English
Polish
„Idę do pieca, ponieważ nie chciałam mu dać siebie”. Akta Sądu Społecznego przy Centralnym Komitecie Żydów w Polsce. Próba lektury genderowej
Ewa Koźmińska-Frejlak
ekozminska@yahoo.com Biogramdr, socjolożka, pracowniczka naukowa w Żydowskim Instytucie Historycznym. Zajmuje się m.in. badaniem społecznej historii Żydów w Polsce po Zagładzie oraz wczesną historiografią Zagłady. Autorka tekstów z tego zakresu, edytorka źródeł. Kieruje pracami komitetu redakcyjnego serii „Wydanie Krytyczne Prac Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej”. W 2022 r. opublikowała książkę Po Zagładzie. Praktyki asymilacyjne ocalałych jako strategie zadomawiania się w Polsce (1944/45–1950). Obecnie pracuje nad monografią Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej.
https://orcid.org/0009-0003-6378-1115
Żydowski Instytut Historyczny
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 19 (2023), strony: 377-407
Data publikacji: 2023-12-23
Abstrakt
Zasadniczym zadaniem Sądu Społecznego przy Centralnym Komitecie Żydów w Polsce było orzekanie „w sprawach niezachowania przez członków społeczności żydowskiej w okresie okupacji hitlerowskiej postawy godnej obywatela-Żyda, przez uczestniczenie i szkodliwą działalność w Judenratach, służbie porządkowej, administracji obozów koncentracyjnych lub innego rodzaju współpracy z okupantem na szkodę społeczeństwa” – jak czytamy w regulaminie tego sądu. Sąd Społeczny powołano we wrześniu 1946 r., działał do 1950 r. W tekście autorka analizuje akta zgromadzone w zespole Sąd Obywatelski przy CKŻP w Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego pod sygnaturą 313. Ich lektura – jak stara się wykazać – odsłania przed badaczem wciąż niedostatecznie zeksplorowane obszary kobiecego doświadczenia Zagłady, którego granice wyznaczały kobieca cielesność i nie zawsze bezpośrednio z nią związane role społeczne przypisane kobietom.
Słowa kluczowe
sądy społeczne, rozliczenia powojenne, Zagłada, doświadczenie kobiece, okres tużpowojenny, odbudowa życia żydowskiego, kolaboracja przez ciało, przemoc seksualna
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archival Sources
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego
„Inwentarz Zespołu Sąd Obywatelski przy CKŻP 1946–1950, sygn. 313”, oprac. Agnieszka Jarzębowska, Warszawa 2006.
Centralny Komitet Żydów w Polsce, Sąd Społeczny (Obywatelski) przy CKŻP, 313.
Źródła publikowane / Published Sources
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 5: Getto warszawskie. Życie codzienne, oprac. Katarzyna Person, Warszawa: ŻIH, DiG, 2011.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 11: Ludzie i prace
„Oneg Szabat”, oprac. Aleksandra Bańkowska, Tadeusz Epsztein, Warszawa: ŻIH, UW, 2013.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 29: Pisma Emanuela Ringelbluma z getta, oprac. Joanna Nalewajko-Kulikov, Warszawa: ŻIH, 2018.
Opracowania / Content related Literature
Engel David, Who is a Collaborator? The Trials of Michal Weichert [w:] The Jews in Poland,
t. 2, red. Sławomir Kapralski, Kraków: Judaica Foundation, 1999.
Engel David, Why Punish Collaborators? [w:] Jewish Honor Courts. Revenge, Retribution and Reconciliation in Europe and Israel after the Holocaust, red. Laura Jockusch, Gabriel N. Finder, Detroit: Wayne University Press, 2015.
Finder Gabriel N., Judenrat on Trial: Postwar Polish Jewry Sits in Judgment of its Wartime Leadership [w:] Jewish Honor Courts. Revenge, Retribution and Reconciliation in Europe and Israel after the Holocaust, red. Laura Jockusch, Gabriel N. Finder, Detroit: Wayne University Press, 2015.
Finder Gabriel N., Proces Szepsla Rotholca a polityka kary w następstwie Zagłady, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2006, nr 2.
Finder Gabriel N., Prusin Alexader V., Jewish Collaborators on Trials in Poland 1944–1956,
„Polin. Studies in Polish Jewry” 2008, nr 20.
Haska Agnieszka, „Jestem Żydem, chcę wejść”. Hotel Polski w Warszawie 1943, Warszawa: IFiS PAN, Centrum Badań nad Zagładą, 2006.
Ringelheim Joan, The Split Between Gender and the Holocaust [w:] Women in the Holocaust, red. Dalia Ofer, Leonore J. Weitzman, New Haven – London: Yale University Press, 1998.
Shik Na’ama, Description and silence: sexual abuse in early and later testimonies of survivors and the emergence of the Israeli narrative, „Holocaust Studies” 2021, t. 27, nr 4.
Staram się być feministką bez programu politycznego… Z Nechamą Tec rozmawia Ewa Koźmińska-Frejlak, „Midrasz” 2006, nr 4.
Żbikowski Andrzej, Sąd Społeczny przy CKŻP. Wojenne rozliczenia społeczności żydowskiej w Polsce, Warszawa: ŻIH, 2014.
Netografia / Netography
Ofer Dalia, Weitzman Leonore J., Women in the Holocaust [w:] Jewish Women A Comprehensive Historical Encyclopedia, http://jwa.org/encyclopedia/article/women-in-
-holocaust.
Ostrowska Joanna, Prostytucja w gettach, www.krytykapolityczna.pl/Teksty-poza-KP/ Ostrowska-Prostytucja-w-gettach/menu-id-129.html.
Licencja
Copyright (c) 2023 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Ewa Koźmińska-Frejlak, Świadectwo milczenia…Rozmowa z Jerzym Lewińskim, byłym funkcjonariuszem Służby Porządkowej getta warszawskiego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Ewa Koźmińska-Frejlak, Edukacja czy dialog z cieniami… Kilka uwag na marginesie „Tek edukacyjnych” Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 5 (2009)
- Ewa Koźmińska-Frejlak, A Testimony of Silence… Interview with Jerzy Lewiński, a former functionary of the Order Service in the Warsaw ghetto , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
- Ewa Koźmińska-Frejlak, Joanna Nalewajko-Kulikow, Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy, Strategie przetrwania. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
