English
Polish
“Understandably, we are staying put.” He-Chalutz activists faced with the prospect of escaping from occupied Poland
Maria Ferenc
maria.ferenc@gmail.com BioPhD., Holocaust researcher. She works at the University of Wroclaw and is currently preparing a biography of Mordechai Anielewicz. She is coordinating the research project "Encyclopedia of the Warsaw Ghetto" being prepared at the Jewish Historical Institute. She is co-editing several volumes of documents from the Ringelblum Archive. She has published articles in "Radical History Review", "Holocaust of the Jews", "Media History", "Annales de démographie historique", among others. The monograph "Everyone Asks What Will Become of Us. Residents of the Warsaw Ghetto vis-à-vis News of the War and the Holocaust won, among others, the "Polityka" History Prize, the Klio Prize, the Jozef A. Gierowski Prize and the Chony Shmeruk Prize, as well as an honorable mention in The Yad Vashem International Book Prize for Holocaust Research 2022.
https://orcid.org/0000-0002-4937-9563
Emanuel Ringelblum Jewish Historical Institute
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 19 (2023), pages: 472-521
Publication date: 2023-12-23
Abstract
The selection of letters and dispatches published here, sent by members of the Jewish underground to their comrades and allies outside of occupied Poland, provides insight into the history of the Jewish underground in the period after the Warsaw Ghetto Uprising, between June 1943 and March 1944, which still demands deeper research. The letters and dispatches were sent both on behalf of the Jewish National Committee (ŻKN), which brought together the activities of various organizations, and to activists of individual political movements (Poale Zion Left, Dror, and others). This correspondence is currently stored in various archival collections in Israel (Kibbutz of Ghetto Fighters), the US (Holocaust Museum in Washington), and the UK (Study of Underground Poland).
The thread that unites the documents published here is the issue of the search for the rescue of Jews who survived the second phase of the Holocaust. I treat the escapes from occupied Poland through Slovakia and Hungary and on to Mandate Palestine, which I write about in the second part of the introduction, as one of the ways of rescue - for many reasons available only to a few.
Translated with www.DeepL.com/Translator (free version)
Keywords
Jewish underground, Warsaw ghetto uprising, Jewish National Committee, Zionists, Hungary, Slovakia, letters
References
Studium Polski Podziemnej w Londynie (SPP)
Oddział VI Sztabu Naczelnego Wodza, A 273, Żydzi. Dokumenty cywilne
Archiwum Yad Vashem,
M.2/265, Spuścizna Ignacego Schwartzbarta
M.2/266, Spuścizna Ignacego Schwartzbarta
M.2/267, Spuścizna Ignacego Schwartzbarta
O.12, Perlman Collection
O.33, Relacje
USHMM
RG-68.087M, Nathan Schwalb papers/Hechalutz Office Geneva
GFH
sygn. 42793, Relacje czterech członków ruchu młodzieżowego spisane w Konstantynopolu w Turcji.
sygn. 08333R"M, Korespondencja Josefa Korniańskiego
Adler-Rudel, Salomon. A Chronicle of Rescue Efforts, The Leo Baeck Institute Year Book, Volume 11, Issue 1, January 1966, Pages 213–241, https://doi.org/10.1093/leobaeck/11.1.213
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 18: Prasa getta warszawskiego: Haszomer Hacair, oprac. Maria Ferenc, Ewa Koźmińska-Frejlak, Piotr Laskowski, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny (w przygotowaniu).
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 19: Prasa getta warszawskiego: Hechaluc-Dror i Gordonia, oprac. Piotr Laskowski, Sebastian Matuszewski, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny i Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2015
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 29a: Pisma Ringelbluma z bunkra, oprac. Eleonora Bergman, Tadeusz Epsztein, Magdalena Siek, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2018,
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 29: Pisma Emanuela Ringelbluma z getta, oprac. Joanna Nalewajko-Kulikov, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2018
Bauer Yehuda, Jews for Sale? Nazi-Jewish Negotiations, 1933–1945, New Haven, 1994
Bender, Sara. The Jews of Bialystok during World War II and the Holocaust, Waltham 2008Lubetkin, Cywia. Zagłada i powstanie, tłum. Maria Krych, Warszawa 1999
Ciołkosz Adam (opr.), „Zagłada getta warszawskiego”, Kultura, nr 4/174, 1962
Cukierman, Icchak „Antek”. Nadmiar pamięci (Siedem owych lat). Wspomnienia 1939–1946, przeł. Zoja Perelmuter, oprac. Marian Turski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000
Engelking, Barbara. Organizowanie pomocy dla Żydów po aryjskiej stronie w Warszawie, „Przegląd Historyczny”, 2020, tom 111.
Fatran, Gila. The “Working Group”, “Holocaust and Genocide Studies”, t. 8, nr 2, 1994, s. 164–201
Ferenc, Maria. „Każdy pyta, co z nami będzie”. Mieszkańcy getta warszawskiego wobec wiadomości o wojnie i Zagładzie, Warszawa 2021
Grabowski, Jan. Tropiąc Emanuela Ringelbluma. Udział polskiej Kriminalpolizei w „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”. „Zagłada Żydów. Studia I Materiały”, 2014
Guterman, Bella. Na warcie – o Cywii Lubetkin po aryjskiej stronie Warszawy i w powstaniu warszawskim, „Zagłada Żydów. Studia i materiały”, t. 8, 2012
Gutman, Israel. Żydzi warszawscy 1939–1943. Getto – podziemie – walka, przeł. Zoja Perelmuter, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 1993
Haska Agnieszka, „Jestem Żydem, chcę wejść”. Hotel Polski w Warszawie, 1943, Warszawa 2006
Lyon-Caen, Judith. Michel Borwicz: między Polską a Francją, między literaturą a historią, „Zagłada Żydów. Studia I Materiały”, t. 13, 2017
Ofer, Dalia. Escaping TheHolocaust. Illegal Immigration to the Land of Israel, 1939-1944, Oxford 1990
Panz Karolina, Sieci przetrwania – przemytnicy z Podhala i Spisza w czasie Zagłady, „Zagłada Żydów. Studia I Materiały”, (18), 2022, 86-128. https://doi.org/10.32927/zzsim.955
Panz, Karolina, Polit, Monika, & Kuma-Zielińska, E. (2023). „Na pamiątkę dla Pańskich synów i przyszłych pokoleń, by oddać cześć Pańskim czynom” – materiały do historii przemytnika Benziona Kalba. „Zagłada Żydów. Studia I Materiały”, (18), 520-563. https://doi.org/10.32927/zzsim.968
Prekerowa Teresa, Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945, Państwowy Instytut Wydawniczy: Warszawa, 2019
Puławski Adam, Ostatnia poczta, „Zagłada Żydów. Studia i materiały”, t. 3, 2007
Ronen, Avihu. A cable that vanished, „Yad Vashem Studies”, 41:2 (2013)
Ronen, Avihu. Skazana na życie. Życie i dzienniki Chajki Klinger, tłum. Michał Sobelman, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny 2021
Stola, Dariusz. Nadzieja i Zagłada. Ignacy Schwarzbart, żydowski przedstawiciel w Radzie Narodowej RP (1940–1945), Warszawa: Oficyna Naukowa, 1995
Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939-1945, oprac. Władysław Bartoszewski, Zofia Lewinówna, Kraków 1969
Strony www:
The Holocaust in Slovakia, Holocaust Encyclopedia. https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/the-holocaust-in-slovakia
Jakow Zerubawel, https://sztetl.org.pl/miejscowosci/l/703-lwow/106-biogramy/4174-witkin-zerubawel-jakow [dostęp 19 sierpnia 2022]
Historia Szymona Gottesmana,https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-szymona-gottesmana; https://www.jta.org/archive/szymon-gotesman-dead-at-92 [dostęp 22 sierpnia 2022]
Josev Korniansky,
https://www.gfh.org.il/%D7%91%D7%A9%D7%9C%D7%99%D7%97%D7%95%D7%AA_%D7%97%D7%9C%D7%95%D7%A6%D7%99%D7%9D [dostęp 2 sierpnia 2022]
License
Copyright (c) 2023 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Other articles by the same auhtor(s)
- Maria Ferenc, “Where is the Blessed Source, from Which He Drew his Power…” Memory of Mordechaj Anielewicz in Poland During 1943–1949 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 18 (2022)
- Maria Ferenc, Rabbi Josef Lejb Gelernter from Skępe and his Traces in the Ringelblum Archive , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 15 (2019)
- Maria Ferenc, Empathy and Its Limits, red. Aleida Assmann, Ines Detmers, London: Palgrave Macmillan, 2016, 219 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 15 (2019)
- Maria Ferenc, Rebeca Clifford, Survivors: Children’s Lives After the Holocaust , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 19 (2023)
