Wyświetl Nr 20 (2024)

Nr 20 (2024)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2024-12-17

Dział: Materiały

Ks. Józef Kruszyński, O niemieckim terrorze wobec Żydów i Polaków w 1942 r.

Dariusz Libionka

libion@wp.pl

Dariusz Libionka – historyk, profesor Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, pracownik Państwowego Muzeum na Majdanku. Redaktor naczelny rocznika „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”. Opublikował m.in. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Zarys problematyki (2017); współautor dwutomowej publikacji Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (2018). Ostatnio w jego opracowaniu naukowym ukazał się Dziennik Maryli. Życie i śmierć w getcie warszawskim (2023).

https://orcid.org/0000-0003-0180-6463

Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN

Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 20 (2024), strony: 317-369

Data publikacji: 2024-12-17

https://doi.org/10.32927/zzsim.1080

Abstrakt

Prezentowany tekst stanowi niewielki fragment spuścizny ks. prof. Józefa Kruszyńskiego (1877–1953), teologa, rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (1925–1933), a jednocześnie antysemickiego publicysty, w latach okupacji niemieckiej administratora diecezji lubelskiej. Składają się na nią pisane w latach 1940–1941 i w 1953 r. wspomnienia, a przede wszystkim dziennik prowadzony od listopada 1942 do września 1945 r. Publikowany tekst jest osobnym opracowaniem powstałym w okresie ostatecznej likwidacji getta wtórnego w Lublinie i wzmożenia działań eksterminacyjnych w Generalnym Gubernatorstwie. Pierwsza część przynosi omówienie prześladowań Żydów, druga terroru wobec ludności polskiej na Lubelszczyźnie na przestrzeni 1942 r. Jest to pierwsza publikacja unikatowych świadectw Kruszyńskiego przechowywanych w Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku, gdzie trafiły po jego śmierci.

Źródła archiwalne / Archival sources

Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku

Spuścizna Józefa Kruszyńskiego, brak sygnatury

paczka nr 1, Józef Kruszyński, „Dziennik” 22 XI – 31 XII 1942 r., s. 1–454

paczka nr 4, Józef Kruszyński, „Dziennik” 9 III – 21 IV 1943 r., s. 1–704

paczka bez numeru, Józef Kruszyński [„Aneks o niemieckim terrorze”], listopad 1942 r., s. 1–201

paczka bez numeru, Józef Kruszyński, [Fragmenty bez tytułu], 27 XI 1941 r., s. 128–578

Narodowe Archiwum Cyfrowe

zespół Wydawnictwo Prasowe Kraków–Warszawa, sygn. 3/2/0/-/11531

Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego

/4329, 301/5570

Prasa / Press

„Nowy Głos Lubelski”, 10 XI 1942

„Nowy Kurier Warszawski”, 10 XI 1942

Literatura przedmiotu / Content related Literature

Chmielewski Jakub, Zagłada żydowskiego miasta – likwidacja getta na Podzamczu, „Kwartalnik Historii Żydów” 2015, nr 4.

Epsztein Tadeusz, Ziemianie polscy wobec Zagłady [w:] Oto widać i oto słychać. Świadkowie Zagłady w okupowanej Polsce, red. Barbara Engelking, Jacek Leociak, Dariusz Libionka, Alina Skibińska, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2024.

Gicewicz Ryszard, Obóz w Poniatowej [w:] Erntefest 3–4 listopada 1943. Zapomniany epizod Zagłady, red. Dariusz Libionka, Wojciech Lenarczyk, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2009.

Hänschen Steffen, Das Transitghetto Izbica im System des Holocaust, Berlin: Metropol Verlag, 2018.

Klukowski Zygmunt, Zamojszczyzna 1918–1943, t. 1, Warszawa: Ośrodek Karta, 2007.

Kopciowski Adam, Szama Grajer – żydowski król Lublina, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2020, nr 16.

Kuwałek Robert, Zbrodnie w Lesie Krępieckim w świetle zeznań świadków, „Zeszyty Majdanka” 2001, t. 22.

Lenarczyk Wojciech, Niemieccy więźniowie Majdanka, „Zeszyty Majdanka” 2011, t. 25.

Libionka Dariusz, Biedni AK-owcy opisują Zagładę na prowincji, „Więź” 2009, nr 4.

Libionka Dariusz, Polska ludność chrześcijańska wobec eksterminacji Żydów – dystrykt lubelski [w:] Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, red. Dariusz Libionka, Warszawa: IPN, 2004.

Libionka Dariusz, Żydzi, Niemcy, Polacy i Zagłada w okupacyjnych zapiskach ks. prof. Józefa Kruszyńskiego z Lublina [w:] Oto widać i oto słychać. Świadkowie Zagłady w okupowanej Polsce, red. Barbara Engelking, Jacek Leociak, Dariusz Libionka, Alina Skibińska, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2024.

Manoschek Walter, Vernichtet. Österreichische Juden und Jüdinnen in den Ghettos des Generalgouvernements 1941/1942, Wien: Czernin Verlag, 2023.

Mańkowski Zygmunt, Akcje wysiedleńcze w dzielnicach Lublina Wieniawa i Dziesiąta w październiku 1942 roku, „Zeszyty Majdanka” 1992, t. 14.

Murawska Zofia, Warunki egzystencji więźniów [w:] Majdanek 1941–1944, red. Tadeusz Mencel, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1991.

Nowak Edyta, Lublin w świetle niemieckich przewodników z okresu drugiej wojny światowej, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2021, t. 18, nr 4.

Rajca Czesław, Eksterminacja bezpośrednia [w:] Majdanek 1941–1944, red. Tadeusz Mencel, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1991.

Siwek-Ciupak Beata, Deportowani ze Wschodu – jeńcy radzieccy, Ukraińcy, Białorusini [w:] Więźniowie Majdanka 1941–1944, red. Tomasz Kranz, Wojciech Lenarczyk, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2022.

Stopniak Franciszek, Archidiecezja wileńska w czasie II wojny światowej, „Studia Teologiczne” 1987–1988, nr 5/6.

Zamojszczyzna – Sonderlaboratorium SS. Zbiór dokumentów polskich i niemieckich z okresu okupacji hitlerowskiej, t. 1, red. Czesław Madajczyk, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1977.

Altmetryki

Cytowania w Google Scholar - kliknij ikonę by sprawdzić

Statystyki

Libionka, D. (2024). Ks. Józef Kruszyński, O niemieckim terrorze wobec Żydów i Polaków w 1942 r. Zagłada Żydów. Studia I Materiały, (20), 317-369. https://doi.org/10.32927/zzsim.1080

Udostępnij

                            Wyświetl Nr 20 (2024)

Nr 20 (2024)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2024-12-17

Dział: Materiały