English
Polish
Muzeum dla dorosłych. Nowa wystawa w Miejscu Pamięci Cichych Bohaterów w Berlinie
Zofia Wóycicka
z.woycicka@is.uw.edu.pl Biogramhistoryczka, jest adiunktem na Wydziale Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie prowadzi grant NCN OPUS22 zatytułowany „Pomoc udzielana Żydom podczas II wojny światowej a proces kształtowanie się transnarodowej pamięci społecznej”. Studiowała na Uniwersytecie Warszawskim oraz na Uniwersytecie im. Friedricha Schillera w Jenie, ukończyła studia doktoranckie w Szkole Nauk Społecznych IFIS PAN. Pracowała jako edukatorka w Muzeum Historii Żydów Polskich Polin (2007–2011) oraz jako kuratorka w Domu Historii Europy w Brukseli (2011–2015), a następnie jako pracowniczka naukowa w Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie (2015–2019) i w Niemieckim Instytucie Historycznym w Warszawie (2019–2022). Jej głównym obszarem zainteresowań są studia pamięcioznawcze oraz muzealnictwo, ze szczególnym uwzględnieniem sposobów przedstawiania historii drugiej wojny światowej. Autorka m.in. książki Przerwana żałoba. Polskie spory wokół pamięci nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady, 1944–1950 (2009). Wśród jej najnowszych publikacji znajduje się współredagowany z Magdaleną Saryusz-Wolską i Joanną Wawrzyniak numer specjalny „Memory Studies” zatytułowany Mnemonic Wars. New Constallations (grudzień 2022)
https://orcid.org/0000-0002-9461-2387
Uniwersytet Warszawski, Wydział Socjologii
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 18 (2022), strony: 760-770
Data publikacji: 2023-03-11
Abstrakt
Artykuł omawia stałą ekspozycję „Cisi Bohaterowie. Opór przeciw prześladowaniu Żydów w Europie 1933–1945” otwartą w Miejscu Pamięci Niemieckiego Ruchu Oporu w Berlinie w październiku 2021 r. Już wcześniej powstało kilka innych wystaw czasowych ukazujących problematykę ratowania (się) Żydów podczas Zagłady w szerszej perspektywie europejskiej. Berlińska wystawa jest jednak pierwszą tego typu stałą prezentacją muzealną. Ponadto ukazuje ona zjawisko w sposób znacznie bardziej pogłębiony i rozbudowany niż dotychczasowe ekspozycje. Stosunkowo prosta pod względem wystawienniczym, ma bardzo przemyślaną i ciekawą konstrukcję. Zamiast prezentować przypadki ratowania Żydów kraj po kraju, kuratorki dokonały próby systematyzacji zjawiska, co pozwala spojrzeć na temat bardziej historycznie i problemowo. Wystawa zrywa też ze stereotypowym podziałem na bierne żydowskie ofiary Zagłady oraz aktywnych nieżydowskich pomocników, ukazując obie strony jako równorzędnych protagonistów wydarzeń.
Słowa kluczowe
muzea, Sprawiedliwi wśród Narodów Świata, ratowanie Żydów, pamięć Holokaustu, niemiecka pamięć drugiej wojny światowej
Bibliografia
Deutschkron Inge, Sie blieben im Schatten: Ein Denkmal für “stille Helden”, Berlin: Ed.Hentrich, 1996.
Gensburger Sarah, National Policy, Global Memory. The Commemoration of the “Righteous”from Jerusalem to Paris, 1942–2007, New York–Oxford: Berghahn Books, 2016. Georgiev Anna i Markus Wegewitz, Sprawozdanie z konferencji Rescue of Jews during the
Second World War in Contemporary Museums, Berlin, 5–6 X 2017 r., https://www. hsozkult.de/conferencereport/id/tagungsberichte-7387?utm_source=hskhtm- l&utm_medium=email&utm_term=2017-11&utm_campaign=htmldigest&utm_ source=hskhtml&utm_medium=email&utm_term=2017-11&utm_campaign=ht- mldigest (dostęp 31 I 2022 r.).
Grunzdz Kai i Ariane Kwasigroch, Von der Sonderausstellung zur Dauerausstellung. Über- legungen zur weiteren Nutzung der Räume Rosenthaler Straße 39. Diplomarbeit, Fachhochschule für Technik und Wirschaft, Berlin, 1999.
Kabalek Kobi, The Commemoration before the Commemoration: Yad Vashem and the Righteous Among the Nations 1945–1963, „Yad Vashem Studies” 2011, nr 1 (39). Kabalek Kobi, „The Rescue of Jews and the Memory of Nazism in Germany, from the Third Reich to the Present”, PhD Thesis, University of Virginia, USA, 2013.
Kosmala Beate, Stille Helden im Widerstand gegen die Judenverfolgung 1941–1945. Forschung und Erinnerung, „Revue d’Allemagne et des Pays de Langue Allemande”2010, nr 4 (42).
Silent Heroes Memorial Centre. Resistance to Persecution of Jews 1933–1945, red. Johannes Tuchel, Berlin: Gedenkstätte Deutscher Widerstand, 2010.
Silent Heroes, Resistance to the Persecution of the Jews in Europe 1933–1945. Catalog of the Permanent Exhibition, red. Uta Fröhlich et al., Berlin: German Resistance Memorial Centre Foundation, 2020.
Tokarska-Bakir Joanna, Polska kolej podziemna – Sendlerowa dla dorosłych, „Gazeta Wyborcza. Magazyn Książki”, 5 IX 2017.
Tuchel Johannes, Museum Otto Weidt’s Workshop for the Blind, Berlin: Gedenkstätte Deutscher Widerstand, 2016.
Whitehead Colson, Kolej podziemna, tłum. Rafał Lisowski, Warszawa: Albatros, 2017.
Licencja
Copyright (c) 2023 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Inne teksty tego samego autora
- Zofia Wóycicka, Zachować decorum. Nowa ekspozycja stała w Muzeum i Miejscu Pamięci w Sobiborze , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Zofia Wóycicka, Laboratorium zagłady – nowa ekspozycja historyczna na terenie obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Zofia Wóycicka, Kazerne Dossin – Muzeum-Miejsce Pamięci i Centrum Dokumentacyjne poświęcone Zagładzie i Prawom Człowieka , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Zofia Wóycicka, Buchenwald revisited , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Zofia Wóycicka, Monika Heinemann, Krieg und Kriegserinnerung im Museum. Der Zweite Weltkrieg in polnischen historischen Ausstellungen seit den 1980-er Jahren, Göttingen: Vanderhoeck & Ruprecht, 2017, 550 s , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 15 (2019)
- Zofia Wóycicka, U „kresu pewnej moralności”: dyskusje wokół procesów więźniów funkcyjnych w Polsce 1945–1950 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Zofia Wóycicka, Sarah Gunsburger, National Policy, Global Memory: The Commemoration of the „Righteous” from Jerusalem to Paris, 1942–2007 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Zofia Wóycicka, W poszukiwaniu trzeciej drogi. Nowa wystawa stała w Muzeum Żydowskim w Berlinie (część „Katastrofa”) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 19 (2023)
- Zofia Wóycicka, W poszukiwaniu nowych sposobów na wyrażenie tego, co trudne do pojęcia. Muzea i miejsca pamięci poświęcone Zagładzie w XXI w. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 20 (2024)
