English
Polish
Jankiew Pat. „Żydowski brat z ziemi amerykańskiej, który jest też polskim Żydem”
Monika Polit
m.polit2@uw.edu.pl Biogramdoktor, literaturoznawczyni. Wykłada język i literaturę jidysz na kierunku Historia i Kultura Żydów w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka licznych przekładów z jidysz i opracowań naukowych edycji źródeł. W ostatnich latach wydała: „Moja żydowska dusza nie obawia się dnia sądu”. Mordechaj Chaim Rumkowski. Prawda i zmyślenie (2012); Losy Żydów łódzkich (Archiwum Ringelbluma, t. 10, 2013); Awrom Pinkas Unger, Moje miasteczko Stryków (2013); Encyklopedia getta. Niedokończony projekt archiwistów z getta łódzkiego (2014, oprac. wraz z Krystyną Radziszewską, Ewą Wiatr, Adamem Sitarkiem, Jackiem Walickim); Józef Zelkowicz, Notatki z getta łódzkiego 1941–1944 (2016, oprac. wraz z Michałem Trębaczem, Ewą Wiatr i Krystyną Radziszewską); „Meine jüdische Seele fürchtet den Tag des Gerichts nicht” Mordechaj Chaim Rumkowski – Wahrheit und Legende (2017); Pisma Pereca Opoczyńskiego (Archiwum Ringelbluma, t. 31, 2017); Józef Zelkowicz, „Piszący te słowa jest pracownikiem gettowej instytucji…”. „Z dziennika” i inne pisma z łódzkiego getta (2019)
https://orcid.org/0000-0002-5738-0898
Uniwersytet Warszawski, Instytut Historyczny
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 16 (2020), strony: 454-463
Data publikacji: 2020-12-15
Abstrakt
Prezentowany reportaż Jankiewa Pata jest poświęcony działalności Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej, dokumentującej zagładę polskich Żydów – wtedy pod kierownictwem Filipa Friedmana. Autor, przed wojną działacz Centralnej Żydowskiej Organizacji Szkolnej i Bundu, był uzdolnionym literacko dziennikarzem, odbywającym liczne podróże służbowe. W 1938 r. znalazł się w Stanach Zjednoczonych, by zabiegać o pomoc materialną na rzecz szkolnictwa w jidysz w Polsce. Ponieważ nie udało mu się opuścić USA przed wybuchem wojny, związał się z antynazistowskim Żydowskim Komitetem Robotniczym (Jewish Labor Committee). Działał tam także po wojnie. Jako przedstawiciel Komitetu przybył do Polski w 1946 r., by zebrać informacje o stanie żydostwa polskiego oraz udzielić wsparcia finansowego ocalałym i reprezentującym ich instytucjom
Słowa kluczowe
Jankiew Pat, Filip Friedman, Centralna Żydowska Komisja Historyczna, Żydowski Komitet Robotniczy, pomoc dla ocalałych, reportaż, jidysz
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archival sources
Archiwum YIVO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku (AYIVO)
RG 541, folder 39
RG 541, folder 1012
RG 1139, folder 102
Publikacje / Literature
Bader Gerszon, Drajsig dojres Jidn in Pojln, Niu Jork 1927.
Datner Szymon, Walka i zagłada białostockiego getta, Łódź: CŻKH, 1946.
Dokumenty i materiały do dziejów Żydów pod okupacją niemiecką, t. 1: Obozy, oprac. Nachman Blumental, Łódź: CŻKH, 1946.
Friedman Filip, Zagłada Żydów lwowskich, Łódź: CŻKH, 1945.
Kozłowska Magdalena, (Nie)urzeczywistniona utopia, „Midrasz” 2015, nr 6.
Nowe życie? Antologia literatury jidysz w powojennej Łodzi (1945–1949), red. Magdalena Ruta, przy współpracy Ewy Wiatr i Krystyny Radziszewskiej, Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2018.
Pat Emanuel, In gerangl. Bibliografie fun di szriftn fun Jankiew Pat in Pojln (1921–1939), Niu Jork: Jankiew Pat Familie-Fond, 1968.
Pat Emanuel, In gerangl. Jakow Pat un zajn dor, Niu Jork: Jankiew Pat Familie-Fond, 1971.
Pat Emanuel, Jews behind the Iron Curtain, New York: s.n., 1949 [wyd. jidysz: Jidn hintern dem ajzernem forhang].
Pat Jankiew, A rajze ibern Ratnfarband, Warsze 1936.
Pat Jankiew, Asz un fajer, Niu Jork: CYCO Farlag, 1946.
Pat Jankiew, Kejn Amerike, Warsze 1920.
Pat Jankiew, Szeliech fun Arbeter-Komitet kejn Pojln macht tifn ajndruk mit baricht cu szrajber, „Forwerts”, 15 III 1946.
Ruch podziemny w ghettach i obozach. Materiały i dokumenty, oprac. Betty Ajzensztajn, Warszawa–Łódź–Kraków: CŻKH, 1946.
Stauber Roni, Filip Friedman i początki badań nad Zagładą, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2015, nr 11.
Zagłada polskiego żydostwa. Album zdjęć, oprac. Gerszon Taffet, przedmowa Filip Friedman, Łódź: CŻKH, 1945.
Licencja
Copyright (c) 2020 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- [Łucja Pawlicka-Nowak], Monika Polit, Relacja Mordechaja Żurawskiego z Chełmna nad Nerem [oprac. [Łucja Pawlicka-Nowak], Monika Polit, tłum. Monika Polit, Anna Styczyńska, Miłosz Omietoński] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Rachela Auerbach, Karolina Szymaniak, Monika Polit, Treblinka. Reportaż [tłum. i przyp. Karolina Szymaniak, oprac. Monika Polit] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 8 (2012)
- Karolina Panz, tłumaczenie dzienika B. Kalba z jidysz Monika Polit, tłumaczenie dziennika B. Kalba z jidysz - Ewa Kuma-Zielińska, „Na pamiątkę dla Pańskich synów i przyszłych pokoleń, by oddać cześć Pańskim czynom” – materiały do historii przemytnika Benziona Kalba , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Monika Polit, Monika Polit, Odpowiedź recenzentkom „Moja żydowska dusza nie obawia się dnia sądu”. Mordechaj Chaim Rumkowski. Prawda i zmyślenie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Monika Polit, Pinkes Szczekocin. Księga Pamięci Szczekocin (Życie i zagłada żydowskiego miasteczka), red. Isroel Szwajcer (Ben-Awrom), Wydawnictwo Ziomkostwa Szczekocinian w Izraelu, Tel Awiw [5]720–1959; wydanie polskie: Pinkes Szczekocin. Księga Pamięci Szczekocin (Ż , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 6 (2010)
- Monika Polit, Pomiędzy propaganda a kolaboracją: casus Getto Cajtung , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Monika Polit, Tekst zwany 'Dziennikiem Szmula Rozensztajna' , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Michał Borwicz, Monika Polit, Michał Borwicz, Apokryf pod tytułem Josl Rakower mówi do Boga , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Monika Polit, The Text Called Szmul Rozensztajn’s Diary , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
- Monika Polit, Artur Kuć, Apokryf pod tytułem „Josl Rakower mówi do Boga”. Na marginesie artykułu Michała Borwicza , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
