Gdy Fajga porzuciła Tadeusza. Wojenne związki ocalałych po Zagładzie
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 17 (2021), strony: 229-260
Data publikacji: 2021-12-20
Abstrakt
Analiza powojennej korespondencji Fajgi Ginsburg, polskiej Żydówki, która przeżyła Zagładę we Lwowie, z Tadeuszem Kobyłką – Polakiem ukrywającym ją i jej siostrzenicę – stanowi punkt wyjścia rozważań na temat powojennych intymnych dylematów. Losy tego związku są przykładem podejmowanych przez ocalałych decyzji o ich tożsamości. Listy Fajgi wyrażają też emocjonalną traumę Żydów, którzy przeżyli Holokaust. Ukazują wreszcie skutki powojennych wyborów w życiu ocalałych i ludzi pomagających im pod niemiecką okupacją. Ujawniają również, jak odmienne były wizje związku i rozstania w oczach Fajgi i Tadeusza. Różnica wynikała częściowo z adresowania korespondencji do innych odbiorców: Fajga pisała osobiste listy do męża, podczas gdy listy Tadeusza trafiały do rozmaitych instytucji żydowskich i polskich i miały bardziej oficjalny charakter. W listach Tadeusza wyraźnie wybrzmiewa jego gniew na „Żydów”, których obwiniał za rozpad swojej rodziny, ale przenika je również poczucie zagrożenia powojennym antysemityzmem w Polsce, gdyż po wyjeździe Fajgi sam go doświadczał. Chociaż wymiana korespondencji między Fajgą a Tadeuszem jest bogata i pełna niedopowiedzeń, obala stereotypy „nacjonalistycznego Polaka” i „świadomego siebie Żyda”. Obie te kategorie okazują się zbytnim uproszczeniem, które nie oddaje złożoności relacji, zwłaszcza tej zainicjowanej podczas Zagłady.
Słowa kluczowe
aryjskie papiery, barter seksualny, gender, racjonalne związki, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archival sources
Archiwum Yad Vashem (AYV)
M.31.2/5604
The Central Database of Shoah Victims’ Names, Shlomo Keller, https://yvng.yadvashem.org/nameDetails.html?language=en&itemId=3936984&ind=7
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego (AŻIH)
Centralna Kartoteka Żydów w Polsce 1945–1951, 303/V/425, 1755/79930
/6612
United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)
Itta Keller Ben-Haiem Collection, 2007.129.1
Literatura przedmiotu / Content related literature
Aleksiun Natalia, Dokąd dalej? Ruch syjonistyczny w Polsce 1944–1950, Warszawa: Trio, 2002.
Aleksiun Natalia, Uneasy Bonds. On Jews in Hiding and the Making of Surrogate Families [w:] Jewish and Romani Families in the Holocaust and Its Aftermath, red. Eliyana R. Adler, Kateřina Čapková, New Brunswick, NJ: Rutgers University Press, 2020.
Arieh J. Kochavi, The Struggle against Jewish Immigration to Palestine, „Middle Eastern Studies” 1998, t. 34, nr 3.
Avinoam Patt, Finding Home and Homeland. Jewish Youth and Zionism in the Aftermath of the Holocaust, Detroit, MI: Wayne State University Press, 2009.
Bikont Anna, Sendlerowa. W ukryciu, Wołowiec: Czarne, 2017.
Bogner Nahum, At the Mercy of Strangers. The Rescue of Jewish Children with Assumed Identities in Poland, Jerusalem: Yad Vashem, 2009.
Cichopek-Gajraj Anna, Beyond Violence. Jewish Survivors in Poland and Slovakia, 1944–1948, Cambridge: Cambridge University Press, 2014.
Cohen Boaz, Survivor Caregivers and Child Survivors. Rebuilding Lives and the Home in the Postwar Period, „Holocaust and Genocide Studies” 2018, t. 32, nr 1.
Engel David, The Reconstruction of Jewish Communal Institutions in Postwar Poland. The Origins of the Central Committee of Polish Jews, 1944–1945, „East European Politics and Societies” 1996, t. 10, nr 1.
Friedla Katharina, „A Naye Yidishe Heym in Nidershlezye”. Polnische Shoah-Überlebende in Wrocław (1945–1949). Eine Fallstudie, „S:I.M.O.N. Shoah: Intervention. Methods. Documentation” 2014, t. 1, nr 1.
Friedla Katharina, Strategie przetrwania i udzielanie pomocy żydowskim partnerom w małżeństwach mieszanych we Wrocławiu i Hamburgu. Studium kilku przypadków, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2015, nr 11.
Grabowski Jan, Ratowanie Żydów za pieniądze: przemysł pomocy, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2008, nr 4.
Grabowski Jan, Rescue for Money. Paid Helpers in Poland, 1939–1945, Jerusalem: Yad Vashem, 2008.
Gross Jan Tomasz, Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie. Historia moralnej zapaści, Kraków: Znak, 2008.
Gusarov Katya, Sexual Barter and Jewish Women’s Efforts to Save Their Lives. Accounts from the Righteous among the Nations Archives, „German History”, 25 V 2020, https://doi.org/10.1093/gerhis/ghaa034.
Hájková Anna, Sexual Barter in Times of Genocide. Negotiating the Sexual Economy of the Theresienstadt Ghetto, „Signs” 2013, t. 38, nr 3.
Kamil Kijek, Aliens in the Lands of the Piasts. The Polonization of Lower Silesia and Its Jewish Community in the Years 1945–1950 [w:] Jews and Germans in Eastern Europe. Shared and Comparative Histories, red. Tobias Grill, Berlin–Boston, MA: 2018.
Kaplan Marion A., Between Dignity and Despair. Jewish Life in Nazi Germany, New York–Oxford: Oxford University Press, 1998.
Keller Itta Benhaiem, U-welibi homa, Jeruszalaim: Yad Vashem, 2009.
Keller Itta, Stary Sambor and Lviv, Ukraine, http://missing-identity.net/itta-keller-stary-sambor-and-lviv-ukraine.
Meyer Beate, „Jüdische Mischlinge”. Rassenpolitik und Verfolgungserfahrung 1933–1945, Hamburg: Dölling und Galitz Verlag, 1999.
Michlic Joanna B., Piętno Zagłady. Wojenna i powojenna historia oraz pamięć żydowskich dzieci ocalałych w Polsce, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2020.
Michlic Joanna B., “The War Began for Me after the War.” Jewish Children in Poland, 1945–49 [w:] The Routledge History of the Holocaust, red. Jonathan C. Friedman, London: Routledge, 2011.
Nachmany-Gafny Emunah, Dividing Hearts. The Removal of Jewish Children from Gentile Families in Poland in the Immediate Post-Holocaust Years, Jerusalem: Yad Vashem, 2009. Schrafstetter Susanna, Flucht und Versteck. Untergetauchte Juden in München. Verfolgungserfahrung und Nachkriegsalltag, Göttingen: Wallstein, 2015.
Seidman Naomi, Sarah Schenirer and the Bais Yaakov Movement. A Revolution in the Name of Tradition, Liverpool: The Littman Library of Jewish Civilization, współpraca Liverpool University Press, 2019.
Shlomi Hana, The Communist Caucus in the Central Committee of Jews in Poland, November 1944–February 1947, „Gal-Ed. On the History of the Jews in Poland” 1993, nr 13.
Slucki David, The International Jewish Labor Bund after 1945. Toward a Global History, New Brunswick, NJ: Rutgers University Press, 2012.
Szaynok Bożena, Bund i komuniści żydowscy w Polsce po 1945 r. [w:] Bund. 100 lat historii 1897–1997, red. Feliks Tych, Jürgen Hensel, Warszawa: Volumen, 2000.
Szaynok Bożena, Z historią i Moskwą w tle. Polska a Izrael 1944–1968, Warszawa: IPN, 2007.
Tokarska-Bakir Joanna, Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego, t. 1–2, Warszawa: Czarna Owca, 2018.
Utz Raphael, Making Love and Make-Belief: Male Sexual Barter in Dov Freiberg’s “To Survive Sobibor”, „Autobiografia. Literatura, kultura, media” 2010, nr 1 (14).
Wieczorek Paweł, „Sztuczny antysemityzm”. Antyżydowskie wystąpienia na Dolnym Śląsku w 1956 roku [w:] Przemoc antyżydowska i konteksty akcji pogromowych na ziemiach polskich w XX wieku, red. Konrad Zieliński, Kamil Kijek, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2016.
Wywiad z rabinem Jaakowem Edelsteinem przeprowadzony przez Cwiego Jaakowwsona, 23 III 2017, http://beinenu.com/sites/default/files/alonim/176_22_23_77.pdf.
Licencja
Copyright (c) 2021 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Natalia Aleksiun, Polska i zagraniczna historiografia na temat stosunków polsko-żydowskich w okresie drugiej wojny światowej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
- Natalia Aleksiun, Melanie Hembera, Die Shoah im Distrikt Krakau Jüdisches Leben und deutsche Besatzung in Tarnów 1939–1945 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
Similar Articles
- Sławomir Poleszak, Apologeci, adwokaci czy historycy dworscy?… W odpowiedzi na wywody Piotra Niwińskiego i Tomasza Łabuszewskiego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Redakcja, Od Redakcji , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Redakcja, Od Redakcji , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 7 (2011)
- Redakcja, Od Redakcji , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 11 (2015)
- Redakcja, Od Redakcji , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Michał Głowiński, Jan Błoński "Biedni Polacy patrzą na getto” w 20 lat później , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Redakcja, Od Redakcji , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 12 (2016)
- Redakcja, Od Redakcji , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Redakcja, Od Redakcji , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
- Redakcja, Ewa Wiatr, Adam Sitarek, Od Redakcji , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
You may also start an advanced similarity search for this article.