawiania się w Polsce (1944–1950), Warszawa, Żydowski Instytut Historyczny, 2022, 565. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 19 (2023)
