English
Polish
„O tym mógłby powiedzieć zastępca Starszego Gminy Żydowskiej Jakubowicz”. Postępowanie sądowe wobec Arona „Arka” Jakubowicza
Monika Polit
monika.polit@interia.pl BiogramMonika Polit – dr, literaturoznawczyni. Wykłada język i literaturę jidysz na kierunku Historia i Kultura Żydów na Wydziale Historii UW. Autorka licznych przekładów z jidysz i opracowań naukowych edycji źródeł. Wydała m.in.: Encyklopedia getta. Niedokończony projekt archiwistów z getta łódzkiego (2014, oprac. wraz z Krystyną Radziszewską, Ewą Wiatr, Adamem Sitarkiem, Jackiem Walickim); Pisma Pereca Opoczyńskiego (Archiwum Ringelbluma, t. 31, 2017); Józef Zelkowicz, „Piszący te słowa jest pracownikiem gettowej instytucji…”. „Z dziennika” i inne pisma z łódzkiego getta (2019), The Ringelblum Archive: Underground Archive of the Warsaw Ghetto, t. 7 (2022, oprac. wraz z Eleonorą Bergman i Ewą Wiatr).
https://orcid.org/0000-0002-5738-0898
Uniwersytet Warszawski, Wydział Historii
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 20 (2024), strony: 615-630
Data publikacji: 2024-12-17
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest analiza dokumentów postępowania sądowego wobec Arona „Arka” Jakubowicza podejrzanego o przestępstwo z artykułu 1 Dekretu PKWN z dnia 31 sierpnia 1944 r. Kierownik Centralnego Biura Resortów Pracy w Litzmannstadt Ghetto został aresztowany w Łodzi w listopadzie 1945, a po rozpatrzeniu zgromadzonego materiału dowodowego zwolniony w grudniu tego roku. Zarzuty wobec niego uznano za bezzasadne, dyktowane jedynie osobistymi animozjami. Obraz wyłaniający się z dokumentów urzędowych został uzupełniony informacjami z zeznań, relacji pisemnych i ustnych osób ocalałych z getta łódzkiego, które stykały się z Jakubowiczem lub z którymi łączyły go bliższe więzi, już to towarzyskie, już to rodzinne (przypadek Bernarda Fuchsa). W artykule znalazło się też odniesienie do nieudostępnianych osobom postronnym materiałów z rodzinnego archiwum, nad którym pieczę sprawują obecnie wnuki Jakubowicza.
Słowa kluczowe
Aron Jakubowicz, Hans Biebow, Dora Fuchs, Bernard Fuchs, getto łódzkie, kolaboracja, dekret sierpniowy
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archival sources
Archiwum Państwowe w Łodzi
Prokuratura Sądu Specjalnego Karnego w Łodzi, sygn. 4/1248
Relacje / Testimonies
Relacje Edwarda Kleina, w zbiorach autorki
Źródła publikowane / Published sources
Chęciński Moniek, O formach organizacyjnych i szkoleniowych młodzieży Lewicy Związkowej i o jej działalności (demonstracje, sabotaże, strajki itp.) w fabryce metalowej nr 2 (Metall II) i jej podległych zakładach, „Biuletyn ŻIH” 1965, nr 3.
Encyklopedia getta. Niedokończony projekt archiwistów z getta łódzkiego, red. Krystyna Radziszewska, Ewa Wiatr, Adam Sitarek, Jacek Walicki i Monika Polit, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2014.
Poznański Jakub, Dziennik z łódzkiego getta, Warszawa: Bellona, 2002.
Proces Hansa Biebowa. Zagłada getta łódzkiego (akta i stenogramy sądowe), oprac. Jerzy Lewiński, Warszawa: IPN, 1987.
Sitarek Adam, „Otoczone drutem państwo”. Struktura i funkcjonowanie administracji żydowskiej getta łódzkiego, Łódź: IPN, 2015.
Szczekacz Lejb, Hans Biebow, Naciszer masen-merder fun lodżer getto, wert gemiszpet in Pojln, „Forwerts”, 27 kwietnia 1947.
Zysman Ewa, Barbara Beatus i Jej „obozowa Rodzina”, Montreal: Polish-Jewish Heritage Foundation 2010.
Netografia / Netography
Damian Utracki, http://polska1918-89.pl/pdf/problematyka-nazewnicza-na-ziemiach-zachodnich.-proces-repolonizacji-i,4603.pdf
Głuszyca tuż po wojnie, http://tujestmojdom.blogspot.com/2015/03/guszyca-tuz-po-wojnie.html
Muzeum Gross-Rosen, https://www.gross-rosen.eu/historia-kl-gross-rosen/kompleks-riese
Oral history interview with Irene and Bert Fleming, United States Holocaust Memorial Museum| RG Number: RG-50.030.0430, 1996 May 17, https://collections.ushmm.org/search/catalog/irn504903
Peter Prosaw scrapbook, https://collections.ushmm.org/search/catalog/irn737694?rsc=172198&cv=0&x=3411&y=3408&z=1.1e-4
„Racing Through the Dark”, https://www.ravdori.co.il/stories/racing-through-the-dark/
Wywiad z Esterą Frenkiel przeprowadzony dla USC Shoah Fundation w 1995 r., https://silo.tips/download/trzy-kropki-chwila-zastanowienia-albo-gdy-nagrywajca-przerywa-narratorowi-i-wtrc
Licencja
Copyright (c) 2024 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- [Łucja Pawlicka-Nowak], Monika Polit, Relacja Mordechaja Żurawskiego z Chełmna nad Nerem [oprac. [Łucja Pawlicka-Nowak], Monika Polit, tłum. Monika Polit, Anna Styczyńska, Miłosz Omietoński] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Monika Polit, Jankiew Pat. „Żydowski brat z ziemi amerykańskiej, który jest też polskim Żydem” , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Rachela Auerbach, Karolina Szymaniak, Monika Polit, Treblinka. Reportaż [tłum. i przyp. Karolina Szymaniak, oprac. Monika Polit] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 8 (2012)
- Karolina Panz, tłumaczenie dzienika B. Kalba z jidysz Monika Polit, tłumaczenie dziennika B. Kalba z jidysz - Ewa Kuma-Zielińska, „Na pamiątkę dla Pańskich synów i przyszłych pokoleń, by oddać cześć Pańskim czynom” – materiały do historii przemytnika Benziona Kalba , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Monika Polit, Monika Polit, Odpowiedź recenzentkom „Moja żydowska dusza nie obawia się dnia sądu”. Mordechaj Chaim Rumkowski. Prawda i zmyślenie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Monika Polit, Pinkes Szczekocin. Księga Pamięci Szczekocin (Życie i zagłada żydowskiego miasteczka), red. Isroel Szwajcer (Ben-Awrom), Wydawnictwo Ziomkostwa Szczekocinian w Izraelu, Tel Awiw [5]720–1959; wydanie polskie: Pinkes Szczekocin. Księga Pamięci Szczekocin (Ż , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 6 (2010)
- Monika Polit, Pomiędzy propaganda a kolaboracją: casus Getto Cajtung , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Monika Polit, Tekst zwany 'Dziennikiem Szmula Rozensztajna' , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Michał Borwicz, Monika Polit, Michał Borwicz, Apokryf pod tytułem Josl Rakower mówi do Boga , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Monika Polit, The Text Called Szmul Rozensztajn’s Diary , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
