English
Polish
„Benzyny zużyto 8 litrów”. Prozaizacja Zagłady na przykładzie dokumentacji Archiwum Państwowego w Lublinie Oddział w Chełmie
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 14 (2018), strony: 311-333
Data publikacji: 2018-12-20
Abstrakt
W archiwum państwowym w Chełmie dokumentacja bezpośrednio opisująca zagładę Żydów niemal nie istnieje. Znaleźć w nim jednak można dziesiątki dokumentów obrazujących urzędowy stosunek do tego zjawiska, zresztą wypowiadany wprost. Czytelnik jedynie poprzez swoją wiedzę pozaźródłową jest w stanie przypisać dany dokument do procesu Zagłady. Najbardziej jednak uderzają w tych dokumentach powody, z jakich w ogóle powstały. Są to najczęściej jakieś prozaiczne sprawy: rozliczenie kosztów, uzasadnienia zaginięcia narzędzi, raporty pożarowe itd. Rodzi się z nich prozaiczność Zagłady. W części z nich Zagłada jest niedopowiedziana. Jedynie z wiedzy ogólnej wiemy, że dokumenty te dotyczyły np. ścigania ukrywających się Żydów
Słowa kluczowe
Zagłada, rutyna urzędnicza, obojętność, prozaiczność
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Akt Nowych (AAN)
Delegatura Rządu RP na Kraj, 202/II-28, Likwidacja getta warszawskiego, wrzesień 1942 r.
Archiwum Państwowe w Lublinie Oddział w Chełmie (APLOCh)
Akta gminy Rejowiec
Akta gminy Siedliszcze
Akta gminy Turka
Akta gminy Wojsławice
Akta instytucji wyznaniowych (dekanatu i paraϐii) powiatu chełmskiego
Akta miasta Chełma
Rejonowy Urząd Likwidacyjny w Chełmie
Materiały Pomocnicze Okręgowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu w Lublinie (MPOK Lu)
Archiwum Państwowe w Lublinie (APL)
Urząd Okręgu Lubelskiego
Źródła publikowane
Reder Rudolf, Bełżec, red. Franciszek Piper, Joachim S. Russek, Teresa Świebocka, Kraków: Fundacja Judaica i Oświęcim: Państwowe Muzeum Oświęcim-Brzezinka, 1999.
Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939–1945, oprac. Władysław Bartoszewski, Zoϐia Lewinówna, Warszawa: Stowarzyszenie ŻIH i Świat Książki, 2007.
Literatura przedmiotu
Arad Yitzhak, Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps, Bloomington–Indianapolis: Indiana University Press, 1999.
Arendt Hannah, Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, tłum. Adam Szostkiewicz, Kraków: Znak, 1987.
Barczyński Jacek, Ni szpadli, ni Żydów, „Dziennik Wschodni”, 15 II 2008.
Engelking Barbara, „Jest taki piękny słoneczny dzień…” Losy Żydów szukających ratunku na
wsi polskiej 1942–1945, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2011.
Grabowski Jan, Judenjagd. Polowanie na Żydów 1942–1945. Studium pewnego powiatu,
Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2011.
Grabowski Jan, Zarząd Powierniczy i nieruchomości żydowskie w Generalnym Gubernatorstwie. „Co można skonϔiskować? W zasadzie wszystko” [w:] Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939–1950, red. Jan Grabowski, Dariusz Libionka, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2014.
Hilberg Raul, Pamięć i polityka. Droga historyka Zagłady, tłum. Jerzy Giebułtowski, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2012.
Hilberg Raul, Sources of Holocaust Research: An analysis, Chicago: Ivan R. Dee, 2001.
Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939–1950, red. Jan Grabowski, Dariusz Libionka, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2014.
Kuwałek Robert, Getta tranzytowe w dystrykcie lubelskim [w:] Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, red. Dariusz Libionka, Warszawa: IPN, 2004.
Kuwałek Robert, Nowe ustalenia dotyczące liczby oϔiar niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze, „Zeszyty Majdanka” 2014, nr 26.
Kuwałek Robert, Zagłada żydowskiego Chełma. Żydzi w Chełmie Lubelskim w latach 1939–1944. Zarys problemu [w:] Zagłada Żydów na polskiej prowincji, red. Adam
Sitarek, Michał Trębacz, Ewa Wiatr, Łódź: IPN i Wydawnictwo UŁ, 2012.
Leociak Jacek, Literatura dokumentu osobistego jako źródło do badań nad zagładą Żydów.
Rekonesans metodologiczny, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2005, nr 1.
Leociak Jacek, Tekst wobec Zagłady (O relacjach z getta warszawskiego), Wrocław: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, 1997.
Libionka Dariusz, Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2017.
Puławski Adam, Funkcjonowanie urzędu powierniczego na przykładzie Chełma, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2017, nr 13.
Puławski Adam, W obliczu Zagłady. Rząd RP na Uchodźstwie, Delegatura Rządu RP na
Kraj, ZWZ-AK wobec deportacji Żydów do obozów zagłady (1941–1942), Lublin: IPN, 2009.
Puławski Adam, Żydzi [w:] Dzieje Lubelszczyzny 1944–1956. Aspekty społeczne, gospodarcze, oświatowe i kulturalne, red. Tomasz Osiński, Mariusz Mazur, Lublin: IPN, 2017.
Rybak Andrzej H., Stalag 319. Międzynarodowy obóz jeniecki w Chełmie w latach 1941–1944, Chełm: Stowarzyszenie Rocznik Chełmski, 2009.
Skibińska Alina, Źródła do badań nad zagładą Żydów na okupowanych ziemiach polskich.
Przewodnik archiwalno-bibliograϔiczny, Warszawa: Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN i Cyklady, 2007.
Skwirowski Krzysztof, Świat zapomniany. Historia Żydów włodawskich 1918–1945, Włodawa: Muzeum Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, 2014.
Tokarski Longin, W czasie drugiej wojny światowej 1939–1944 [w:] Chełm i Chełmskie w dziejach, red. Ryszard Szczygieł, Chełm: Komitet Obchodów 600-lecia miasta Chełma, 1996.
Wiatr Ewa, „Zdawanie Żydów” – udział policjantów granatowych w wysiedlaniu Żydów na przykładzie powiatu radomszczańskiego, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2014, nr 10, t. 2.
Zarys krajobrazu. Wieś polska wobec zagłady Żydów 1942–1945, red. Barbara Engelking,
Jan Grabowski, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2011.
Licencja
Copyright (c) 2018 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Adam Puławski, Jacek Andrzej Młynarczyk, W cieniu Zagłady. Losy kieleckich Żydów w czasie drugiej wojny światowej [Adam Puławski] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Adam Puławski, Funkcjonowanie urzędu powierniczego na przykładzie Chełma , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Adam Puławski, Ostatnia poczta , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Adam Puławski, Uwagi i refleksje wokół wydawnictwa edukacyjnego Zrozumieć Holokaust , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Adam Puławski, Zagłada Żydów na polskich terenach wcielonych do Rzeszy, red. Aleksandra Namysło, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2008 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 6 (2010)
- Adam Puławski, Erntefest, 3–4 listopada 1943. Zapomniany epizod Zagłady, red. Wojciech Lenarczyk, Dariusz Libionka, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2009, 478 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 7 (2011)
- Adam Puławski, Magdalena Hułas (red.), współpraca Piotr Długołęcki, Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1942 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 20 (2024)
