English
Polish
Grabieżca ze znakiem Q. O rabunkowej działalności Pietera Nicolaasa Mentena (1899–1987)
Nawojka Cieślińska-Lobkowicz
nawojka.lobkowicz@arcor.de Biogramhistoryk sztuki, niezależna badaczka proweniencji, ekspert w zakresie problematyki dzieł sztuki i innych dóbr kultury zrabowanych podczas drugiej wojny światowej ze zbiorów publicznych, a także prywatnych polskich i żydowskich właścicieli, oraz kwestii powojennych restytucji; autorka licznych polskich i obcojęzycznych publikacji na ten temat. Ostatnio ukazały się: Kunstmuseum zu Litzmannstadt i wystawa „sztuki zwyrodniałej” w okupowanej Łodzi (w: Muzeum Sztuki w Łodzi. Monografia, t. 1, 2015); Grabieżca ze znakiem Q. O rabunkowej działalności Pietera Nicolaasa Mentena (1899–1987) („Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2015, nr 11); Who Owns Bruno Schulz? The Changing Postwar Fortunes of Works of Art by Jewish Artists Murdered in Nazi-Occupied Poland (http://art.claimscon.org/wp-content/uploads/2016/03/Cieslinska-Lobkowicz-Who-owns-Bruno-Schulz-21-March-2016.pdf); Umgang mit dem sogenannten „postjüdischen” Kulturgut in Polen von 1945 bis heute (w: Treuhändersiche Übernahme und Verwahrung, red. Olivia Kaiser, Christina Köstner-Pemsel, Markus Stumpf, 2018). Mieszka w Warszawie i Starnbergu pod Monachium.
https://orcid.org/0000-0002-8646-285X
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 11 (2015), strony: 173-206
Data publikacji: 2015-12-01
Abstrakt
Nazistowska grabież dzieł sztuki i dóbr kultury w latach 1933–1945 bywa zwykle dzielona na zorganizowaną i dziką. Zorganizowaną przeprowadzały specjalne organizacje i komórki aparatu władzy; dzika, rozpowszechniona przede wszystkim na wschodzie, sprowadzała się do prywatnego rabunku dokonywanego na własną rękę przez wielu Niemców. Autorka proponuje wprowadzenie odrębnej kategorii grabieży kwalifikowanej. Odnosi ją do osób z premedytacją parających się grabieżą – na własny rachunek i/lub na zlecenie – których kompetencje obejmowały ocenę wartości poszukiwanych dóbr artystycznych oraz orientację, gdzie i u kogo ich szukać. W Rzeszy, okupowanej Francji i Holandii było wielu takich kwalifikowanych rabusiów. W okupowanej Polsce po pierwszej fali oficjalnych konfiskat trafiali się rzadko. Wyjątkiem był Holender Pieter Nicolaas Menten (1899–1987), po wojnie jeden z najzamożniejszych obywateli Holandii i właściciel niedostępnej publicznie kolekcji dzieł sztuki.
Słowa kluczowe
grabież dzieł sztuki w GG, żydowskie antykwariaty i salony artystyczne w Krakowie po 1939 r., okupacyjny handel sztuką, mord profesorów lwowskich, Einsatzgruppe zur besonderen Verwendung Schöngartha, holenderski nazista, korupcja w niemieckim aparacie władzy i policji bezpieczeństwa GG, ściganie zbrodniarzy hitlerowskich, powojenne procesy sprawców
Licencja
Copyright (c) 2015 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, Polskie. Żydowskie. „Pożydowskie”. Nazistowska grabież dzieł sztuki i problemy restytucji w Polsce 1945–2000 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, Śladami nieznanych przedwojennych żydowskich kolekcjonerów i właścicieli dzieł sztuki , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, Śmierć antykwariusza na Chłodnej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 12 (2016)
- Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, O wystawie „Czego nie mogliśmy wykrzyczeć światu” w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 14 (2018)
- Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, Habent sua fata libelli. Okupacyjny rynek sztuki w Warszawie a własność żydowska , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, Predator. The Looting Activity of Pieter Nicolaas Menten (1899–1987) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr Holocaust Studies and Materials (2017)
- Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, Losy mienia kulturalnego polskich Żydów w okresie okupacji hitlerowskiej i w pierwszych latach powojennych , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 6 (2010)
- Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, The Jewish Biblia Pauperum , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr Holocaust Studies and Materials (2017)
- Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, Magdalena Tarnowska, Artyści żydowscy w Warszawie 1939–1945; Ocalałe/Salvaged. Kolekcja malarstwa, rysunku i rzeźby ze zbiorów Żydowskiego Instytutu Historycznego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 12 (2016)
- Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, Żydowska Biblia pauperum , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 11 (2015)
