English
Polish
„Zawołani po imieniu”, czyli Krzywda i Sprawiedliwość
Justyna Kowalska-Leder
j.kowalska-leder@uw.edu.pl Biogramkulturoznawczyni, wykładowczyni w Instytucie Kultury Polskiej UW, gdzie kieruje Zespołem Badań Pamięci o Zagładzie. Autorka książek Doświadczenie Zagłady z perspektywy dziecka w polskiej literaturze dokumentu osobistego (2009) oraz „Nie wiem, jak ich mam cenić…” Strefa ambiwalencji w świadectwach Polaków i Żydów (2019), a także naukowej edycji dziennika Reni Knoll (2012); współautorka i współredaktorka tomu Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej (2017).
http://orcid.org/0000-0003-4727-4431
Uniwersytet Warszawski, Instytut Kultury Polskiej
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 18 (2022), strony: 721-759
Data publikacji: 2023-03-11
Abstrakt
Artykuł stanowi analizę wystawy „Zawołani po imieniu”, którą otwarto w Warszawie w 2020 r. Jest ona poświęcona upamiętnieniu etnicznych Polaków, którzy podczas wojny zostali zamordowani przez Niemców za udzielanie pomocy Żydom. Poprzez szczegółową analizę ekspozycji autorka tekstu odsłania założenia i cele programu „Zawołani po imieniu”, realizowanego od 2019 r. przez Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego, który w obiegu medialnym funkcjonuje jako „polskie Yad Vashem”.
Słowa kluczowe
wystawa, upamiętnienie, śmierć za pomoc udzieloną Żydom, Sprawiedliwi wśród Narodów Świata, polska polityka historyczna
Bibliografia
Arczyński Marek, Balcerak Wiesław, Kryptonim „Żegota”. Z dziejów pomocy Żydom w Polsce 1939–1945, Warszawa: Czytelnik, 1983.
Bikont Anna, Sendlerowa. W ukryciu, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2017.
Błoński Jan, Biedni Polacy patrzą na getto [w:] idem, Biedni Polacy patrzą na getto, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2008.
n/7,124059,28336460,policjanci-przejrzeli-moje-prywatne-rozmowy-na-signa- lu-i-messengerze.html.
Premier Mateusz Morawiecki oddał hołd Polakom, którzy ratowali Żydów, 24 III 2019, https://www.gov.pl/web/premier/premier-mateusz-morawiecki-oddal-hold- polakom-ktorzy-ratowali-zydow2.
Przede wszystkim chcemy uratować rodziny ofiar – rozmowa Grzegorza Górnego z Mag- daleną Gawin, „Teologia Polityczna”, 17 II 2019 r., https://teologiapolityczna.pl/ magdalena-gawin-przede-wszystkim-chcemy-uratowac-rodziny-ofiar.
Rakusa-Suszczewski Mikołaj, „Polityka krzywdy” PiS, „Przegląd Socjologiczny” 2018, tom 67, nr 2.
Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2020, https://www. yadvashem.org/yv/pdf-drupal/poland.pdf.
Rogowska Blanka, Rada Języka Polskiego odradza używania słowa „murzyn”. Prezes łódz- kiego stowarzyszenia: teraz czas na słowo „żyd”, „Wyborcza.pl. Łódź”, 13 III 2021, https://www.wprost.pl/kraj/10429652/slowo-zyd-nie-bedzie-moglo-byc- uzywane-jest-postulat-do-rjp.html.
Sękowski Stefan, Szykany za pomoc na granicy, „Więź”, 21 IV 2022 r., https://www.go- ogle.com/search?q=Stefan+S%C4%99kowski%2C+Szykany+za+pomoc+na+gra nicy&oq=Stefan+S%C4%99kowski%2C+Szykany+za+pomoc+na+granicy&aqs=c hrome..69i57.951j0j7&sourceid=chrome&ie=UTF-8.
Szarota Tomasz, Okupowanej Warszawy dzień powszedni, Warszawa: Czytelnik, 2010.
Światła w ciemności. Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. Relacje historii mówionej w dzia- łaniach edukacyjnych, red. Marzena Baum-Gruszowska i Dominika Majuk, Lublin: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, 2009.
Ten jest z ojczyzny mojej… Polacy z pomocą Żydom 1939–1945, red. Władysław Barto- szewski, Zofia Lewinówna, Warszawa: Świat Książki, 2007.
Urynowicz Marcin, Raport Henry’ego Morgenthau. Przemoc antyżydowska podczas wojny z Rosją bolszewicką, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2010, nr 11.
Weiss Szewach, Polacy pozostali niezłomni, „Rzeczpospolita”, 26 I 2011. Zajączkowski Wacław, Martyrs of Charity, Washington: St. Maximilian Kolbe Foundation, 1988. Zawadzka Anna, Polska walcząca [wprowadzenie do:] Wojciech Wilczyk, Święta wojna
(2009–2014), Łódź: Atlas Sztuki i Kraków: Karakter, 2014.
Zawołani po imieniu 2019–2022. Program poświęcony Polakom zamordowanym za pomoc Żydom w czasie okupacji niemieckiej, red. Tomasz Słomski, Warszawa: Instytut So- lidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego, 2022.
Złote serca czy złote żniwa? Studia nad wojennymi losami Polaków i Żydów, red. Marek J.
Chodakiewicz, Wojciech J. Muszyński, Warszawa: The Facto, 2011.
Żukowski Tomasz, Obojętni świadkowie. „Biedni Polacy patrzą na getto” Jana Błońskiego [w:] idem, Wielki retusz. Jak zapomnieliśmy, że Polacy zabijali Żydów, Warszawa: Wielka Litera, 2108.
Filmy / movies
Upamiętnienie Jadwigi Długoborskiej i Lucyny Radziejowskiej – 24 października 2019, https://www.youtube.com/watch?v=Cj0T-KMZr-g&list=PLSBDmtAPKPggA7xCb mdnwXmQf3oG7AimL&index=39.
Upamiętnienie Kazimierza Przekory – 24 maja 2022, https://www.youtube.com/watch?
v=pWDxxbJhWsU&list=PLSBDmtAPKPggA7xCbmdnwXmQf3oG7AimL&index=1. [Widok z K2] Kontrowersyjna polityka historyczna – rozmawiają Karolina Wigura, Katarzy- na Kasia i Magdalena Gawin, 18 III 2021, https://kulturaliberalna.pl/2021/03/18/
widok-z-k2-kontrowersyjna-polityka-historyczna/
Licencja
Copyright (c) 2023 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Justyna Kowalska-Leder, Fetyszyzacja autentyczności – casus muzeum-miejsca pamięci , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Justyna Kowalska-Leder, Literatura polska ostatniego dziesięciolecia wobec Zagłady – próby odpowiedzi na nowe wzywania , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Justyna Kowalska-Leder, Kłopotliwa kategoria. Wokół tomu Świadek: jak się staje, czym jest? , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Justyna Kowalska-Leder, Recenzja: Reprezentacje Zagłady w kulturze polskiej (1939–2019). Problematyka Zagłady w sztukach wizualnych i popkulturze, t. 1–2, red. Sławomir Buryła, Dorota Krawczyńska, Jacek Leociak, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2021, 672 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Justyna Kowalska-Leder, „Coraz to nowe żądania, coraz to nowe grymasy” – relacja władzy i podporządkowania między Polakami a Żydami w kryjówkach po aryjskiej stronie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 12 (2016)
- Justyna Kowalska-Leder, Wszechobecność Sprawiedliwych , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Justyna Kowalska-Leder, Dawid Sierakowiak, Dziennik , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Justyna Kowalska-Leder, Pomaganie skazanym na zagładę jako źródło destrukcji – na podstawie dokumentów osobistych Brandli Siekierkowej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 8 (2012)
- Justyna Kowalska-Leder, Jacek Leociak, Ratowanie. Opowieści Polaków i Żydów, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2010, 313 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 7 (2011)
- Justyna Kowalska-Leder, The Omnipresence of the Righteous , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr Holocaust Studies and Materials (2017)
