English
Polish
Feliks Tych. A Historian of the Holocaust Who Survived It
Tomasz Sierwierski
redakcja@holocaustresearch.pl BioPhD, works at the Institute of the History of Science of the Polish Academy of Sciences, in the Cathedral of the History of Humanistic and Social Ideas. His research interests include the history of 20th century historiography, the history of Polish science after 1945 and biography. He published, inter alia, Marian Małowist i krąg jego uczniów [Marian Małowist and the circle of his students] (2016).
https://orcid.org/0000-0002-0059-3462
Institite of the History of Science of the Polish Academy of Sciences
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 17 (2021), pages: 263-284
Publication date: 2021-12-20
Abstract
This article presents the biography of Feliks Tych, historian, researcher of the left, a long-standing employee of the Party History Institute of the Party History Institute of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party, Central Archives of the the Central Committee of the Polish United Workers’ Party, director of the Jewish Historical Institute. The text focuses on previously unknown threads of Tych’s life, concerning his Jewish home in Radomsko, and of his imprisonment and escape from the ghetto in the town on the eve of the great liquidation operation, as well as the circumstances of his survival in occupied Warsaw. The post-war fate of the historian is subsequently discussed, reflecting on the consequences of war-time experiences and their impact on Tych’s career choices.
Keywords
Feliks Tych, Jewish Historical Institute, Radomsko ghetto, help to Jews, anti-Semitism, history of historiography, the left
References
Źródła archiwalne / Archival Sources
Archiwum Akt Nowych (AAN)
Centralne Archiwum KC PZPR, Teczka personalna Feliksa Tycha, sygn. XXIII-564
Teczki osobowe działaczy polskiego ruchu robotniczego, Akta Wandy Koszutskiej, sygn. 12019
Zakład Historii Partii przy KC PZPR, Materiały Podstawowej Organizacji Partyjnej, sygn. XXII-745
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN)
/478
/1028
Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego (AUW)
Akta studenckie Feliksa Tycha, sygn. WHum. 13996
Zbiory prywatne / Private holdings
Materiały rodziny Feliksa Tycha.
Relacje / Testimonies
Rozmowy autora z Lucyna Berman-Tych
Rozmowa autora z Januszem Durko
Rozmowa z Januszem Durko z kolekcji historii mówionej Muzeum Historii Żydów Polskich Polin
Źródła publikowane / Published sources
Bagaż [Rozmowa z Lucyną Berman-Tych] [w:] Przynoszę rzecz, przynoszę historię. Rozmowy z darczyńcami, red. Judyta Pawlak, Przemysław Kaniecki, Warszawa: Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, 2016.
Broniewska-Pijanowska Maria, 44739. Wspomnienie o Marii Zarębińskiej – aktorce, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2016.
Budzyńska Celina, Strzępy rodzinnej sagi, Warszawa: ŻIH, 1997.
Instytut 70 lat historii ŻIH w dokumentach źródłowych, oprac. Helena. Datner, Olga. Pieńkowska, Warszawa: ŻIH, 2017.
Kulecka Alicja, Rutkowski Tadeusz P., Oczami agenta. Środowiska naukowe i archiwalne w doniesieniach TW „Zyg” – Zygmunta Kolankowskiego, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2012.
O ukrywaniu się po „aryjskiej stronie”. Z profesorem Feliksem Tychem rozmawia Barbara Engelking, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2005, nr 1.
Pamięć jako pole bitwy [dyskusja z udziałem Włodzimierze Borodzieja, Pawła Machcewicza, Grzegorza Motyki i Feliksa Tycha], „Przegląd Polityczny” 2021, nr 52/53.
Pamiętnik Miriam Chaszczewackiej, oprac. Feliks Tych, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2013, nr 9.
Rozmowa z prof. Feliksem Tychem, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2006, nr 2.
Speech by Professor Feliks Tych [w:] Day of Remembrance for the Victims of National Socialism. Ceremony of Remembrance at the German Bundestag on 27 January 2010.
Tych Feliks, Irina Bielawska, „Polityka” 1975, nr 22.
Tych Feliks, Irina Michajłowna [w:] Profiessor MGU I.M. Bielawskaja. Matieriały konfieriencyi, poswiaszczennoj 90-letiju so dnia rożdienija profiessora MGU im. M.W. Łomonosowa I.M. Bielawskoj, Moskwa 2005.
Tych Feliks, Rewolucyjna mniejszość [w:] Wspomnienia ZWM-owców, red. Jan Gogacz, Warszawa: Iskry, 1979.
Tych Feliks, Wstęp [w:] Folman-Raban Chawka, Nie rozstałam się z nimi, Warszawa: ŻIH, 2000.
Tychowa Lucyna, Romanowski Romanowski, Tak, jestem córką Jakuba Bermana, Kraków: Universitas, 2016.
W poszukiwaniu nowych dróg. Dyskusja przy magnetofonie, w której udział wzięli wychowankowie z pierwszych lat Polski Ludowej (1945–1949): Włodzimierz Charszewski, Jerzy Jedlicki, Adam Józefowicz, Tadeusz Kaczmarek, Włodzimierz Natorf, Maciej Perczyński, Feliks Tych, Bogdan Woleński [w:] Dzieje szkoły. 50-lecie Gimnazjum Miejskiego w Łodzi, red. Władysław Bieńkowski, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1968.
Zrozumieć przeszłość. Z Bronisławem Syzdkiem o dziejach PRL i jego losach rozmawia Leon Wiarecki, Warszawa: Fundacja im. Kazimierza Kelles-Krauza, 1998.
Literatura przedmiotu / Content related Literature
Golon Mirosław, Młodzież polska na studiach cywilnych i wojskowych w ZSRR w okresie klasycznego stalinizmu (1950–1956/1957), „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2006, t. 7.
Gross Jan Tomasz, Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny: Pogranicze, 2000.
Kalabiński Stanisław, Tych Feliks, Chłopi polscy w rewolucji 1905 r., Warszawa: Wiedza Powszechna, 1956.
Stanisław Kalabiński, Feliks Tych, Czwarte powstanie czy pierwsza rewolucja: lata 1905–1907 na ziemiach polskich, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969.
Kancewicz Jan, Koszutski Bronisław Romuald [w:] Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, t. 3, red. nacz. Feliks. Tych, Warszawa: Muzeum Niepodległości w Warszawie – Książka i Wiedza, 1992.
Kendziorek Piotr, Feliks Tych – szkic biograficzny im memoriam, „Kwartalnik Historii Żydów” 2015, z. 3.
Koszutska-Issat Jadwiga Danuta [w:] Michał Grynberg, Księga sprawiedliwych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993.
Landau-Czajka Anna, Feliks Tych (31 VII 1929 – 17 II 2015), „Kwartalnik Historyczny” 2016, z. 3.
Następstwa zagłady Żydów: Polska 1944–2010, red. Feliks Tych, Monika Adamczyk-Garbowska, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2012.
Rapoport Jakow, Ostatnia zbrodnia Stalina: 1953 – spisek lekarzy kremlowskich, tłum. Dorota Wieczorek, Warszawa: Instytut Wydawniczy Erica, 2011.
Schatz Jaff, Pokolenie. Wzlot i upadek polskich Żydów komunistów, tłum. Sergiusz Kowalski, Warszawa: ŻIH, 2020.
Siewierski Tomasz, Janusz Durko (1915–2017). In Memoriam, „Almanach Warszawy” 2017, t. 11.
Sobór-Świderska Anna, Jakub Berman. Biografia komunisty, Warszawa: IPN, 2009.
Spałek Robert, Na licencji Moskwy. Wokół Gomułki, Bermana i innych (1943–1970), Warszawa: IPN, 2020.
Tokarska-Bakir Joanna, Terror w Przedborzu, noc z 26/27 maja 1945, artykuł dostępny w serwisie Academia.edu.
Tych Feliks [w:] Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny, edycja 3, red. Lubomir Mackiewicz, Anna Żołna, Warszawa: Interpress, 1993.
Tych Feliks, Długi cień zagłady: szkice historyczne, Warszawa: ŻIH, 1999.
Tych Feliks, Kilka uwag o marcu [w:] Marzec 1968. Trzydzieści lat później, t. 1: Referaty, red. Marcin. Kula, Piotr Osęka, Marcin. Zaremba, Warszawa: PWN, 1998.
Tych Feliks, PPS-Lewica w latach wojny 1914–1918, Warszawa: Książka i Wiedza, 1960.
Tych Feliks, Socjalistyczna irredenta: szkice z dziejów polskiego ruchu robotniczego pod zaborami, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1982.
Tych Feliks, Z działalności Związku Robotników Polskich 1889–1892, „Kwartalnik Historyczny” 1953, nr 2.
Tych Feliks, Związek Robotników Polskich 1889–1892: anatomia wczesnej organizacji robotniczej, Warszawa: Książka i Wiedza, 1974.
Tych Lucyna i Feliks, Getto warszawskie w polskich dziennikach wojennych [w:] Żydzi Warszawy. Materiały konferencji w Żydowskim Instytucie Historycznym w 100. rocznicę urodzin Emanuela Ringelbluma, red. Eleonora. Bergman, Olga Zienkiewicz, Warszawa: ŻIH, 2000.
Walki chłopów Królestwa Polskiego w rewolucji 1905–1907, t. 1–4, oprac. Stanisław Kalabiński, Feliks Tych, Warszawa: PWN, 1958–1961.
Żbikowski Andrzej, Żydowski Instytut Historyczny. 70 lat badań nad dziejami polskich Żydów. Pisane z perspektywy historyka Zagłady, Warszawa: ŻIH, 2018.
License
Copyright (c) 2021 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
