Wyświetl Nr 16 (2020)

Nr 16 (2020)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2020-12-15

Dział: Z warsztatów badawczych

Działalność SS-Sonderkommando Kulmhof w lutym i marcu 1942 r. w świetle dowodów księgowych Sonderkonto 12300 z zasobu Archiwum Państwowego w Łodzi

Bartomiej Grzanka

b.grzanka@chelmno-muzeum.eu

historyk, kierownik Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem Oddział Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie. Współautor publikacji Cień zagłady. Początki funkcjonowania niemieckiego obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem (z Małgorzatą Grzanką, 2016); opracował pierwsze pełne polskie wydanie pamiętnika nadleśniczego Heinza Maya, niemieckiego świadka Zagłady w Kulmhof (2018), autor artykułów i publikacji o tematyce regionalistycznej

https://orcid.org/0000-0002-9301-0237

Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem Oddział Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie

Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 16 (2020), strony: 600-612

Data publikacji: 2020-12-16

https://doi.org/10.32927/ZZSiM.666

Abstrakt

Ekonomiczny wymiar Zagłady Żydów w Kraju Warty nie został jeszcze w pełni zbadany. W grabieży majątku ofiar mieli udział m.in. członkowie załogi obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem. Prześledzenie różnych aspektów tego zagadnienia jest możliwe dzięki dokumentom znajdującym się w zasobie AP Łódź. Niniejszy artykuł przedstawia działalność SS-Sonderkommando Kulmhof w lutym i marcu 1942 r. w świetle rachunków konta specjalnego 12300 utworzonego w celu operowania środkami finansowymi, które zostały zrabowane Żydom

Źródła archiwalne / Archival Sources

Archiwum Państwowe w Łodzi (AP Łódź)

Akta miasta Łodzi, Zarząd Getta, sygn. 29665

Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie (AŻIH)

Zbiór materiałów do dziejów ludności żydowskiej w Łodzi 1939–1944, sygn. 205/70

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN)

Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, sygn. 165/271

Źródła publikowane / Published sources

Archiwum Ringelbluma, t. 1: Listy o Zagładzie, oprac. Ruta Sakowska, Warszawa: ŻIH i Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997.

Archiwum Ringelbluma, Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 13: Ostatnim etapem przesiedlenia jest śmierć. Pomiechówek, Chełmno nad Nerem, Treblinka, oprac. Barbara Engelking, Alina Skibińska, Ewa Wiatr, Warszawa: ŻIH i WUW, 2013.

Dokumenty i materiały, t. 1: Obozy, oprac. Nachman Blumental, Łódź: CŻKH, 1946.

Kominkowski Icchak, W szponach nazistów. Wrzesień 1939–luty 1942, tłum. Michał Sobelman, „Miasteczko Poznań” 2018, nr 3.

Kronika getta łódzkiego 1941–1944 / Litzmannstadt Getto, t. 2: 1942, red. Julian Baranowski i in., Łódź: Wydawnictwo UŁ i Archiwum Państwowe w Łodzi, 2009.

Sakowska Ruta, Dwa etapy. Hitlerowska polityka eksterminacji Żydów w oczach ofiar. Szkic historyczny i dokumenty, Wrocław i in.: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986.

Świadectwa Zagłady. Obóz w Chełmnie nad Nerem. Getto wiejskie Czachulec, wybór dokumentów, wstęp i oprac. Łucja Pawlicka-Nowak, współpraca Jolanta Adamska, Gdańsk: Muzeum II Wojny Światowej, 2014.

Literatura przedmiotu / Conternt related Literature

Alberti Michael, Die Verfolgung und Vernichtung der Juden im Reichsgau Wartheland 1939–1945, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2006.

Bednarz Władysław, Obóz straceń w Chełmnie nad Nerem, Warszawa: PIW, 1946.

Dąbrowska Danuta, Zagłada Żydów w Kraju Warty w okresie okupacji hitlerowskiej, „Biuletyn ŻIH” 1955, nr 13–14, s. 122–183.

Gorczyca Krzysztof, Lorek Zdzisław, „Dzień po dniu w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem. Próba kalendarza wydarzeń 1941–1945”, Konin 1999, maszynopis w zbiorach Muzeum.

Grzegorczyk Andrzej, Zagłada kutnowskich Żydów w obozie Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, [w:] Zarys historii Żydów Ziemi Kutnowskiej, red. Bożena Gajewska, Karol Koszada, Elżbieta Świątkowska, Kutno: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej, 2016.

Klein Peter, Die „Gettoverwaltung Litzmannstadt” 1940 bis 1944. Eine Dienststelle im Spannungsfeld von Kommunalbürokratie und staatlicher Verfolgungspolitik, Hamburg: Hamburger Edition, 2009.

Klein Peter, Todeslager Kulmhof. Finanztechnische Hinweise auf die federführende Verantwortung für ein Vernichtungslager im Reichsgau Wartheland [w:] Der Judenmord in den eingegliederten polnischen Gebieten 1939–1945, red. Jochen Böhler, Jacek Andrzej Młynarczyk, Osnabrück: Fibre Verlag, 2010.

Krakowski Shmuel, Chełmno, a Small Village in Europe. The First Nazi Mass Extermination Camp, Jerusalem: Yad Vashem, 2009.

Marczewski Jerzy, Hitlerowska koncepcja polityki kolonizacyjno-wysiedleńczej i jej realizacja w „Okręgu Warty”, Poznań: Instytut Zachodni, 1979.

Montague Patrick, Chełmno. Pierwszy nazistowski obóz zagłady, tłum. Tomasz S. Gałązka, Wołowiec: Czarne, 2014.

Nawrocki Stanisław, Organizacja i działalność Urzędu Namiestnika Rzeszy w Kraju Warty, „Poznański Rocznik Archiwalno-Historyczny” 1996, R. IV, s. 73–95.

Pawlicka-Nowak Łucja, Badania archeologiczne na terenie byłego niemieckiego ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem [w:] Archeologia totalitaryzmu. Ślady represji 1939–1956, red. Olgierd Ławrynowicz, Joanna Żelazko, Łódź: IPN, 2015.

Rubin Icchak (Henryk), Żydzi w Łodzi pod niemiecką okupacją 1939–1945, Londyn: Kontra, 1988.

Rudawski Bogumił, Grabież mienia w Kraju Warty 1939–1945. Działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu, Poznań: Instytut Zachodni, 2018.

Rutowska Maria, Wysiedlenia Polaków i Żydów z ziem polskich wcielonych do Trzeciej Rzeszy i do Generalnego Gubernatorstwa w latach 1939–1941 [w:] Polska 1939–1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, red. Wojciech Materski, Tomasz Szarota, Warszawa: IPN, 2009.

Ziółkowska Anna, Obozy pracy przymusowej dla Żydów w Wielkopolsce w latach okupacji hitlerowskiej (1941– 1943), Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2005.

Netografia / Internet

www.szukajwarchiwach.pl

Altmetryki

Cytowania w Google Scholar - kliknij ikonę by sprawdzić

Statystyki

Grzanka, B. (2020). Działalność SS-Sonderkommando Kulmhof w lutym i marcu 1942 r. w świetle dowodów księgowych Sonderkonto 12300 z zasobu Archiwum Państwowego w Łodzi. Zagłada Żydów. Studia I Materiały, (16), 600-612. https://doi.org/10.32927/ZZSiM.666

Udostępnij

                            Wyświetl Nr 16 (2020)

Nr 16 (2020)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2020-12-15

Dział: Z warsztatów badawczych