English
Polish
The Exhumation That (Almost) Did Not Happen. The 2001 Archeological-exhumation Works at Jedwabne and Their Results
Krzysztof Persak
persak@isppan.waw.pl BioKrzysztof Persak - historian, an employee of the Institute of Political Studies of the Polish Academy of Sciences and employee of the Museum of the History of Polish Jews; researcher of the latest history of Poland, the communist system, transitional justice, Polish-Soviet relations, Polish-Jewish relations and the Holocaust. In 2000–2016, he was associated with the Institute of National Remembrance. He published, amongst others, Odrodzenie harcerstwa w 1956 roku (1996), Wokół Jedwabnego (with Paweł Machcewicz, 2002), Sprawa Henryka Hollanda (2006). Editor of four volumes of the „Dokumenty do dziejów PRL” series. Laureate of the "Polityka" Jan Józef Lipski Historical Award.
https://orcid.org/0000-0003-3914-2092
Instytut Studiów Politycznych PAN
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 14 (2018), pages: 248-275
Publication date: 2018-12-20
Abstract
This article describes the course, scope, and results of the exhumation/archaeological excavation conducted in 2001 at the crime scene at Jedwabne and also the conclusions those works pointed to. The outcome of those works has never been presented to the public in a methodical and exhaustive way. Nevertheless, the issue of the unfinished exhumation of the victims of the 1941 pogrom of Jews constitutes one of the key elements in the revisionist current of the debate on Jedwabne. This article explains, for instance, the origin of the firearm ammunition elements found at the crime scene, the presence of which constitutes one of the fundamental arguments in the negationist discourse. The source basis for this text is mostly the files of the investigation conducted during 2000–2003 by the Białystok branch of the Commission for the Prosecution of Crimes against the Polish Nation.
Keywords
Jedwabne, exhumation, Holocaust, pogrom, archaeology, forensic science
References
Materiały śledztwa
Akta śledztwa Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
w Białymstoku, sygn. S 1/00/Zn
Prasa
Gross Jan Tomasz, Nie przerywajmy ekshumacji w Jedwabnem, „Gazeta Wyborcza”, 6 VI 2001.
Kaczyński Andrzej, Nie zabijaj, „Rzeczpospolita”, 10 VII 2000.
Kaczyński Andrzej, Prawo chroni pamięć oϔiar, „Rzeczpospolita”, 6 VI 2001.
Kaczyński Andrzej, Spaleni, a nie zastrzeleni, „Rzeczpospolita”, 18 IV 2002.
Kaczyński: Oϔiar było znacznie mniej niż 1600, „Rzeczpospolita”, 5 VI 2001.
Kadlčik Piotr, O ekshumacji, „Kolbojnik. Biuletyn Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie” 2014, nr 4 (77).
Minister zawiesił ekshumację w Jedwabnem, „Rzeczpospolita”, 21 V 2001.
O śledztwie w sprawie zbrodni w Jedwabnem zadecyduje Ziobro, „Dziennik. Gazeta Prawna”, 24 IV 2018.
Oϔiar było mniej?, „Gazeta Wyborcza”, 5 VI 2001.
Ślubne obrączki i nóż rzezaka. Rozmowa [Andrzeja Kaczyńskiego] z archeologiem Andrzejem Kolą, „Rzeczpospolita”, 10 VII 2001.
Urban Thomas, Poszukiwany Hermann Schaper, „Rzeczpospolita”, 1 IX 2001.
W obecności rabinów, „Rzeczpospolita”, 23 V 2001.
Wroński Paweł, Co kryła ziemia, „Gazeta Wyborcza”, 6 VI 2001.
Wroński Paweł, To nie te łuski, „Gazeta Wyborcza”, 20 XII 2001.
Zbrodnia ma twarz sprawcy. Z prof. Witoldem Kuleszą, dyrektorem pionu śledczego Instytutu
Pamięci Narodowej, rozmawia Maria Kaczyńska, „Gazeta Współczesna”, 7 VI 2001.
Żaryn Jan, Popieram wznowienie ekshumacji w Jedwabnem, „Tygodnik Solidarność” 2018,
nr 28.
Literatura przedmiotu
Bikont Anna, My z Jedwabnego, wyd. 2, Wołowiec: Czarne, 2012.
Domańska Ewa, Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017.
Forecki Piotr, Od „Shoah” do „Strachu”. Spory o polsko-żydowską przeszłość i pamięć w debatach publicznych, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010.
Forecki Piotr, Po Jedwabnem. Analiza pamięci funkcjonalnej, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2018.
Freehof Solomon B., The Vandalized Cemetery [w:] American Reform Responsa. Collected
Responsa of the Central Conference of American Rabbis 1889–1983, red. Walter Jacob, New York: Central Conference of American Rabbis, 1983.
Gross Jan Tomasz, Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny: Pogranicze, 2000.
Gross Jan T., Critical Remarks Indeed [w:] The Neighbors Respond. The Controversy over the Jedwabne Massacre in Poland, red. Antony Polonsky, Joanna B. Michlic, Princeton: Princeton University Press, 2004.
Kola Andrzej, Archeologia zbrodni. Oϔicerowie polscy na cmentarzu oϔiar NKWD w Charkowie,
wyd. 2, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2011.
Kola Andrzej, Hitlerowski obóz zagłady Żydów w Bełżcu w świetle źródeł archeologicznych. Badania 1997–1999, Warszawa: ROPWiM, 2000.
Milewski Jan J., Polacy i Żydzi w Jedwabnem i okolicy przez 22 czerwca 1941 roku [w:] Wokół
Jedwabnego, t. 1, red. Paweł Machcewicz, Krzysztof Persak, Warszawa: IPN, 2002.
Persak Krzysztof, Ekshumacje katyńskie. Prace archeologiczno-ekshumacyjne w Charkowie, Katyniu i Miednoje w latach 1991–1996 i ich wyniki, „Biuletyn IPN” 2010, nr 4.
Polak Joseph, Exhuming Their Neighbors. A Halakhic Inquiry, „Tradition. A Journal of Orthodox Jewish Thought” 2001, t. 35, nr 4.
Powszechny sumaryczny spis ludności z dn. 14 II 1946 r., Warszawa: GUS, 1947.
Rosenblatt Adam, Sacred Graves and Human Rights [w:] Human Rights at the Crossroads, red. Mark Goodale, Oxford: Oxford University Press, 2013.
Urynowicz Marcin, Ludność żydowska w Jedwabnem. Zmiany demograϔiczne od końca XIX wieku do 1941 roku na tle regionu łomżyńskiego [w:] Wokół Jedwabnego, t. 1 , red.
Paweł Machcewicz, Krzysztof Persak, Warszawa: IPN, 2002.
Wokół Jedwabnego, t. 1: Studia, t. 2: Dokumenty, red. Paweł Machcewicz, Krzysztof Persak, Warszawa: IPN, 2002.
Wykaz zachowanych cmentarzy, kwater i mogił wojennych z II wojny światowej usytuowanych na terenie województwa podlaskiego, poz. 142, https://puw.bip.gov.pl/prowadzone-rejestry/ewidencja-obiektow-cmentarnictwa-wojennego.html
Strony internetowe
Chołodowski Maciej, Modlitwa i nieudana prowokacja ONR. 77. rocznica zbrodni w Jedwabnem, http://bialystok.wyborcza.pl/bialystok/7,35241,23656773,modlitwa-
-i-nieudana-prowokacja-onr-77-rocznica-zbrodni-w-jedwabnem.html
http://www.citizengo.org/pl/84089-petycja-do-sejmu-rzeczpospolitej-polskiej?m=5&tcid=45229764
https://www.ipn.gov.pl/download/1/66087/SledztwowsprawiezaboojstwawJedwabnem.pdf
https://www.jedwabne-ekshumacja.org/wiadomosci/
Komunikat w sprawie śledztwa dotyczącego zbrodni w Jedwabnem, https://ipn.gov.pl/
pl/aktualnosci/41582,Komunikat-w-sprawie-sledztwa-dotyczacego-zbrodni-wJedwabnem.html
http://www.piotrkadlcik.pl/ekshumacje/
Poseł Żalek: obarczanie Polaków za zbrodnię w Jedwabnem jest parszywym kłamstwem,
Skwieciński Piotr, Może nie dziś, podczas polsko-izraelskiego kryzysu. Ale ekshumacje
w Jedwabnem trzeba dokończyć, https://wpolityce.pl/historia/380923-mozenie-dzis-podczas-polsko-izraelskiego-kryzysu-ale-ekshumacje-w-jedwabnemtrzeba-dokonczyc
License
Copyright (c) 2018 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Other articles by the same auhtor(s)
- Krzysztof Persak, What do we know today about German repressions for help to Jews? On the book Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 16 (2020)
- Krzysztof Persak, A Shell. Critical Reading of Mirosław Tryczyk’s Miasta Śmierci , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 12 (2016)
