Morderstwo na Makowieckich i Widerszalu. Stara sprawa, nowe pytania, nowe wątpliwości.
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 2 (2006), Strony: 23-53
Data zgłoszenia: 2020-10-11Data publikacji: 2006-12-02

Abstrakt
Artykuł porusza problem najgłośniejszej zbrodni politycznej, dokonanej w łonie konspiracji niepodległościowej w czasie okupacji ziem polskich przez Niemcy. 13 czerwca 1944 r. zamordowani zostali przez patrol oddziału dywersyjnego „Andrzeja Sudeczki” Ludwik Widerszal i Jerzy Makowiecki wraz z żoną. Obaj byli eksponowanymi oficerami Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej, wywierającymi duży wpływ na oblicze ideowe tej ważnej agendy polskiej podziemnej armii. Obaj skrytobójczo zamordowani byli jednocześnie działaczami politycznymi związanymi z lewicującym Stronnictwem Demokratycznym, oskarżanym o sprzyjanie sowietom i kryptokomunizm. Autor wykazuje, że posądzenia o zdradę czy uleganie wpływom komunistycznym kierowane w stronę Makowieckiego i Widerszala nie mają żadnych podstaw w materiale źródłowym. Wynikały one z uprzedzeń i niedomówień, które łatwo rodziły się w dusznej atmosferze konspiracji, gdy nie można było prowadzić otwartej dyskusji politycznej ze względu na terror niemieckich władz okupacyjnych.
Od czasu gdy przed kilkunastu laty Andrzej Krzysztof Kunert odrzucił ostatecznie tezę o inspiracji mordu przez Narodowe Siły Zbrojne, wskazując na „głęboko zakonspirowaną grupę mafijną”, wykorzystującą kilku wysoko postawionych konspiratorów, wiemy, że owa grupa składała się z trzech ludzi. Pewne jest również to, że co najmniej dwóch: Witold Bieńkowski i Władysław Jamontt (byli to zasłużeni i dzielni konspiratorzy, a jednocześnie ludzie o dużych ambicjach politycznych) działali całkowicie świadomie, realizujących plan polityczny, który miał – według ich mniemania – zablokować wpływy polityczne BiP-u w podziemiu i zapewnić im jakieś profity. Wskazanie innych winnych – ewentualnego zaplecza spisku jest niemożliwe. Autor szczegółowo analizuje okoliczności śledztwa prowadzonego przez władze podziemia i zastanawia się nad rzeczywistym motywem zbrodni. Odrzuca on tezę o inspiracji ideowej zbrodni przez NSZ. Śmierć zasłużonych konspiratorów i patriotów: Makowieckiego i Widerszala, zastrzelonych w niesławie zdrajców była beznadziejną próbą włączenia się Bieńkowskiego i Jamontta, identyfikujących zagrożenia nie tam gdzie było. Prawdziwy wróg – moskiewska agentura, silnie zakonspirowana w szeregach Delegatury i AK pozostała niewykryta, czekając cierpliwie na przybycie armii sowieckiej.
Słowa kluczowe
Armia Krajowa , Biuro Informacji i Propagandy , mordy polityczne , Jerzy Makowiecki
Licencja
Prawa autorskie (c) 2006 Autor&"Zagłada Żydów. Studia i Materiały"

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0
Czasopismo publikowane jest w standardzie Diamond Open Access na licencji CC-BY-4.0 Deed - Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa - Creative Commons
Podobne artykuły
- Ewa Koźmińska-Frejlak, A Testimony of Silence… Interview with Jerzy Lewiński, a former functionary of the Order Service in the Warsaw ghetto , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
- Aleksandra Bańkowska, Partyzantka polska lat 1942–1944 w relacjach żydowskich , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
- Aleksandra Bańkowska, Polish Partisan Formations during 1942–1944 in Jewish Testimonies , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
- Heléna Huhák, András Szécsényi, Kawalkada interpretacji. Pociąg Kastnera w osobistych narracjach uciekinierów , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Jerzy Mazurek, “Józek, what are you doing?” The Massacre of Jews Committed by the AK in the Village of Kosowice , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr Holocaust Studies and Materials (2013)
- Monika Stolarczyk-Bilardie, „Skoro Stolica Apostolska w 1942 wiedziała o tych wszystkich rzeczach, to dlaczego nie wykrzyczała [tego] światu?” Watykan wobec Zagłady: informacje z okupowanej Polski i ich odbiór za Spiżową Bramą, 1941–1943 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 20 (2024)
- Jerzy Tomaszewski, Jakub Petelewicz, Jak Polacy patrzyli na getto z zewnątrz z Jerzym Tomaszewskim rozmawia Jakub Petelewicz , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
- Adam Sitarek, „Zaprowiantowanie obozu jest podobno wzorowe…” Wiedza więźniów getta łódzkiego na temat ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Dariusz Libionka, Wokół korespondencji Henryka Wolińskiego z Adolfem Bermanem , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Jan Grabowski, Tadeusz Tomasz Krasnodębski, Policjant konspiratorem. Szesnaście lat na muszce Gestapo i bezpieki [Policeman-Conspirator. Sixteen years on a sight of Gestapo and State Security] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.