English
Polish
„Na pamiątkę dla Pańskich synów i przyszłych pokoleń, by oddać cześć Pańskim czynom” – materiały do historii przemytnika Benziona Kalba
Karolina Panz
karolina.panz@ispan.edu.pl Biogramdoktor, socjolożka, członkini Centrum Badań nad Zagładą Żydów, pracuje na stanowisku post-doc w Instytucie Slawistyki PAN. Mieszka na Podhalu i od kilkunastu lat bada losy tamtejszych Żydów w czasie Zagłady i okresie powojennym. Angażuje się w działania na rzecz przywracania pamięci o podhalańskich Żydach: jest Liderką Dialogu wspieraną przez Fundację Forum Dialogu oraz wolontariuszką projektu „Ludzie nie Liczby” Fundacji Centrum Rodziny Popiela. W 2022 r. otrzymała Nagrodę im. ks. Stanisława Musiała za twórczość w duchu dialogu i współpracy chrześcijańsko-żydowskiej i polsko-żydowskiej, a także Nagrodę Fundacji Polcul im. Jana Bonieckiego za działalność społeczną związaną z przedmiotem badań naukowych oraz odwagę w poruszaniu trudnych tematów historycznych. Obecnie kończy prace nad monografią będącą rozszerzoną wersją jej doktoratu poświęconego zagładzie nowotarskich Żydów, który uzyskał pierwszą nagrodę w konkursie im. Majera Bałabana oraz konkursie im. Inki Brodzkiej-Wald.
https://orcid.org/0000-0003-2019-7624
Instytut Slawistyki PAN
tłumaczenie dzienika B. Kalba z jidysz Monika Polit
m.polit2@uw.edu.pl Biogramdoktor, literaturoznawczyni. Wykłada język i literaturę jidysz na kierunku Historia i Kultura Żydów w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka licznych przekładów z jidysz i opracowań naukowych edycji źródeł. W ostatnich latach wydała: „Moja żydowska dusza nie obawia się dnia sądu”. Mordechaj Chaim Rumkowski. Prawda i zmyślenie (2012); Losy Żydów łódzkich (Archiwum Ringelbluma, t. 10, 2013); Awrom Pinkas Unger, Moje miasteczko Stryków (2013); Encyklopedia getta. Niedokończony projekt archiwistów z getta łódzkiego (2014, oprac. wraz z Krystyną Radziszewską, Ewą Wiatr, Adamem Sitarkiem, Jackiem Walickim); Józef Zelkowicz, Notatki z getta łódzkiego 1941–1944 (2016, oprac. wraz z Michałem Trębaczem, Ewą Wiatr i Krystyną Radziszewską); „Meine jüdische Seele fürchtet den Tag des Gerichts nicht” Mordechaj Chaim Rumkowski – Wahrheit und Legende (2017); Pisma Pereca Opoczyńskiego (Archiwum Ringelbluma, t. 31, 2017); Józef Zelkowicz, „Piszący te słowa jest pracownikiem gettowej instytucji…”. „Z dziennika” i inne pisma z łódzkiego getta (2019)
https://orcid.org/0000-0002-5738-0898
Wydział Historii Uniwersytetu Warszawskiego
tłumaczenie dziennika B. Kalba z jidysz - Ewa Kuma-Zielińska
redakcja@holocaustresearch.plWydział Historii, Uniwersytetu Warszawskiego
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 18 (2022), strony: 520-563
Data publikacji: 2023-03-11
Abstrakt
Prezentowane poniżej źródła są ściśle powiązane z artykułem Sieci przetrwania – przemytnicy z Podhala i Spisza w czasie Zagłady zamieszczonym w tym numerze pisma i z losami jego głównego bohatera Benziona Kalba w latach 1943–1945. Kalb w czasie wojny działał w sieciach przemytniczych na polsko-słowackim pograniczu. W latach 1943–1944 wykorzystał swe kontakty i szlaki do przerzutu setek ludzi przez granice między okupowaną Polską a Słowacją oraz Słowacją a Węgrami.
Słowa kluczowe
Zagłada, sieci przemytnicze, ucieczka zagranicę, ukrywanie w bunkrze, Kieżmark, uznanie zasług
Bibliografia
Univeristy of Southern California Shoah Foundation, Visual History Archive, 9261, Wy- wiad z Clarą Colb, Nowy Jork, 27 XI 1995 r.
United States Holocaust Memorial Museum, Ben Zion Kalb Papers, 2014.406.2.
Sefer Sṭrizow we-ha-sewiwa [Księga Strzyżowa i okolic], red. Icchak Berglas, Szlomo Jaha- lomi (Diamand), Tel Awiw: Irgun Jocej Sṭrizow be-Israel uwa-Tfucot, 1969 [wyd. anglojęzyczne: The Book of Stryzow and Vicinity, red. Itzhok Berglass, Shlomo Yahalomi-Diamand, Izrael–USA: Natives of Stryzow Societies and the Diaspora, 1990
Licencja
Copyright (c) 2023 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Karolina Panz, „Dlaczego oni, którzy tyle przecierpieli i przetrzymali, musieli zginąć”. Żydowskie ofiary zbrojnej przemocy na Podhalu w latach 1945–1947 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 11 (2015)
- [Łucja Pawlicka-Nowak], Monika Polit, Relacja Mordechaja Żurawskiego z Chełmna nad Nerem [oprac. [Łucja Pawlicka-Nowak], Monika Polit, tłum. Monika Polit, Anna Styczyńska, Miłosz Omietoński] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Karolina Panz, Sieci przetrwania – przemytnicy z Podhala i Spisza w czasie Zagłady , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Monika Polit, Jankiew Pat. „Żydowski brat z ziemi amerykańskiej, który jest też polskim Żydem” , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Rachela Auerbach, Karolina Szymaniak, Monika Polit, Treblinka. Reportaż [tłum. i przyp. Karolina Szymaniak, oprac. Monika Polit] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 8 (2012)
- Monika Polit, Monika Polit, Odpowiedź recenzentkom „Moja żydowska dusza nie obawia się dnia sądu”. Mordechaj Chaim Rumkowski. Prawda i zmyślenie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Monika Polit, Pinkes Szczekocin. Księga Pamięci Szczekocin (Życie i zagłada żydowskiego miasteczka), red. Isroel Szwajcer (Ben-Awrom), Wydawnictwo Ziomkostwa Szczekocinian w Izraelu, Tel Awiw [5]720–1959; wydanie polskie: Pinkes Szczekocin. Księga Pamięci Szczekocin (Ż , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 6 (2010)
- Monika Polit, Pomiędzy propaganda a kolaboracją: casus Getto Cajtung , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Monika Polit, Tekst zwany 'Dziennikiem Szmula Rozensztajna' , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Michał Borwicz, Monika Polit, Michał Borwicz, Apokryf pod tytułem Josl Rakower mówi do Boga , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
