Źródła archiwalne / Archival sources

Archiwum Beit Lochamej ha-Getaot

, Relacja Maksa Fuchsa

Archiwum Yad Vashem

M.49/1398, Szaje Feder (Kołomyja) O.3/2211, Michał Knopfmacher (Włodawa)

O.33/166, Relacja Franciszki/Fridy Rosenkranz

Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego

/15, Relacja Chany Barasz

/79, Relacja Jakuba Fabryckiego [1945] 301/393, Relacja Lejba Pudłowskiego 301/746, Relacja Abrama Manelisa [1945] 301/978, Relacja Józefa Abramickiego 301/1274, Relacja F. Szustera-Rozenbluma 301/1217, Relacja Luby Frank

/1275, Relacja Józefiny Szepper-Modzowieckiej 301/1459, Relacja Nochema Babikiera

/1828, Relacja Eliego Ulickiego

/2125, Relacja Elki Fomin [błędnie jako Pamin] 301/2258, Relacja Cyli Kunicy i Racheli Pleban 301/2595, Relacja Jakuba Fabryckiego [1947] 301/2598, Relacja Icchaka Felera

/3524, Relacja Józefa Panasiewicza 301/3971, Relacja Lipy Morduchowicza 301/3972, Relacja Abrama Manelisa [1947] 301/4409, Relacja Chajki Grossman 301/4861, Relacja Chany Berkman 301/4910, Relacja Maksa Fuchsa 301/6629, Relacja Arona Liacha

/35, Dziennik Dawida Fogelmanna

Bundesarchiv Ludwigsburg

B 162/17095, Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Białymstoku, Akta śledcze prokuratury w Stuttgarcie, StA Stuttgart 4 Js 1091/68 gg. Angehörige der Ordnungspolizei im Bezirk Bialystok wg. Beteiligung an Ghettoräu- mungen und Tötungsverbrechen in Bialystok, Lomza, Bielsk, Wolkowysk, Grodno, Grajewo, Sokolka, Narew, u.a.O., Ermittlungen gegen Bredow u.a. (Angehörige der Ordnungspolizei im Bezirk Bialystok) [W sprawie funkcjonariuszy Policji Porządkowej w okręgu białostockim z powodu udziału w likwidacji gett i mor- dach dokonywanych w Białymstoku, Łomży, Bielsku, Wołkowysku, Grodnie, Gra- jewie, Sokółce, Narwi i innych miejscowościach, śledztwa przeciwko Bredowowi i innym (funkcjonariuszom Policji Porządkowej w okręgu białostockim)]

Landesarchiv Nordrhein-Westfalen

Abteilung Ostwestfalen Lippe, D 21 A Staatsanwaltschaft Bielefeld, Postępowanie przeciwko dr. Wilhelmowi Altenlohowi, 6167, 6172, 6174, 6204, 6207

University of Southern California Shoah Foundation, Visual History Archive

, Wywiad z Lubą Olenski

Źródła publikowane / Published sources

Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 29: Pisma Emanuela Ringelbluma z getta, red. Joanna Nalewajko-Kulikow, Warszawa: ŻIH, 2018.

Becker [Kwasowicer] Mira, Mira’s Story, spisał Harold Bodily, b.m.w., nakładem autorki, 2012.

Cytron Tobiasz, Dzieje zbrojnego powstania w Getcie Białostockim, tłum. Jana Gurwicz, Tel Awiw: nakładem autora, 1996.

Ekstein [Fomin] Elka, Chutzpe un Draystkayt. A Teenager with Chutzpah and Tenacity in the Holocaust, Victoria–Melbourne: Makor Jewish Community Library, 2006.

Frydman Mosze, Między Knyszynem a Białymstokiem [w:] Białostoccy Żydzi, t. 3, red. Adam Czesław Dobroński, Białystok: Instytut Historii Uniwersytet w Białymsto- ku, 2000.

Grossman Chaika, Die Untergrundarmee. Der jüdische Widerstand in Białystok. Ein auto- biografischer Bericht, Frankfurt am Main 1993.

Kizelsztejn Szamaj, Głos ocalonego [w:] Białostoccy Żydzi, t. 3, red. Adam Czesław Do- broński, Białystok: Instytut Historii Uniwersytet w Białymstoku, 2000.

Klose Mareile, „Leben und Leiden des Meyer Studnik – mein Interview mit dem Überle- benden”, Berlin, 2010 r. [niepublikowany zapis rozmów].

M. Mila (Amalia), Wywiad z 23 II 1994 r. [w:] Shards of Memory. Narratives of Holocaust Survival, red. Yehudi Lindeman, Westport, CT: Praeger Publishers, 2007.

Makowski Józef, Miałem szczęście do ludzi, 1998 [w:] Białostoccy Żydzi, t. 3, red. Adam Czesław Dobroński, Białystok: Instytut Historii Uniwersytet w Białymstoku, 2000. Nałkowska Zofia, Przy torze kolejowym [w:] eadem, Medaliony, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982.

Nowak Felicja, Mein Stern. Erinnerungen einer Holocaustüberlebenden, tłum. z jęz. angielskiego Anna Kaiser, Gerlingen: Bleicher, 2001, s. 169 [wyd. oryginalne: Moja gwiazda, Białystok: Zakłady Wydawnicze „Versus”, 1991, s. 103].

Obóz zagłady w Bełżcu w relacjach ocalonych i zeznaniach polskich świadków, red. Dariusz Libionka, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2013.

Olenski Luba, A Life Reclaimed: A Child Among the Partisans, Victoria–Melbourne: Makor Jewish Community Library, 2006.

Solasz Sam, with Judy Katz, Angel of the Ghetto. One Man’s Triumph Over Heartbreaking Tragedy, New York: New Voices Press, 2018.

Vered (Warat) Abraham, Living in the Shadow of the Holocaust, wyd. w jęz. hebrajskim przez Kibuc Ramot Mensze w 1988 r., tłum. na jęz. angielski Eli Lapid, oprac. Ada Holzmann, http://www.zchor.org/Białystok/vered.htm.

Z profesorem Israelem Gutmanem rozmawia Barbara Engelking, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały“ 2013, nr 9.

Literatura przedmiotu / Content related literature

Arad Icchak, Obozy śmierci akcji „Reinhardt”. Bełżec, Sobibór, Treblinka, tłum. Iwona Mączka, Daria Kuczyńska-Szymala, Warszawa: Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego, 2021.

Bender Sara, „Akcja Reinhardt” w okręgu białostockim [w:] Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, red. Dariusz Libionka, Warszawa: IPN, 2004, s. 214.

Bender Sara, The Jews of Bialystok during World War II and the Holocaust, tłum. Yaffa Murciano, Hanover: University Press of New England 2008.

Berendt Grzegorz, Żydzi zbiegli z gett i obozów śmierci [w:] Zagłada Żydów na polskiej prowincji, Adam Sitarek, Michał Trębacz, Ewa Wiatr, Łódź: IPN, 2012.

Blumental Nachman, Sources for the Study of Jewish History, Debate [w:] Jewish Resistance during the Holocaust. Proceedings of the Conference on Manifestations of Jewish Resistance, Jerusalem, April 7–11, 1968, Jerusalem: Yad Vashem, 1971.

Boder David P., Die Toten habe ich nicht befragt, wyd. 2, Heidelberg: Universitätsverlag Winter, 2012.

Bruder Franziska, Das eigene Schicksal selbst bestimmen. Fluchten aus Deportationszügen der „Aktion Reinhardt“ in Polen, Hamburg–Münster: Unrast Verlag, 2019.

Calderón Puerta Aránzazu, Ciało (nie)widzialne: spektakl wykluczenia w „Przy torze kole- jowym” Zofii Nałkowskiej, „Teksty Drugie” 2010, nr 6.

Datner Szymon, Szkice do studiów nad dziejami żydowskiego ruchu partyzanckiego w okręgu białostockim (1941–1944), „Biuletyn ŻIH” 1970, nr 1 (73).

Datner Szymon, Walka i zagłada białostockiego ghetta, oprac. Ewa Rogalewska, seria „Wydanie Krytyczne Prac Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej”, Warsza- wa: ŻIH, 2014.

Engelking Barbara, „Jest taki piękny słoneczny dzień”. Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942–1945, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2011.

Ferenc Piotrowska Maria, „Czarna, ogromna chmura wisi nad nami i na pewno spadnie…” Żydzi w miastach i miasteczkach Generalnego Gubernatorstwa wobec wiadomości o akcji „Reinhardt”, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2017, nr 13.

Fransecky von Tanja, Flucht von Juden aus Deportationszügen in Frankreich, Belgien und den Niederlanden, Berlin: Metropol, 2014.

Gigliotti Simone, The Train Journey. Transit, Captivity and Witnessing in the Holocaust (War and Genocide), New York: Berghahn Books, 2009.

Grabowski Jan, Judenjagd. Polowanie na Żydów 1942–1945. Studium dziejów pewnego po- wiatu, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2011.

Gutman Israel, Mered ha-necurim. Mordechai Anilewic’ u-milchemet geto warsza [Bunt oblężonych: Mordechaj Anielewicz i walka w getcie warszawskim], Merchawia: Sifrijat Poalim, 1963.

Kuwałek Robert, Deportacje z dystryktu lubelskiego do obozu zagłady w Treblince [w:] Co wiemy o Treblince? Stan badań, red. Edward Kopówka, Siedlce: Muzeum Regionalne, 2013.

Kuwałek Robert, Obóz zagłady w Bełżcu, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2005. Mark Bernard, Częściowy spis poległych uczestników ruchu oporu w getcie białostockim, „Biuletyn ŻIH” 1953, nr 2/3 (6/7).

Michman Dan, Die Historiographie der Shoah aus jüdischer Sicht. Konzeptualisierungen, Terminologie, Anschauungen, Grundfragen, Hamburg: Dölling und Galitz Verlag, 2002.

Stoll Katrin, Deportacje z okręgu Białystok do obozu zagłady w Treblince [w:] Co wiemy o Treblince? Stan badań, red. Edward Kopówka, Siedlce: Muzeum Regionalne, 2013.

Stoll Katrin, Die Herstellung der Wahrheit. Strafverfahren gegen ehemalige Angehörige der Sicherheitspolizei für den Bezirk Bialystok, Berlin–Boston: De Gruyter, 2012.

The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos 1933– 1945, t.. 2, cz A, red. Martin Dean, Washington, DC: USHMM, 2012.

Netografia

Mira Becker: Hitlerowiec kochał się w Żydówce, http://www.poranny.pl/album-bialostocki/art/5491378,mira-becker-hitlerowiec-kochal-sie-w-zydowce,id,t.html

The Story of Eliezer Olsztejn, A Holocaust Survivor, tłum. Selwyn Rose, http://www.jewishgen.org/yizkor/Tykocin/tyc556.html; http://www.museumoffamilyhistory. com/pfh.tykocin-kabat-olstein.htm

Wyrzutki, film dok. Sławomira Grünberga i Tomasza Wiśniewskiego, 2013, https://logtv.com/castaways/

Zmiana wykazu lektur szkolnych, https://podstawaprogramowa.pl/aktualnosci/Zmiana-wykazu-lektur-szkolnych