Obraz odzyskany. Fotograficzne portrety ocalonych
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 4 (2008), strony: 383-402
Data publikacji: 2012-12-02
Abstrakt
Fotografie identyfikacyjne wykonywane więźniom obozu Auschwitz-Birkenau to jedna z ikon Zagłady. Fotografia, przede wszystkim właśnie ta identyfikacyjna, użyta w kontekście Zagłady, wydaje się wyjątkowo nieoczywista, a sposób jej stosowania i późniejszego konceptualizowania wyjątkowo problematyczny. Tym bardziej zastanawiające są ślady powojennej praktyki fotograficznej obecnej wśród byłych więźniów obozów koncentracyjnych – praktyki polegającej na portretowaniu się w pasiaku w profesjonalnym studio fotograficznym. Kilkanaście zdjęć wykonanych w latach 1945–1947 przedstawia ocalonych, którzy zdecydowali się utrwalić swój wizerunek jako byłego więźnia/byłej więźniarki, nawiązując do przedwojennej tradycji portretowej, powtarzając gest założenia obozowego ubrania oraz (być może) doświadczenie bycia fotografowanym/fotografowaną w obozie. Portrety te, zestawione z praktyką wykonywania zdjęć identyfikacyjnych, okazują się materiałem, którego interpretacja problematyzuje kwestię skrajnie różnych sposobów używania fotografii jako z jednej strony instytucjonalnego narzędzia opresji, z drugiej zaś narzędzia indywidualnej konfrontacji z traumatycznym doświadczeniem. Zestawienie zdjęć identyfikacyjnych i fotografii portretowych jest okazją do refleksji nad sposobami używania fotografii w kontekście Zagłady, a tym samym nad kondycją fotograficznego medium
Słowa kluczowe
fotografia identyfikacyjna, fotografia portretowa, Auschwitz, trauma, Maus, pasiak
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.