English
Polish
Department for the “Insettled” (Abteilung für die Eingesiedelte) in the Łódź Ghetto in Light of Archival Documents and Autobiographical Texts
Krystyna Radziszewska
redakcja@holocaustresearch.pl Bioworks at the German Studies Chair of the Institute of German Philology of Łódź University. Author a a number f articles on the social and cultural life and of Łódź Jews and Germans and articles on literature and culture in the Łódź ghetto. Published a number of sources on the Łódź ghetto. Kronika łódzkiego getta in the original languages (Polish and German) and of the Encyklopedii getta łódzkiego. In the years 2012–2017, NPRH (National Programme for the Development of Humanities) project manager “Kultura i literatura łódzkich Żydów 1918–1950. Krytyczna edycja źródeł”, which resulted in publishing six source volumes. Cuurently runs NPRH projects “Kkultura literacka Łodzi do 1939 r. (2015–2021) and “Łódzka awangarda jidysz” (2018–2023). Co-publisher of the “Łódzkie Judaica” series. Monograph Flaschenpost aus der Hölle. Texte aus dem Lodzer Getto (2011) is devoted to artistic activity in the Łódź ghetto
https://orcid.org/0000-0002-6508-9742
German Studies Chair of the Institute of German Philology of Łódź University
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 16 (2020), pages: 554-577
Publication date: 2020-12-15
Abstract
In the autumn of 1941, 20,000 Jews were deported into the Łódź ghetto from the Reich and the Protectorate of Bohemia and Moravia. Most of them were elderly people, with many infirm ones. Their arrival exacerbated the already harsh conditions in the ghetto, but for them this change was quite drastic - they were crowded in so-called “collectives”, doomed to vegetate without basic facilities and increasing starvation. Ghetto administration established a special office to deal with these thousands of people: Department for the “Insettled”. It dealt with all the existential and organizational matters of the deportees. The article discusses the Department’s functions and activities and outlines the situations of the “insettled” in the ghetto on the basis of archival materials and personal documents
Keywords
Łódź ghetto, deportations from the Reich and the Protectorate of Bohemia and Moravia, Department for the “Insettled” (Abteilung für die Eingesiedelte), West European Jews
References
Źródła archiwalne / Archival sources
Archiwum Państwowe w Łodzi (AP Łódź)
Przełożony Starszeństwa Żydów w Getcie Łódzkim, Wydział dla Wsiedleńców
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego (AŻIH)
Zbiór materiałów do dziejów ludności żydowskiej w Łodzi 1939–1944, 205/348; 205/460–600
Archiwum Yad Vashem Archive (AYV)
Abteilung für Eingesiedelte, RG O6/213
Zonabend Collection, O34/609
Archiwum Leo Baeck Institute w Nowym Jorku
Relacja Ruth Alton-Tauber, „Deportiert von den Nazis“, Call No.: ME 9; MM 2
Źródła publikowane / Published sources
Buton de Alice, Drobny przekrój getta [w:] Kronika getta łódzkiego / Litzmannstadt Getto 1941–1944, t. 5: Suplementy, red. Julian Baranowski i in., Łódź: Wydawnictwo UŁ i Archiwum Państwowe w Łodzi, 2009.
Dokumenty i materiały do dziejów okupacji niemieckiej w Polsce, t. 3: Getto łódzkie, cz. 1, oprac. Artur Eisenbach, Warszawa–Łódź–Kraków: CŻKH, 1946.
Encyklopedia getta. Niedokończony projekt archiwistów z getta łódzkiego, red. Krystyna Radziszewska i in., Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2014.
Hauser Irene, Dziennik z łódzkiego getta / Das Tagebuch aus dem Lodzer Getto, red. Ewa Wiatr, Krystyna Radziszewska, Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2019.
Heilig Bernard, Pierwsze siedem miesięcy w getcie w Litzmannstadt [w:] Studia i szkice dedykowane Julianowi Baranowskiemu, red. Ewa Wiatr, Piotr Zawilski, Łódź: Archiwum Państwowe w Łodzi: 2010.
Kronika getta łódzkiego / Litzmannstadt Getto 1941–1944, red. Julian Baranowski i in., Łódź: Wydawnictwo UŁ i Archiwum Państwowe w Łodzi, 2009.
Rok za drutem kolczastym, oprac. Adam Sitarek, Ewa Wiatr, Warszawa: ŻIH, 2019.
Rozensztajn Szmul, Notatnik, oprac. Monika Polit, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów i ŻIH, 2008.
Rudnicki Adolf, Kupiec łódzki, Warszawa: PIW, 1963.
Sierakowiak Dawid, Dziennik, oprac. Ewa Wiatr, Adam Sitarek, Warszawa: ŻIH, 2016.
Singer Oskar, „Przemierzając szybkim krokiem getto…” Reportaże i eseje z getta łódzkiego, tłum. Krystyna Radziszewska, Łódź: Oficyna Bibliofilów, 2002.
„Słuchają słów prezesa…” Księga przemówień Chaima Mordechaja Rumkowskiego, oprac. Michał Trębacz, Adam Sitarek, Łódź: Archiwum Państwowe w Łodzi, 2011.
Wołkowski Konstanty, Wspomnienia z łódzkiego getta, „Wędrownik. Biuletyn PTTK w Łodzi” 1983.
Zelkowicz Józef, Notatki z getta łódzkiego 1941–1944, red. Michał Trębacz i in., Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2016.
Literatura przedmiotu / Content related Literature
Alberti Michael, Die Verfolgung und Vernichtung der Juden im Reichsgau Wartheland 1939–1955, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2006,
Browning Christopher, Die Entfesselung der „Endlösung”. Nationalsozialistische Judenpolitik 1939–1942, tłum. Klaus-Dieter Schmidt, München: Propyläen Verlag, 2003 [wyd. oryg.: The Origins of the Final Solution: The Evolution of the Nazi Jewish Policy, September 1939 – March 1942, Lincoln: University of Nebraska Press, 2007; wyd. polskie: Geneza „ostatecznego rozwiązania”. Ewolucja nazistowskiej polityki wobec Żydów wrzesień 1939 – marzec 1942, współpraca Jürgen Matthäus, tłum. Barbara Gutowska-Nowak, Kraków 2012].
Dąbrowska Danuta, Wsiedleni Żydzi zachodnioeuropejscy w getcie łódzkim, „Biuletyn ŻIH” 1968, nr 1/2 (65/66).
Die Ermordung der europäischen Juden. Eine umfassende Dokumentation des Holocausts 1941–1945, red. Peter Longerich, München–Zürich: Piper, 1989.
Gottwaldt Alfred, Schulle Diana, Die „Judendeportationen” aus dem Deutschen Reich 1941–1945, Wiesbaden: Marixverlag, 2005
Gruner Wolf, Von der Kollektivausweisung zur Deportation der Juden aus Deutschland (1938–1945). Neue Perspektiven und Dokumente [w:] Deportationen der Juden aus Deutschland. Pläne – Praxis – Reaktionen 1938–1945, red. Birthe Kundrus, Beate Meyer, Göttingen: Wallstein, 2004.
Longerich Peter, Politik der Vernichtung. Eine Gesamtdarstellung der Judenverfolgung, München–Zürich: Piper, 1998,
Nisko. Die ersten Judendeportationen, red. Joseph W. Moser, Jonny Moser, Wien: Edition Steinbauer, 2012.
Rubin Icchak (Henryk), Żydzi w Łodzi pod niemiecką okupacją 1939–1945, Londyn: Kontra 1988.
Wiatr Ewa, Kawalerowie Krzyża Żelaznego w getcie łódzkim, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2012, nr 8.
License
Copyright (c) 2020 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
