Wyświetl Nr 17 (2021)

Nr 17 (2021)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2021-12-20

Dział: Studia

Na polach Treblinki. Profanacja terenów po obozie śmierci w świetle relacji i dokumentów

Michał Kowalski

michal.kowalski@uwr.edu.pl

absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, doktorant Kolegium Doktorskiego Historii Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Przygotowuje doktorat „Zatruta ziemia. Wpływ obozu śmierci w Treblince na mieszkańców Podlasia Nadbużańskiego 1939/1941–1964” pod kierunkiem dr hab. Bożeny Szaynok, prof. UWr. Stypendysta projektu „Świadkowie Holokaustu – społeczeństwo polskie na terenach okupowanych wobec zagłady Żydów (1939–1945)” realizowanego przez Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytut Filozofii i Socjologii PAN, oraz VII edycji Seminarium Doktorskiego GEOP 2021/2022.

http://orcid.org/0000-0002-7320-1140

Uniwersytet Wrocławski

Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 17 (2021), strony: 172-201

Data publikacji: 2021-12-20

https://doi.org/10.32927/zzsim.875

Abstrakt

Nowe dokumenty i świadectwa dotyczące znanego, ale nieopisanego do końca procesu profanacji cmentarzyska Treblinki w latach powojennych wskazują, że był to proces powszechny o nie do końca rozpoznanej skali. Rozkopywanie grobów zaczęło się już po ucieczce Niemców w sierpniu 1944 r., a następnie w dużym natężeniu trwało w latach 1946–1947. Świadectwa z tego okresu są zaskakująco zbieżne. Z zebranych materiałów wyłaniają się istotne wątki spontanicznej lub kryminalnej organizacji procederu, istniejącego systemu pośredników sprzedaży znalezionych precjozów czy zadziwiającego paraliżu organów ścigania

Źródła archiwalne / Archival sources

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej

/57, Meldunki specjalne Komendy Powiatowej MO Sokołów Podlaski 1945

/79, Meldunki specjalne nadsyłane z KP MO w Sokołowie Podlaskim do Komendy Milicji Obywatelskiej Województwa Warszawskiego

/9, Raport dekadowy PUBP Sokołów Podlaski 1946

GK 166/1185, Spis ofiar II wojny światowej 1939–1945 powiatu Sokołów Podlaski

GK 196/69, Protokół czynności wykonanych w terenie w toku dochodzenia sądowego w sprawie obozu śmierci w Treblince

GK 196/69, Protokół oględzin bilonu stanowiącego dowód rzeczowy

GK 196/69, Wykaz przesłanych do Sądu Grodzkiego dowodów rzeczowych dotyczących obozu w Treblince

GK 196/70, Protokół oględzin przedmiotów pochodzących z obozu śmierci w Treblince

Wr 024/1486, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych

Archiwum Państwowe w Warszawie Oddział w Milanówku

Urząd Wojewódzki Warszawski 1944–1950, Wydział Społeczno-Polityczny

/500/511

Profanacja Treblinki, 259

Archiwum Państwowe w Siedlcach

Gmina Prostyń, 62/261, 100

Powiatowa Rada Narodowa w Sokołowie Podlaskim 1944–1950, 62

Sąd Okręgowy, 580

Starostwo Powiatowe Węgrowskie, Referat Społeczno-Polityczny, Różne, 62/162

Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego

„Biuletyn Żydowskiej Agencji Prasowej”

/4867, Protokół Michała Kalembasiaka i Karola Ogrodowczyka dla WŻKH w Warszawie

/321, Mirosław Chodźko, „Treblinka dziś”

United States Holocaust Memorial Museum

Poland Documentation Project, sygn. RG-50.225*0052

Źródła publikowane / Published sources

Auerbach Rachela, Treblinka. Reportaż, tłum. Karolina Szymaniak, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2012, nr 8 [pierwodruk: Ojf di felder fun Treblinke [Na polach Treblinki], Łódź: CŻKH, 1947].

Canin Mordechaj, Przez ruiny i zgliszcza. Podróż po stu zgładzonych gminach żydowskich w Polsce, tłum. i oprac. Monika Adamczyk-Garbowska, Warszawa: Nisza i ŻIH, 2018.

Grossman Wasilij, Piekło Treblinki. Reportaż literacki, Katowice: Literatura Polska, 1945.

Kirszenbaum Chil, Moje notatki z piekła. Bestialskie wymordowanie Żydów w Mińsku Mazowieckim, Warszawa: Przedsiębiorstwo Wydawniczo-Handlowe „Graf”, 2006.

Łukaszkiewicz Zdzisław, Streszczenie wyników śledztwa sądowego, „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce” 1946, t. 1.

Piwowar Janusz, Obóz zagłady w Treblince w nieznanych dotychczas relacjach, „Podlaski Kwartalnik Kulturalny” 1994, nr 3.

Literatura przedmiotu / Contente related literature

Dziuban Zuza, Atopic objects: The afterlives of gold teeth stolen from Holocaust death, „Journal of Material Culture” 2020, t. 25, nr 4.

Fischer Adam, Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego, Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1921.

Głuchowski Piotr, Kowalski Marcin, Gorączka złota w Treblince, „Gazeta Wyborcza”, dodatek „Duży Format”, 8 I 2008.

Gross Jan Tomasz, współpraca Irena Grudzińska-Gross, Złote żniwa. Rzecz o tym, co się działo na obrzeżach zagłady Żydów, Kraków: Znak, 2011.

Reszka Paweł Piotr, Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota, Warszawa: Agora, 2019.

Rusiniak Martyna, Obóz zagłady Treblinka II w pamięci społecznej (1943–1989), Warszawa: Neriton, 2008.

Rusiniak-Karwat Martyna, Okres profanacji i zapomnienia. Treblinka II [w:] Co wiemy o Treblince? Stan badań, red. Edward Kopówka, Siedlce: Muzeum Regionalne w Siedlcach, 2013.

Sturdy Colls Caroline, O tym, co minęło, lecz nie zostało zapomniane. Badania archeologiczne na terenie byłego obozu zagłady w Treblince, tłum. Ewa Felska, Jerzy Giebułtowski, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2012, nr 8.

Witt Kazimierz, Sokołów Podlaski w latach 1939–1950 [w:] Dzieje Sokołowa Podlaskiego i jego regionu, red. Józef Kazimierski, Warszawa: PWN, 1982.

Altmetryki

Cytowania w Google Scholar - kliknij ikonę by sprawdzić

Statystyki

Kowalski, M. (2021). Na polach Treblinki. Profanacja terenów po obozie śmierci w świetle relacji i dokumentów . Zagłada Żydów. Studia I Materiały, (17), 172-201. https://doi.org/10.32927/zzsim.875

Udostępnij

                            Wyświetl Nr 17 (2021)

Nr 17 (2021)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2021-12-20

Dział: Studia