English
Polish
„Nie powinniście postrzegać tego jako wyniku naszej lekkomyślności lub tchórzostwa”. Testamenty Fajwisza Kamlarza i Abrahama Zajfa, uczestników buntu w obozie pracy przymusowej dla Żydów w Koninie
Anna Styczyńska
ann.sty@icloud.com Biogramjudaistka, do sierpnia 2022 r. pracowniczka Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Stypendystka Ministerstwa Spraw Zagranicznych Izraela oraz European Holocaust Research Infrastructure. W 2020 r. jej praca magisterska „Kiedy bohaterowie milczą. Losy polskich Sprawiedliwych wśród Narodów Świata w latach 1944–2017 (na podstawie wybranych przypadków)” została wyróżniona w IX edycji konkursu im. Majera Bałabana Żydowskiego Instytutu Historycznego.
http://orcid.org/0000-0003-0055-0056
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 18 (2022), strony: 564-573
Data publikacji: 2023-03-11
Abstrakt
Dnia 12 VIII 1943 r. w obozie pracy przymusowej dla Żydów w Koninie wybuchł bunt grupy więźniów. Po podpaleniu baraków, więźniowie popełnili samobójstwo. Przed buntem Fajwisz Kamlarz i Abraham Zajf, członkowie obozowego Judenratu, napisali pożegnalne listy. Sporządzone w języku jidysz testamenty są zapisem przeżyć Kamlarza i Zajfa oraz ich rodzin. Dokumenty te stanowią ważne źródło do badań nad aktami czynnego oporu Żydów w czasie Zagłady oraz nad sytuacją żydowskich więźniów obozów pracy na terenie Kraju Warty.
Słowa kluczowe
Abraham Zajf, Fajwisz Kamlarz, obóz pracy przymusowej dla Żydów w Koninie-Czarkowie, bunt więźniów
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archival sources
Archiwum Beit Lochamej ha-Getaot
, Testament Fajwisza Kamlarza, 9 VIII 1943 r.
, Testament Abrahama Zajfa, 12 VIII 1943 r.
Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego
RP 6383, Teczki osobowe studentów Żydów studiujących przed II wojną świato- wą na Uniwersytecie Warszawskim, Zajf Abram, 1919
RP 5054, Teczki osobowe studentów Żydów studiujących przed II wojną świato- wą na Uniwersytecie Warszawskim, Motyk [Motyl] Mirla, 1919
University of Southern California Shoah Foundation, Visual History Archive
, Relacja Bena Guyera
, Relacja Yizhaka Vaitsmana
Yad Vashem
TR.17/36, Official documentation of the regional Committee for the Investigation of Nazi Crimes in Poznań regarding Czarkow camp (OKP.III.DS.99/67, Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Poznaniu), Kantarowski Józef, Proto- kół przesłuchania świadka, 27 III 1969 r.
Źródła publikowane / Published sources
Aaronson Jehoszua Mosze, Alei merorot, Bne Brak: Jehoszua Aaronson, 1996.
Aaronson Jehoszua Mosze, Chelmno [w:] Pinkas Gostynin. Jizker Buch, red. I.M. Biderman, Niu Jork: Gostininer Jizker-Buch Komitet, 1960.
Aaronson Jehoszua Mosze, Zwój domu niewoli, tłum. Małgorzata Lipska, oprac. Łucja Pawlicka-Nowak, Konin: Muzeum Okręgowe w Koninie, 2016.
Guyer B., Ibergelebt Ojszwic [w:] Gombin: dos lebn un umkum fun a jidisz sztetl in Pojln, red. Jack Ziklin i in., Niu Jork: Arojsgegebn fun der Gombiner Landsmanszaft in Amerike, 1969.
red. Agnieszka Haska, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów i ŻIH, 2017.
Motyl Szmulik Ben Cijon, Der ojfsztand in Koniner lager, Szmulik Ben Cijon Motil [w:] Ke- hilat Konin bi-ferichata uwe-churbana, red. Mendl Gelbart, Tel Awiw: Irgun Jocej Konin be-Israel, 1968.
Literatura przedmiotu / Content related literature
Konarska-Pabianiak Barbara, Gostynińscy żydzi – ofiary Holocaustu, „Notatki Płockie: Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego” 2017, nr 62/2 (251).
Szner Cwi, Mifal ha-teud szel ha-raw mi-Sannik [w:] Kehilat Konin bi-ferichata uwe-chur-bana, red. Mendl Gelbart, Tel Awiw: Irgun Jocej Konin be-Israel, 1968.
Tragiszer dokument fun koniner lager [w:] Pinkas Gostynin. Jizker Buch, red. I.M. Bider- man, Niu Jork: Gostininer Jizker-Buch Komitet, 1960.
Ziółkowska Anna, Obozy pracy przymusowej dla Żydów w Wielkopolsce w latach okupacji hitlerowskiej (1941–1943), Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2005.
Netografia
Syska Piotr, Wizyta w Gostyninie z historią w tle, 9 VII 2018, https://gostynin24.pl/index. php/item/1206-wizyta-w-gostyninie-z-historia-w-tle
The Last Testament of Faivish Kamlazh from Gombin, http://www.zchor.org/ALEI3.HTM Yad Vashem, The Central Database of Shoah Victims’ Names, Shulamit Zajf, https://yvng. yadvashem.org/nameDetails.html?language=en&itemId=1831889&ind=1
Licencja
Copyright (c) 2023 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
