Wyświetl Nr 16 (2020)

Nr 16 (2020)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2020-12-15

Dział: Z warsztatów badawczych

Wydział dla Wsiedlonych w getcie łódzkim w świetle dokumentów archiwalnych i tekstów autobiograficznych

Krystyna Radziszewska

redakcja@holocaustresearch.pl

pracownik naukowy w Zakładzie Niemcoznawstwa Instytutu Filologii Germańskiej Uniwersytetu Łódzkiego. Autorka licznych artykułów o życiu społecznym i kulturalnym łódzkich Żydów i Niemców oraz artykułów na temat literatury i kultury w łódzkim getcie. Opublikowała wiele tekstów źródłowych z łódzkiego getta. Jest współredaktorką pięciotomowej Kroniki łódzkiego getta w językach oryginału (w języku polskim i niemieckim) oraz Encyklopedii getta łódzkiego. W latach 2012–2017 kierowała projektem NPRH „Kultura i literatura łódzkich Żydów 1918–1950. Krytyczna edycja źródeł”, w ramach którego ukazało się sześć tomów tekstów źródłowych. Obecnie kieruje projektami NPRH „kultura literacka Łodzi do 1939 r. (2015–2021) oraz „Łódzka awangarda jidysz” (2018–2023). Jest współwydawcą serii wydawniczej „Łódzkie Judaica”. Monografia Flaschenpost aus der Hölle. Texte aus dem Lodzer Getto (2011) jest poświęcona twórczości w łódzkim getcie

https://orcid.org/0000-0002-6508-9742

Uniwersytet Łódzki, Zakład Niemcoznawstwa Instytutu Filologii Germańskiej

Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 16 (2020), strony: 554-577

Data publikacji: 2020-12-15

https://doi.org/10.32927/ZZSiM.664

Abstrakt

Jesienią 1941 r. do getta w okupowanej Łodzi deportowano 20 tys. Żydów z Rzeszy i Protektoratu Czech i Moraw. Przeważały wśród nich osoby starsze, wiele z nich było schorowanych. Ich przybycie pogorszyło i tak ciężkie warunki w getcie, natomiast dla nich zmiana miała drastyczny wymiar – stłoczeni w tzw. kolektywach, byli skazani na wegetowanie bez podstawowych wygód i narastający głód. Do zajmowania się tą wielotysięczną grupą ludzi żydowska administracja getta powołała specjalny urząd: Wydział dla Wsiedlonych. Przechodziły przez niego wszystkie sprawy bytowe i organizacyjne deportowanych. W artykule omówione zostały funkcje i działania Wydziału oraz zarysowano sytuację „wsiedleńców” w getcie na podstawie materiałów archiwalnych oraz dokumentów osobistych

Źródła archiwalne / Archival sources

Archiwum Państwowe w Łodzi (AP Łódź)

Przełożony Starszeństwa Żydów w Getcie Łódzkim, Wydział dla Wsiedleńców

Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego (AŻIH)

Zbiór materiałów do dziejów ludności żydowskiej w Łodzi 1939–1944, 205/348; 205/460–600

Archiwum Yad Vashem Archive (AYV)

Abteilung für Eingesiedelte, RG O6/213

Zonabend Collection, O34/609

Archiwum Leo Baeck Institute w Nowym Jorku

Relacja Ruth Alton-Tauber, „Deportiert von den Nazis“, Call No.: ME 9; MM 2

Źródła publikowane / Published sources

Buton de Alice, Drobny przekrój getta [w:] Kronika getta łódzkiego / Litzmannstadt Getto 1941–1944, t. 5: Suplementy, red. Julian Baranowski i in., Łódź: Wydawnictwo UŁ i Archiwum Państwowe w Łodzi, 2009.

Dokumenty i materiały do dziejów okupacji niemieckiej w Polsce, t. 3: Getto łódzkie, cz. 1, oprac. Artur Eisenbach, Warszawa–Łódź–Kraków: CŻKH, 1946.

Encyklopedia getta. Niedokończony projekt archiwistów z getta łódzkiego, red. Krystyna Radziszewska i in., Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2014.

Hauser Irene, Dziennik z łódzkiego getta / Das Tagebuch aus dem Lodzer Getto, red. Ewa Wiatr, Krystyna Radziszewska, Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2019.

Heilig Bernard, Pierwsze siedem miesięcy w getcie w Litzmannstadt [w:] Studia i szkice dedykowane Julianowi Baranowskiemu, red. Ewa Wiatr, Piotr Zawilski, Łódź: Archiwum Państwowe w Łodzi: 2010.

Kronika getta łódzkiego / Litzmannstadt Getto 1941–1944, red. Julian Baranowski i in., Łódź: Wydawnictwo UŁ i Archiwum Państwowe w Łodzi, 2009.

Rok za drutem kolczastym, oprac. Adam Sitarek, Ewa Wiatr, Warszawa: ŻIH, 2019.

Rozensztajn Szmul, Notatnik, oprac. Monika Polit, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów i ŻIH, 2008.

Rudnicki Adolf, Kupiec łódzki, Warszawa: PIW, 1963.

Sierakowiak Dawid, Dziennik, oprac. Ewa Wiatr, Adam Sitarek, Warszawa: ŻIH, 2016.

Singer Oskar, „Przemierzając szybkim krokiem getto…” Reportaże i eseje z getta łódzkiego, tłum. Krystyna Radziszewska, Łódź: Oficyna Bibliofilów, 2002.

„Słuchają słów prezesa…” Księga przemówień Chaima Mordechaja Rumkowskiego, oprac. Michał Trębacz, Adam Sitarek, Łódź: Archiwum Państwowe w Łodzi, 2011.

Wołkowski Konstanty, Wspomnienia z łódzkiego getta, „Wędrownik. Biuletyn PTTK w Łodzi” 1983.

Zelkowicz Józef, Notatki z getta łódzkiego 1941–1944, red. Michał Trębacz i in., Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2016.

Literatura przedmiotu / Content related Literature

Alberti Michael, Die Verfolgung und Vernichtung der Juden im Reichsgau Wartheland 1939–1955, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2006,

Browning Christopher, Die Entfesselung der „Endlösung”. Nationalsozialistische Judenpolitik 1939–1942, tłum. Klaus-Dieter Schmidt, München: Propyläen Verlag, 2003 [wyd. oryg.: The Origins of the Final Solution: The Evolution of the Nazi Jewish Policy, September 1939 – March 1942, Lincoln: University of Nebraska Press, 2007; wyd. polskie: Geneza „ostatecznego rozwiązania”. Ewolucja nazistowskiej polityki wobec Żydów wrzesień 1939 – marzec 1942, współpraca Jürgen Matthäus, tłum. Barbara Gutowska-Nowak, Kraków 2012].

Dąbrowska Danuta, Wsiedleni Żydzi zachodnioeuropejscy w getcie łódzkim, „Biuletyn ŻIH” 1968, nr 1/2 (65/66).

Die Ermordung der europäischen Juden. Eine umfassende Dokumentation des Holocausts 1941–1945, red. Peter Longerich, München–Zürich: Piper, 1989.

Gottwaldt Alfred, Schulle Diana, Die „Judendeportationen” aus dem Deutschen Reich 1941–1945, Wiesbaden: Marixverlag, 2005

Gruner Wolf, Von der Kollektivausweisung zur Deportation der Juden aus Deutschland (1938–1945). Neue Perspektiven und Dokumente [w:] Deportationen der Juden aus Deutschland. Pläne – Praxis – Reaktionen 1938–1945, red. Birthe Kundrus, Beate Meyer, Göttingen: Wallstein, 2004.

Longerich Peter, Politik der Vernichtung. Eine Gesamtdarstellung der Judenverfolgung, München–Zürich: Piper, 1998,

Nisko. Die ersten Judendeportationen, red. Joseph W. Moser, Jonny Moser, Wien: Edition Steinbauer, 2012.

Rubin Icchak (Henryk), Żydzi w Łodzi pod niemiecką okupacją 1939–1945, Londyn: Kontra 1988.

Wiatr Ewa, Kawalerowie Krzyża Żelaznego w getcie łódzkim, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2012, nr 8.

Altmetryki

Cytowania w Google Scholar - kliknij ikonę by sprawdzić

Statystyki

Radziszewska, K. (2020). Wydział dla Wsiedlonych w getcie łódzkim w świetle dokumentów archiwalnych i tekstów autobiograficznych. Zagłada Żydów. Studia I Materiały, (16), 554-577. https://doi.org/10.32927/ZZSiM.664

Udostępnij

                            Wyświetl Nr 16 (2020)

Nr 16 (2020)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2020-12-15

Dział: Z warsztatów badawczych