Anatomia donosu ks. Stanisława Trzeciaka na ks. Tadeusza Pudra
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 13 (2017), strony: 641-675
Data publikacji: 2017-12-03
Abstrakt
O Tadeuszu Pudrze, katolickim księdzu pochodzenia żydowskiego i jego tragicznych losach, pisano już kilkakrotnie. Powodem, dla którego powracamy do
tej postaci, jest odnalezienie w aktach Niemieckiego Sądu Specjalnego w Warszawie przechowywanych w Archiwum Państwowym w Warszawie liczącej
52 karty teczki z aktami sprawy aresztowanego 24 kwietnia 1941 r. ks. Pudra. Dokumentacja ta pozwala na zweryfikowanie funkcjonujących w obiegu informacji i przekazów, a także, co nie mniej ważne, przynosi wiele nowych, nieznanych wcześniej faktów. Historycy nie wiedzieli dotąd, że Puder został osądzony i skazany przez Sąd Specjalny za typowe dla warszawskich Żydów „przestępstwo”: uchylanie się od noszenia opaski. W aktach znajdują się historia uwięzienia Pudra, przebieg dochodzenia i „rozprawy” sądowej, sentencja wyroku, dokumenty dotyczące pobytu w więzieniu przy ul. Rakowieckiej i szpitalu św. Zofii, wreszcie zapisy na temat jego ucieczki w listopadzie 1942 r. Pierwsze dwa dokumenty dotyczą przyczyn aresztowania Pudra. Potwierdziło się to, co
wiedziano, lecz o czym starano się pisać jak najmniej: przyczyną aresztowania Pudra był donos złożony przez ks. Stanisława Trzeciaka – postać, wokół której
nagromadziło się wiele legend i niejasności. Aby postępowanie Trzeciaka stało się bardziej zrozumiałe, zdecydowaliśmy się przybliżyć jego sylwetkę i poglądy, a także przedstawić szerszy kontekst jego działalności i sprostować nieścisłości pojawiające się w literaturze przedmiotu. Konieczne było również przypomnienie źródeł osobistej nienawiści Trzeciaka do Pudra.
Słowa kluczowe
Stanisław Trzeciak, Tadeusz Puder, niemieckie sądy specjalne (Sondergerichte), kolaboracja, antysemickie wydawnictwo „Atak”
Licencja
Copyright (c) 2017 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Dariusz Libionka, Michael Phayer, Pius XII, Holocaust and the Cold War , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 5 (2009)
- Dariusz Libionka, Barbara Engelking, Anki Grupińskiej zapisywanie żydowskich opowieści (12 opowieści żydowskich); Odczytanie listy. Opowieści o warszawskich powstańcach Żydowskiej Organizacji Bojowej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Jan Grabowski, Waitman Wade Beorn, Marching into Darkness. The Wehrmacht and the Holocaust in Belarus , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Jan Grabowski, Timothy Snyder, Black Earth: The Holocaust as History and Warning , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 11 (2015)
- Jan Grabowski, Christopher R. Browning, Remembering Survival. Inside a Nazi Slave-Labor Camp, New York: W.W. Norton & Co., 2010, 375 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 7 (2011)
- Jan Grabowski, Tadeusz Stefan Krasnodębski, Policjant konspiratorem. Szesnaście lat na muszce gestapo i bezpieki, Wyd. Arkadiusz Wingert – Przedsięwzięcie Galicja, Kraków–Międzyzdroje 2008 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 6 (2010)
- Jan Grabowski, Post-war Police Investigations in France: An Attempt to Purge the Paris Police Prefecture during 1944–1946 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr Holocaust Studies and Materials (2013)
- Jan Grabowski, Powojenne dochodzenia policyjne we Francji, czyli próba samooczyszczenia paryskiej Prefektury Policji w latach 1944–1946 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Jan Grabowski, Lea Balint, The Diary of Hinda and Chanina Malachi , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
- Jan Grabowski, Nikolay Koposov, Memory Laws, Memory Wars. The Politics of the Past in Europe and Russia, Cambridge: Cambridge University Press, 2018, 321 s , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 14 (2018)