English
Polish
In Search of Local Memory of the Holocaust. The Case of Commemoration of Jewish Communities in Smaller Towns in Contemporary Poland
Marta Duch-Dyngosz
marta.duch@uj.edu.pl Biodoctor of sociology, based on the doctoral dissertation defended in 2017 at the Institute of Sociology of the Jagiellonian University, entitled "Commemorating Jewish communities in former shtetls in contemporary Poland. «Memory Overworking» or «Memory Abuse»? On the example of selected towns of the former Galicia”. She was a scholarship holder of the Fulbright Junior Advanced Research Awards (2012–2013) and the National Science Center (2014–2016). She was involved in many Holocaust remembrance projects. Recently, she has been working in the teams of the projects "Social anthropology of emptiness: Poland and Ukraine after the Second World War" (No. 0101 / NPRH3 / H12 / 82/2014) and "Auschwitz in the social memory of Poles after 75 years. In the context of the changes in memory of the extermination of Jews and World War II as well as the policy of remembrance in Poland, Europe, and the world ”(no. 2018/29 / B / HS6 / 02133). She lectures at the Institute of Jewish Studies and the Institute of Intercultural Studies of the Jagiellonian University. She is a co-author of the publication entitled Anti-Semitism in Poland: Survey Results and a Qualitative Study of Catholic Communities ("Nationalities Papers" 2013, vol. 42, no. 1) and Collective Memory of Auschwitz and World War II among Catholics in Poland: A Qualitative Study of Three Communities ( "History and Memory" 2013, vol. 25, no. 2). Once an editor, now a collaborator of the Znak monthly.
https://orcid.org/0000-0002-9469-5901
Institut für Europäische Ethnologie, Center for Anthropological Research on Museums and Heritage, Humboldt-Universität
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 17 (2021), pages: 435-462
Publication date: 2021-12-20
Abstract
In the article I analyzed different strategies of representing the Holocaust in initiatives commemorating Jewish communities in local Poland. The annihilation of the Jews is the example of a difficult memory. The social phenomenon undermines the group values and social norms. With regard to local communities the difficult memory has often stemmed from the experience of “being close to the Shoah”. The particular position toward suffering of Jewish community had become a ground for varied attitudes of (co)responsibility and (co)participation of members of local communities regarding the Holocaust. Generally, memory about those events was subject of a vernacular transmission after the war, yet it didn’t become public one. In the consequence, in towns inhabited by numerous Jewish communities till the Holocaust, a specific community of memory had been shaped aftermath: characterized mainly by conspiracy of silence regarding Jewish history and culture. Yet, in the recent time in those social spaces one may observe more and more commemorative initiatives which has been invoking various aspects of the local Jewish heritage. Usually, in commemorative practices and products a group portraits itself. Thus, referring – by almost exclusively non-Jewish social actors – to Jewish history and culture has raised some ethical concerns. In the article I took into consideration form, content and social actors involved in selected commemorative practices (such as days of memory, lectures, walks, performances) and commemorative products (books, documentaries, inhibits of local museums, memorials) which concern the annihilation of the Jewish community. It enabled me to characterize a self-perception (actual or desired) of a group in the context of invoked history of the Holocaust. Important was what in this specific representation of the past remained absent or silenced. In the article I distinguished three strategies of representing the annihilation of the Jews, which are as follows: 1) neutralizing and closing up difficult themes; 2) counterbalancing, excluding and subordinating history of the Shoah; 3) including and recognizing the Jewish memory. I applied critical discourse analysis referring to Elżbieta Janicka and Tomasz Żukowski’s study of philosemitic violence, among others. To this regard I related to sociological case studies carried on in Bobowa, Dąbrowa Tarnowska and Rymanow (2010–2016). I conducted desk research, both individual in-depth and focus group interviews, and participant observation.
Keywords
memory of the Holocaust, community of memory, Jewish heritage, Bobowa, Dąbrowa Tarnowska, Rymanów
References
Adorno Theodor W., What Does Coming to Terms with the Past Mean?, tłum. Timothy Bahti i Geoffrey Hartman [w:] Bitburg in Moral and Political Perspective, red. Geoffrey H. Hartman, Bloomington: Indiana University Press, 1986.
Archer Margaret. S., Człowieczeństwo. Problem sprawstwa, tłum. Agata Dziuban, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, 2013.
Archer Margaret S., Morphogenesis versus Structuration. On Combining Structure and Action, „The British Journal of Sociology” 1982, nr 33 (4).
Bauman Zygmunt, Nowoczesność i Zagłada, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009, wersja Kindle.
Bauman Zygmunt, Allosemitism: Premodern, Modern, Postmodern [w:] Modernity, Culture, and ‘the Jew’, red. Bryan Cheyette, Laura Marcus, Stanford: Stanford University Press, 1998.
Bellah Robert N., Madsen Richard, Sullivan William M., Swidler Ann i Tipton Steven M., Habits of the Heart. Individualism and Commitment in American Life, Berkeley: University of California Press, 1985.
Cała Alina, Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej, Warszawa: Oficyna Naukowa, 2005.
Connerton Paul, Jak społeczeństwa pamiętają, tłum. Marcin Napiórkowski, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012.
Connerton Paul, Seven Types of Forgetting, „Memory Studies” 2008, nr 1 (1).
Giddens Anthony, Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, tłum. Stefan Amsterdamski, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2003.
Giesen Bernard, Triumph and Trauma, Boulder: Paradigm Publishers, 2004.
Grabowski Jan, Judenjagd. Polowanie na Żydów 1942–1945. Studium dziejów pewnego powiatu, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2011.
Janicka Elżbieta, Żukowski Tomasz, Przemoc filosemicka? Nowe polskie narracje o Żydach po roku 2000, Warszawa: Instytut Badań Literackich, 2016.
Kłoskowska Antonina, Polacy wobec zagłady Żydów polskich. Próba typologii postaw, „Kultura i Społeczeństwo” 1988, nr 4.
Kucia Marek, Duch-Dyngosz Marta i Magierowski Mateusz, Anti-Semitism in Poland. Survey Results and a Qualitative Study of Catholic Communities, „Nationalities Papers” 2013, nr 42 (1).
LaCapra Dominick, Writing History, Writing Trauma, Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2001.
Leder Andrzej, Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2014.
Malicki Krzysztof, Poza wspólnotą pamięci. Życie i Zagłada Żydów w pamięci mieszkańców regionu podkarpackiego, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2017.
Meng Michael, Shattered Spaces: Encountering Jewish Ruins in Postwar Germany and Poland, Cambridge: Harvard University Press, 2011.
Michlic Joanna B., Obcy jako zagrożenie. Obraz Żyda w Polsce od roku 1880 do czasów obecnych, tłum. Anna Switzer, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2015.
Michlic Joanna B., Piętno Zagłady. Wojenna i powojenna historia oraz pamięć żydowskich dzieci ocalałych w Polsce, tłum. Adam Musiał, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2020.
Nowak Jacek, Kapralski Sławomir i Niedźwiedzki Dariusz, On the Banality of Forgetting. Tracing the Memory of Jewish Culture in Poland, Berlin: Peter Lang, 2018.
Prokopowicz Magdalena, Wierzbieniec Wacław, Pamięć o Holokauście na Podkarpaciu na początku XXI wieku na przykładzie obchodów rocznicowych, „Studia Podlaskie” 2016, nr 24.
Rączy Elżbieta, Sytuacja Żydów w powiecie gorlickim w okresie okupacji niemieckiej [w:] Dzieje społeczności żydowskiej powiatu gorlickiego podczas okupacji niemieckiej 1939–1945, red. Michał Kalisz, Elżbieta Rączy, Rzeszów: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Rzeszowie, 2015.
Ricoeur Paul, Pamięć, historia, zapomnienie, tłum. Janusz Margański, Kraków: Wydawnictwo Universitas, 2012.
Rydgren Jens, The Power of the Past. A Contribution to a Cognitive Sociology of Ethnic Conflict, „Sociological Theory” 2007, nr 25 (3).
Tokarska-Bakir Joanna, How to Exit the Conspiracy of Silence? Social Sciences Facing the Polish-Jewish Relations, „East European Politics & Societies” 2011, nr 25.
Tokarska-Bakir Joanna, Legendy o krwi. Antropologia przesądu, Warszawa: Wydawnictwo WAB, 2008.
Tunbridge John E., Ashworth Gregory J., Dissonant Heritage: the Management of the Past as a Resource in Conflict, Chicester: Wiley, 1996.
Vinitzky-Seroussi Vered, Tegger Chana, Unpacking the Unspoken. Silence in Collective Memory and Forgetting, „Social Forces” 2010, nr 88 (3).
Zerubavel Eviatar, The Elephant in the Room. Silence and Denial in Everyday Life, New York: Oxford University Press, 2006.
Analizowane materiały / Analyzed materials
Kowalska Barbara, Z historii bobowskich Żydów, „Nasza Bobowska Gmina” 2013.
Kozaczka Józef, Pomoc Żydom w powiecie Dąbrowa Tarnowska [w:] Polacy Żydzi 1939–1945, oprac. Stanisław Wroński i Maria Zwolakowa, Warszawa: Książka i Wiedza, 1971.
Andrzej Potocki, Miasteczko Rymanów, mein stetele Rymanów, Telewizja Polska, 2010.
Potocki Andrzej, Żydzi rymanowscy, „Nasz Rymanów” 2002 nr 8 (19).
Potocki Andrzej, Żydzi rymanowscy, Krosno: Oficyna Wydawnicza Apla, 2000.
Rotem Josef, List do Stefana Szymskiego. O „Żydach rymanowskich”, „Nasz Rymanów”, 2001 nr 4.
Rzeszuto Jerzy, Żydzi dąbrowscy, Dąbrowa Tarnowska: „Kurier Dąbrowski”, 1993.
Zmarz-Koczanowicz, Maria, Była wojna, Studio Largo, 2013.
Analizowane praktyki pamięci / Analyzed memory practices
Dni Bobowej z Kulturą Żydowską, Jak Cadyk z Bobowej córkę wydawał, 8–9 VI 2013 r.
Dni Bobowej z Kulturą Żydowską „Szalom”, 21 VI 2014 r.
Dni Bobowej z Kulturą Żydowską „Szalom 2015”, 7 VI 2015 r.
V Dni Pamięci o Żydowskiej Społeczności Rymanowa, 8–10 VIII 2012 r.
VI Dni Pamięci o Żydowskiej Społeczności Rymanowa, 15–18 VIII 2014 r.
VII Dni Pamięci o Żydowskiej Społeczności Rymanowa, 12–4 VIII 2015 r.
Powiatowe obchody XI Dnia Pamięci o Holocauście i Przeciwdziałaniu Zbrodniom Przeciwko Ludzkości „Nie masz już w Polsce żydowskich miasteczek”, 19 IV 2013 r.
Spektakl Teatru Nie Teraz pt. Dzień gniewu Romana Brandstaettera, 30 VI 2013 r. w Ośrodku Spotkania Kultur w Dąbrowie Tarnowskiej.
License
Copyright (c) 2021 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Other articles by the same auhtor(s)
- Marta Duch-Dyngosz, Magdalena Waligórska, The Boundaries of Collaboration in the Perception of Court Witnesses of the August Trials , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 19 (2023)
