What do we know today about German repressions for help to Jews? On the book Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 16 (2020), pages: 761-791
Publication date: 2020-12-16
Abstract
The author discusses and qualifies the results of recent research of the German repressions for help offered to Jews in occupied Poland during World War II. Another layer of the paper covers an analysis of the political underpinnings of research conducted in today’s Poland, and their entanglement in the official politics of memory. The construction and the language of publications analyzed and presented in this text reveals areas of existing taboos and shows the defensive character of the contemporary discourse of rescuing Jews
Keywords
Holocaust, the Righteous, genocide, German repressions, World War II, German occupation, rescuing Jews
References
Aly Götz, Europe against the Jews 1880–1945, New York: Metropolitan Books, 2020.
Arad Yitzhak, The Operation Reinhard Death Camps. Belzec, Sobibor, Treblinka, wyd. popr. i rozsz., Bloomington: Indiana University Press, 2018.
Babińska Maria, Bilewicz Michał, Bulska Dominika, Haska Agnieszka, Winiewski Mikołaj, Stosunek do Żydów i ich historii po wprowadzeniu ustawy o IPN, analiza przygotowana na zlecenie Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, Centrum Badań nad Uprzedzeniami, Warszawa 2018 (druk elektroniczny, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Analiza_Skutki_ustawy_o_IPN.pdf).
Bańkowska Aleksandra, Partyzantka polska z lat 1942–1944 w relacjach żydowskich, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2005, nr 1.
Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939–1945, oprac. Władysław Bartoszewski, Zofia Lewinówna, Warszawa: Świat Książki, 2007.
Berendt Grzegorz, Cena życia – ekonomiczne uwarunkowania egzystencji Żydów po „aryjskiej stronie”, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2008, nr 4.
Bikont Anna, My z Jedwabnego, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004 (wyd. 2, Wołowiec: Czarne, 2012).
Bikont Anna, Sendlerowa. W ukryciu, Wołowiec: Czarne, 2017.
Bikont Anna, Żegota jako organizacja Żydów i Polaków [w:] Żydzi w walce z nazistowskimi Niemcami podczas drugiej wojny światowej, red. Krzysztof Persak (w przygotowaniu).
Błoński Jan, Biedni Polacy patrzą na getto, „Tygodnik Powszechny”, 11 I 1987, nr 2.
Cała Alina, Ochrona bezpieczeństwa fizycznego Żydów w Polsce powojennej. Komisje specjalne przy Centralnym Komitecie Żydów w Polsce, Warszawa: ŻIH, 2014.
Chodakiewicz Marek Jan, Mord w Jedwabnem 10 lipca 1941. Prolog, przebieg, pokłosie, Kraków: Wyd. Arkadiusz Wingert, 2012.
Chodakiewicz Marek Jan, Po Zagładzie. Stosunki polsko-żydowskie 1944–1947, Warszawa: IPN, 2008.
Cichopek Anna, Pogrom Żydów w Krakowie 11 sierpnia 1945, Warszawa: ŻIH, 2000.
Czaczkowska Ewa, Uratujmy pamięć Sprawiedliwych, „Rzeczpospolita”, 27 V 2008.
Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, t. 1–2, red. Barbara Engelking, Jan Grabowski, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2018.
Domański Tomasz, Korekta obrazu? Refleksje źródłoznawcze wokół książki „Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski”, Warszawa: IPN, 2019.
Domański Tomasz, Korekty ciąg dalszy. Odpowiedź redaktorom i współautorom książki Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, red. B. Engelking, J. Grabowski, Warszawa 2018 na ich polemikę z moją recenzją Korekta obrazu? Refleksje źródłoznawcze wokół książki Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, t. 1–2, red. Barbara Engelking, Jan Grabowski, Warszawa 2018, Warszawa 2019, Warszawa: IPN, 2020.
Eksterminacja Żydów na ziemiach polskich w okresie okupacji hitlerowskiej. Zbiór dokumentów, red. Tatiana Berenstein, Artur Eisenbach, Adam Rutkowski, Warszawa: ŻIH, 1957.
Engelking Barbara, Jest taki piękny słoneczny dzień. Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942–1945, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2011.
Engelking Barbara, „Szanowny panie gistapo”. Donosy do władz niemieckich w Warszawie i okolicach w latach 1940–1941, Warszawa: IFiS PAN, 2003.
Engelking Barbara, Żydzi pomagający innym Żydom w ukrywaniu się po aryjskiej stronie w Warszawie [w:] Żydzi w walce z nazistowskimi Niemcami podczas drugiej wojny światowej, red. Krzysztof Persak (w przygotowaniu).
Forecki Piotr, Od „Shoah” do „Strachu”. Spory o polsko-żydowską przeszłość i pamięć w debatach publicznych, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010.
Forecki Piotr, Po Jedwabnem. Anatomia pamięci funkcjonalnej, Warszawa: IBL PAN, 2018.
Forecki Piotr, Zawadzka Anna, Reguła złotego środka. Kilka uwag na temat współczesnego dominującego dyskursu o „stosunkach polsko-żydowskich”, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2015, nr 11.
Frydel Tomasz, Powiat dębicki [w:] Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, t. 2, red. Barbara Engelking, Jan Grabowski, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2018.
Gieroń Roman, Półmrok. Procesy karne w sprawie przestępstw okupacyjnych popełnionych przez chłopów wobec Żydów w województwie krakowskim, Kraków: IPN, 2020.
Godni synowie naszej Ojczyzny. Świadectwa nadesłane na apel Radia Maryja, t. 1–2, red. Alicja Augustyniak, Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek, 2002.
Górny Grzegorz, Sprawiedliwi. Jak Polacy ratowali Żydów przed Zagładą, Izabelin–Warszawa: Rosikon Press, 2013.
Grabowski Jan, „Ja tego Żyda znam!” Szantażowanie Żydów w Warszawie, 1939–1943, Warszawa: IFiS PAN, 2004.
Grabowski Jan, Judenjagd. Polowanie na Żydów 1942–1945. Studium dziejów pewnego powiatu, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2011.
Grabowski Jan, Na posterunku. Udział polskiej policji granatowej i kryminalnej w zagładzie Żydów, Wołowiec: Czarne, 2020.
Grabowski Jan, Tropiąc Emanuela Ringelbluma. Udział polskiej Kriminalpolizei w „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2014, nr 10, t. 1.
Gross Jan Tomasz, Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny: Pogranicze, 2000.
Gross Jan Tomasz, Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie. Historia moralnej zapaści, Kraków: Znak, 2008.
Gross Jan Tomasz, Grudzińska-Gross Irena, Złote żniwa. Rzecz o tym, co się działo na obrzeżach zagłady Żydów, Kraków: Znak, 2011.
Hera Janina, Polacy ratujący Żydów. Słownik, Warszawa: Neriton, 2014.
Inferno of Choices. Poles and the Holocaust, red. Sebastian Rejak, Elżbieta Frister, Warsaw: Rytm, 2012.
Iranek-Osmecki Kazimierz, Kto ratuje jedno życie… Polacy i Żydzi 1939–1945, Warszawa: IPN, 2009.
„Jak ci się uda uratować, pamiętaj”. Relacje „Sprawiedliwych” i o „Sprawiedliwych” z województwa zachodniopomorskiego, red. Paweł Knap, Szczecin: IPN, 2010.
Kaczmarski Krzysztof, Pogrom, którego nie było. Rzeszów 11–12 czerwca 1945 r. Fakty, hipotezy, dokumenty, Rzeszów: IPN, 2008.
Karski Jan, Zagadnienie żydowskie w Polsce pod okupacjami, „Mówią Wieki” 1992, nr 4.
Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939–1950, red. Jan Grabowski, Dariusz Libionka, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2014.
Kopówka Edward, Rytel-Andrianik Paweł, Dam im imię na wieki. Polacy z okolic Treblinki ratujący Żydów, Oxford–Treblinka: Wydawnictwo Sióstr Loretanek, 2011.
Korboński Stefan, Polacy, Żydzi i Holocaust, Warszawa: IPN, 2011.
Kowalska-Leder Justyna, „Nie wiem, jak mam ich cenić…” Strefa ambiwalencji w świadectwach Polaków i Żydów, Warszawa: IBL PAN, 2019.
Kowalska-Leder Justyna, Wszechobecność Sprawiedliwych, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2014, nr 10, t. 2.
Kranz Tomasz, Zagłada Żydów w obozie koncentracyjnym na Majdanku, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2010.
Krzyżanowski Łukasz, Dom, którego nie było. Powroty ocalałych do powojennego miasta, Wołowiec: Czarne, 2016.
Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holocaustu. Polska, red. Israel Gutman, red. wyd. polskiego Dariusz Libionka, Robert Kuwałek, Adam Kopciowski, Kraków: Fundacja Instytutu Studiów Strategicznych, 2009.
„Kto w takich czasach Żydów przechowuje?…” Polacy niosący pomoc ludności żydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. Aleksandra Namysło, Warszawa: IPN, 2009.
Kurek Ewa, Dzieci żydowskie w klasztorach. Udział żeńskich zgromadzeń zakonnych w akcji ratowania dzieci żydowskich w Polsce w latach 1939–1945, Zakrzewo: Replika, 2012.
Kuwałek Robert, Nowe ustalenia dotyczące liczby ofiar niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze, „Zeszyty Majdanka” 2014, nr 26.
Kuwałek Robert, Obóz zagłady w Bełżcu, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2010.
Lata czterdzieste. Początki polskiej narracji o Zagładzie, red. Maryla Hopfinger, Tomasz Żukowski, Warszawa: IBL PAN, 2019.
Leociak Jacek, Ratowanie. Opowieści Polaków i Żydów, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2010.
Libionka Dariusz, Antysemityzm i Zagłada na łamach prasy w Polsce w latach 1945–1946, „Polska 1944/45. Studia i materiały” 1997, t. 2.
Libionka Dariusz, Polskie piśmiennictwo na temat zorganizowanej i indywidualnej pomocy Żydom (1945–2008), „Zagłada Żydów. Studia Materiały” 2008, nr 4.
Libionka Dariusz, Powiat miechowski [w:] Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, t. 2, red. Barbara Engelking, Jan Grabowski, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2018.
Madaj Karol, Żuławnik Małgorzata, Proboszcz getta, Warszawa: IPN, 2010.
Markiel Tadeusz, Skibińska Alina, „Jakie to ma znaczenie, czy zrobili to z chciwości?”. Zagłada domu Trynczerów, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2011.
Mędykowski Witold, W cieniu gigantów. Pogromy 1941 r. w byłej sowieckiej strefie okupacyjnej kontekst historyczny, społeczny i kulturowy, Warszawa: ISP PAN, 2012.
Młynarczyk Jacek, Piątkowski Sebastian, Cena poświęcenia. Zbrodnie na Polakach za pomoc udzielaną Żydom w rejonie Ciepielowa, Kraków: ISS, 2007.
Montague Patrick, Chełmno. Pierwszy nazistowski obóz zagłady, tłum. Tomasz S. Gałązka, Wołowiec: Czarne, 2014.
Musiał Bogdan, Kto dopomoże Żydowi, współpraca Oliver Musiał, Poznań: Zysk i S-ka, 2019.
Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944–2010, red. Feliks Tych, Monika Adamczyk-Garbowska, Lublin: UMCS i ŻIH, 2012.
Nieudana korekta obrazu. Odpowiedzi redaktorów tomów oraz autorów poszczególnych rozdziałów na broszurę autorstwa dr. Tomasza Domańskiego, http://www.holocaustresearch.pl/index.php?show=555.
Opowieść o niewinności. Kategoria świadka Zagłady w kulturze polskiej (1942–2015), red. Maryla Hopfinger, Tomasz Żukowski, Warszawa: IBL PAN, 2019.
Pamięć i nadzieja, Warszawa: Fundacja Lux Veritatis, 2017.
Piper Franciszek, Ilu ludzi zginęło w KL Auschwitz, Oświęcim: Wydawnictwo Państwowego Muzeum w Oświęcimiu, 1992.
Podbielska Alicja, Święta rodzina z Markowej. Kult Ulmów i polityka historyczna, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2019, nr 15.
Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, t. 4: Holokaust i powojnie (1939–1946), red. August Grabski, IH PAN i in., Warszawa 2019.
Polacy–Żydzi 1939–1945. Wybór źródeł, red. Andrzej K. Kunert, Warszawa: ROPWiM i Rytm, 2001.
Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. Andrzej Żbikowski, Warszawa: IPN, 2006.
Polacy ratujący Żydów w czasie Zagłady. Przywracanie pamięci, Warszawa: IPN, 2016.
Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej, oprac. Kamila Sachnowska, Katarzyna Cegieła, Karol Madaj, Olga Tumińska, Warszawa: IPN, 2008 (seria „Teki Edukacyjne IPN”).
Prekerowa Teresa, Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942–1945, Warszawa: PIW, 1982 (wyd. 2 2019).
Prowincja noc. Życie i zagłada Żydów w dystrykcie warszawskim, red. Barbara Engelking, Jacek Leociak, Dariusz Libionka, Warszawa: IFiS PAN, 2007.
Rączy Elżbieta, Pomoc Polaków dla ludności żydowskiej na Rzeszowszczyźnie 1939–1945, Rzeszów: IPN, 2008.
Rączy Elżbieta, Witowicz Igor, Polacy ratujący Żydów na Rzeszowszczyźnie w latach 1939–1945, Rzeszów: IPN, 2011.
Rejestr faktów represji na obywatelach polskich za pomoc ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej, red. Aleksandra Namysło, Grzegorz Berendt, Warszawa: IPN i ISS, 2014 (druk elektroniczny).
Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945, red. Sebastian Piątkowski, t. 1: Dystrykt warszawski Generalnego Gubernatorstwa, Warszawa: IPN, 2018; t. 2: Dystrykt krakowski Generalnego Gubernatorstwa, Warszawa: IPN, 2020; t. 3: Dystrykt lubelski Generalnego Gubernatorstwa, Warszawa: IPN, 2020; t. 4: Dystrykt radomski Generalnego Gubernatorstwa, Warszawa: IPN, 2020..
Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej, t. 1, red. Martyna Grądzka-Rejak, Aleksandra Namysło, Warszawa: IPN, 2019.
Ringelblum Emanuel, Stosunki polsko-żydowskie w czasie drugiej wojny światowej (uwagi i spostrzeżenia) [w:] Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 29a: Pisma Emanuela Ringelbluma z bunkra, oprac. Eleonora Bergman, Tadeusz Epsztein, Magdalena Siek, Warszawa 2018.
Rusiniak Martyna, Obóz zagłady Treblinka II w pamięci społecznej (1943–1989), Warszawa: Neriton, 2008.
Skibińska Alina, Powiat biłgorajski [w:] Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, t. 1, red. Barbara Engelking, Jan Grabowski, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2018.
Skibińska Alina, Tokarska-Bakir Joanna, Barabasz i Żydzi. Z historii oddziału AK „Wybranieccy”, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2011, nr 7.
Sprawiedliwi i ich świat. Markowa w fotografii Józefa Ulmy, red. Mateusz Szpytma, Kraków: IPN, 2015.
Szarek Jarosław, Szpytma Mateusz, Rodzina Ulmów. W hołdzie miłosiernym. Przejmująca historia polskiej rodziny, która poświęciła swoje życie, ratując Żydów, Kraków: Rafael. 2014.
Szarota Tomasz, U progu Zagłady. Zajścia antyżydowskie i pogromy w okupowanej Europie Warszawa, Paryż, Amsterdam, Antwerpia, Kowno, Warszawa: Sic!, 2000.
Szpytma Mateusz, The Risk of Survival. The Rescue of the Jews by the Poles and the Tragic Consequences for the Ulma Family, Warszawa: IPN, 2009.
Szulikowska Maria Elżbieta, Markowskie bociany. Opowieść o bohaterskiej rodzinie Wiktorii i Józefa Ulmów, Przemyśl: Wydawnictwo Archidiecezji Przemyskiej, 2017.
Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews during the Holocaust, red. Ryszard Walczak i in., Warszawa: IPN, 1997.
Tokarska-Bakir Joanna, Bracia miesiące. Studia z antropologii historycznej Polski 1939–1946 (w druku).
Tokarska-Bakir Joanna, Okrzyki pogromowe. Szkice z antropologii historycznej Polski lat 1939–1946, Wołowiec: Czarne, 2012.
Tokarska-Bakir Joanna, Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego, t. 1–2, Warszawa: Czarna Owca, 2018.
Tryczyk Mirosław, Miasta śmierci. Sąsiedzkie pogromy Żydów, Warszawa: Wydawnictwo RM, 2015.
Urynowicz Marcin, Zorganizowana i indywidualna pomoc Polaków dla ludności żydowskiej eksterminowanej przez okupanta niemieckiego w okresie drugiej wojny światowej [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. Andrzej Żbikowski, Warszawa: IPN, 2006.
Wokół Jedwabnego, t. 1–2, red. Paweł Machcewicz, Krzysztof Persak, Warszawa: IPN, 2002.
Wokół pogromu kieleckiego, red. Łukasz Kamiński, Jan Żaryn, Warszawa: IPN, 2006.
Zagłada Żydów i stosunki polsko-żydowskie podczas II wojny światowej. Katalog publikacji 2000–2019, IPN, Warszawa 2019.
Zarys krajobrazu. Wieś polska wobec zagłady Żydów 1942–1945, red. Barbara Engelking, Jan Grabowski, wstęp Krzysztof Persak, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2011.
Złote serca czy złote żniwa? Studia nad wojennymi losami Polaków i Żydów, red. Marek Jan Chodakiewicz, Wojciech Jerzy Muszyński, Warszawa: The Facto, 2011.
Żaryn Jan, Polacy ratujący Żydów. Historie niezwykłe, Warszawa: Neriton, 2014.
Żbikowski Andrzej, U genezy Jedwabnego. Żydzi na Kresach Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej wrzesień 1939 – lipiec 1941, Warszawa: ŻIH, 2006.
Żukowski Tomasz, Wielki retusz. Jak zapomnieliśmy, że Polacy zabijali Żydów, Warszawa: Wielka Litera, 2018.
License
Copyright (c) 2020 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Other articles by the same auhtor(s)
- Krzysztof Persak, The Exhumation That (Almost) Did Not Happen. The 2001 Archeological-exhumation Works at Jedwabne and Their Results , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 14 (2018)
- Krzysztof Persak, A Shell. Critical Reading of Mirosław Tryczyk’s Miasta Śmierci , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 12 (2016)