Morderstwo na Makowieckich i Widerszalu. Stara sprawa, nowe pytania, nowe wątpliwości.
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 2 (2006), Strony: 23-53
Data zgłoszenia: 2020-10-11Data publikacji: 2006-12-02

Abstrakt
Artykuł porusza problem najgłośniejszej zbrodni politycznej, dokonanej w łonie konspiracji niepodległościowej w czasie okupacji ziem polskich przez Niemcy. 13 czerwca 1944 r. zamordowani zostali przez patrol oddziału dywersyjnego „Andrzeja Sudeczki” Ludwik Widerszal i Jerzy Makowiecki wraz z żoną. Obaj byli eksponowanymi oficerami Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej, wywierającymi duży wpływ na oblicze ideowe tej ważnej agendy polskiej podziemnej armii. Obaj skrytobójczo zamordowani byli jednocześnie działaczami politycznymi związanymi z lewicującym Stronnictwem Demokratycznym, oskarżanym o sprzyjanie sowietom i kryptokomunizm. Autor wykazuje, że posądzenia o zdradę czy uleganie wpływom komunistycznym kierowane w stronę Makowieckiego i Widerszala nie mają żadnych podstaw w materiale źródłowym. Wynikały one z uprzedzeń i niedomówień, które łatwo rodziły się w dusznej atmosferze konspiracji, gdy nie można było prowadzić otwartej dyskusji politycznej ze względu na terror niemieckich władz okupacyjnych.
Od czasu gdy przed kilkunastu laty Andrzej Krzysztof Kunert odrzucił ostatecznie tezę o inspiracji mordu przez Narodowe Siły Zbrojne, wskazując na „głęboko zakonspirowaną grupę mafijną”, wykorzystującą kilku wysoko postawionych konspiratorów, wiemy, że owa grupa składała się z trzech ludzi. Pewne jest również to, że co najmniej dwóch: Witold Bieńkowski i Władysław Jamontt (byli to zasłużeni i dzielni konspiratorzy, a jednocześnie ludzie o dużych ambicjach politycznych) działali całkowicie świadomie, realizujących plan polityczny, który miał – według ich mniemania – zablokować wpływy polityczne BiP-u w podziemiu i zapewnić im jakieś profity. Wskazanie innych winnych – ewentualnego zaplecza spisku jest niemożliwe. Autor szczegółowo analizuje okoliczności śledztwa prowadzonego przez władze podziemia i zastanawia się nad rzeczywistym motywem zbrodni. Odrzuca on tezę o inspiracji ideowej zbrodni przez NSZ. Śmierć zasłużonych konspiratorów i patriotów: Makowieckiego i Widerszala, zastrzelonych w niesławie zdrajców była beznadziejną próbą włączenia się Bieńkowskiego i Jamontta, identyfikujących zagrożenia nie tam gdzie było. Prawdziwy wróg – moskiewska agentura, silnie zakonspirowana w szeregach Delegatury i AK pozostała niewykryta, czekając cierpliwie na przybycie armii sowieckiej.
Słowa kluczowe
Armia Krajowa , Biuro Informacji i Propagandy , mordy polityczne , Jerzy Makowiecki
Licencja
Prawa autorskie (c) 2006 Autor&"Zagłada Żydów. Studia i Materiały"

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0
Czasopismo publikowane jest w standardzie Diamond Open Access na licencji CC-BY-4.0 Deed - Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa - Creative Commons
Podobne artykuły
- Anna Bikont, “They did not need to burn the house. They could have led the Jews out and killed them off” , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr Holocaust Studies and Materials (2013)
- Ewa Koźmińska-Frejlak, Świadectwo milczenia…Rozmowa z Jerzym Lewińskim, byłym funkcjonariuszem Służby Porządkowej getta warszawskiego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Bożena Szaynok, Po Zagładzie. Przed Soborem. Obraz Żydów w listach do „Tygodnika Powszechnego” po publikacji artykułu Jerzego Turowicza Antysemityzm (marzec 1957) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 19 (2023)
- Aleksandra Namysło, Udział niemieckiej administracji rejencji katowickiej w procesie organizacji akcji wymiany Żydów na obywateli niemieckich w latach 1940–1944 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Grzegorz Berendt, Cena życia ─ ekonomiczne uwarunkowania egzystencji Żydów po "aryjskiej stronie" , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Adam Puławski, Ostatnia poczta , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Andrzej Żbikowski, Texts Buried in Oblivion. Testimonies of Two Refugees from the Mass Grave at Poniatowa , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
- Barbara Engelking, Dziennik Pinkusa Blumenfelda , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 20 (2024)
- Andrzej Żbikowski, Teksty pogrzebane w niepamięci. Relacje dwóch uciekinierek z masowego grobu Poniatowa , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
- Sebastian Piątkowski, Oprawcy, prześladowcy, ratownicy. Problematyka zagłady w aktach radomskiej ekspozytury , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.