Oddajemy do druku dwie ogromnej wartości relacje polskich świadków Zagłady z przekonaniem, że powinny na stałe wejść do kanonu lektur wszystkich
zajmujących się zawodowo historią Zagłady i tych, którzy z potrzeby wewnętrznej interesują się losami Żydów podczas wojny i postawami Polaków wobec ich
prześladowania i eksterminacji. Obie relacje są równie istotne i wiarygodne co wielokrotnie cytowany w literaturze przedmiotu dziennik doktora Zygmunta
Klukowskiego ze Szczebrzeszyna1. Choć bez porównania krótsze, obfitują w szczegóły i obserwacje, skupiają w niewielu słowach treści najważniejsze
i najokrutniejsze. Oba teksty pochodzą ze zbiorów Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma; choć różnią się pod wieloma względami
oraz dotyczą innych miejscowości i obszarów dystryktu lubelskiego Generalnego Gubernatorstwa, odległych od siebie o kilkadziesiąt kilometrów, są wobec
siebie komplementarne, warto przeczytać je jednocześnie. W obu miejscowościach (Zakrzówku i Łukowie) i ich okolicy eksterminacja Żydów przebiegała
w sposób tak samo zorganizowany i podobne były postawy oraz reakcje na nią – zarówno bezpośrednich uczestników ludobójstwa, jak i polskich „świadków”, którzy aż nazbyt często stawali po stronie sprawców. Oba teksty łączy także głębokie współczucie okazywane ofiarom przez autorów, ich postawa pełna żalu za ginącymi ludźmi, smutek wywołany bezsilnością i wstrząs z powodu bezlitosnych zachowań „zwykłych ludzi”.