English
Polish
Writing in the shadow of death: manuscript of Rabbi Szapira's "Sermons from the Years of Rage" from a psychological and phenomenological perspective
Daniel Reiser
daniel.reiser@mail.huji.ac.il BioDaniel Reiser is the Chair of the Department of Jewish Thought at the Hertzog College and senior lecturer at Department of Religious and Spiritual Studies in Zefat Academic College. He received his PhD in Jewish Studies at the Hebrew University in Jerusalem and was an adjunct lecturer there in the Department of Jewish Thought at the Hebrew University of Jerusalem. Reiser specializes in Kabbalah, Hasidic philosophy, modern Mysticism, and theology in the Shoah. He is the author of several books and numerous articles published in Hebrew, English and Polish. His book Vision as a Mirror: Imagery Techniques in Twentieth Century Jewish Mysticism ( in Hebrew, 2014) was awarded The World Union of Jewish Studies Matanel Prize for the best book in Jewish Thought published during the two years 2013-2014. He reads in Hebrew and Yiddish; published a critical and annotated two-volume edition of Rabbi Shapira’s Sermons during the Holocaust that had been found in Jewish Historical Institute; and series of articles on Hasidic sermons in Yiddish.
https://orcid.org/0000-0003-1536-6681
Herzog and Zefat Academic Colleges
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 15 (2019), pages: 62-90
Publication date: 2019-12-20
Abstract
Philological examination of the manuscript “sermons from the years of rage,” shows that the sermons were produced layer by layer, one proof succeeding another. Initial proofing appears in the body of the manuscript text; words are deleted by being crossed out, and added words and sentences are placed atop existing or deleted words. Further proofing is done by adding arrows to indicate supplemental text in the margins of the page. The graphic layout of the manuscript, in addition to the content, points to an exceptional psychological phenomenon. Many comments were written on the margins of the manuscript at the end of 1942, when it was already clear to the author that his chances of survival were diminishing, and that Polish Jewry would be annihilated. In such a situation, making changes in text, layer over layer, and often minor changes (male-female, singular-plural, etc.), all in parallel to the bitter reality outside – is an extraordinary human phenomenon. A person knows he is going to die, he has already lost his entire family, and what does he do? Corrections and editing his sermons! Moreover, this is done while there is no certainty that the sermons will be found in the future and that they will ever be published. Such a recording is an evidence of life with two extremes – on the one hand, death that destroys everything, and on the other hand, a literary creation – a new life. This paper examines Rabbi Shapira’s Ghetto writings in light of psychological and phenomenological models developed by Ernest Becker, Viktor Frankl, Lev Shestov and more, putting Rabbi Shapira’s scholarship in a universal human and not just Jewish context.
Keywords
Rabbi Kalonymus Kalman Shapira, sermons, the Warsaw ghetto, terror management theory, philosophy of despair
References
Źródła archiwalne / Archival Sources
Archiwum Państwowe w Warszawie Oddział w Grodzisku Mazowieckim księga metrykalna 1889, wpis nr 53
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego (AŻIH) ARG II 15 (Ring. II/370), mf ŻIH-803 ARG II 16 [Ring. II/432], mf ŻIH-806
The Chabad Library MS 1192:27, Bnej machszawa towa, mps
Źródła publikowane / Published sources
Midrasze
Miszna
Tora
Aaronson Jehoszua Mosze, „Liście goryczy. Dzienniki, responsy i teologia podczas Zagłady: pisma rabina Jehoszui Moszego Aaronsona” [w jęz. hebrajskim], oprac. Esther Farbstein, Jeruszalaim: Mosad ha-Raw Kuk, 2014.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 25: Pisma rabina Kalonimusa Kalmana Szapiry, oprac. Marta Dudzik-Rudkowska, tłum. z jęz. hebrajskiego Marta Dudzik-Rutkowska, tłum. z jęz. aramejskiego Maciej Tomal, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2017.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 36 (w przygotowaniu). Bein Leibel, „Z notatnika dziennikarza chasydzkiego” [w jęz. hebrajskim], Jeruszalaim: s.n., 1967.
Bierdiajew Nikołaj Aleksandrowicz, Lew Szestow i Kierkegaard, „Sowriemiennie zapiski” 1936, nr 62.
Cajtlin Hilel, „Rebe – rzemieślnik i pedagog” [w jęz. hebrajskim] [w:] idem, Sifran szel jehudim [Księga Żydów], Jeruszalaim: Mosad ha-Raw Kuk.
Cajtlin Hilel, „Z głębi wątpliwości i rozpaczy (o ogromnym dziele Lwa Szestowa)” [w jęz. hebrajskim], „Ha-Tekuf” 1923, nr 20; 1924, nr 21.
Cajtlin Hilel, L. Szestow [w jęz. hebrajskim], „Ha-Me-orer” 1907, t. 2, nr 5. Nietzsche Friedrich, The Gay Science, tłum. Walter Kaufman, New York: Vintage Books, 1974 [wyd. polskie: idem, Wiedza radosna, Warszawa: nakład Jakóba Mortkowicza, 1911, http://nietzsche.ph-f.org/dziela/fn_wr.pdf].
Oshry Ephraim, Responsa from the Holocaust, tłum. Y. Leiman, wyd. popr., New York: Judaica Press, 2001.
Plato: Complete Works, red. John M. Cooper, Indianapolis: Hackett, 1997 [wyd. polskie:
Platon, Dialogi, tłum. Władysław Witwicki, oprac. Andrzej Lam, Warszawa: Unia Wydawnicza Verum, 1993].
Rosenzweig Franz, Gwiazda zbawienia, tłum. Tadeusz Gadacz, Kraków: Znak, 1998.
Shestov Lev, Athens and Jerusalem, tłum. Bernard Martin, Athens, OH: Ohio University Press, 1966 [wyd. polskie: Lew Szestow, Ateny i Jerozolima, tłum. Cezary Wodziński, Kraków: Znak, 1993].
Soloveitchik Joseph B., Halakhic Man, tłum. Lawrence Kaplan, Philadelphia: The Jewish Publication Society, 1983.
Szapira Kalonimus Kalmisz, Deraszot mi-szenot ha-zaam. Deraszot ha-ADMO’’R mi-Piaseczna be-geto Warsza 1939–1942 [Kazania z lat szału. Kazania admora z Piaseczna w getcie warszawskim 1939–1942], t. 1–2, oprac. Daniel Reiser, Jeruszalaim: Michletet Herzog, Ha-Igud ha-Olami le-Madai ha-Jehudit i Jad wa-Szem, 2017.
Szapira Kalonimus Kalmisz, Derech ha-melech [Droga króla], Jeruszalaim: Waad Chasidei Piaseczno, 1995.
Szapira Kalonimus Kelmisz, Szelosz deraszot [Trzy kazania], Tel Awiw: Merkaz Chasidei Koźnic, 1985.
Szapiro Kalonimus Kelman, Derasza [Kazania], Warszawa: Chewrej ha-Kehila ha-Iwritbe-Piaseczna, 1936.
Teichtal Yissachar Shlomo, Eim Habanim Semeichah: on Eretz Yisrael, Redemption, and Unity, tłum. Moshe Lichtman, Israel: Kol Mevaser Publishers, 2000 [wyd. 1 Budapeszt 1943].
Relacje / Testimonies
Ya’aqov Qorman, 2010
Literatura przedmiotu / Topic related literature
Abramson Henry, Torah from the Years of Wrath 1939–1943: The Historical Context of the Aish Kodesh, North Charleston, SC: CreateSpace Independent Publishing Platform, 2017.
Becker Ernest, The Denial of Death, New York: Free Press, 1973.
Biale David i in., Hasidism: A New History, Princeton: Princeton University Press, 2018.
Cohen Adir, „Zastanawiając się nad swoim życiem – historia osobista spotyka się z opowieścią ϐilozoϐiczną” [w jęz. hebrajskim], „Ijun u-Nechkar be-Hachszarat Morim” 2006, nr 10.
Diamond James A., The Warsaw Ghetto Rebbe: Diverting God’s Gaze from a Utopian End to an Anguished Now, „Modern Judaism” 2010, t. 30, nr 3.
Farbstein Esther, Hidden in Thunder. Perspectives on Faith, Halachah and Leadership during the Holocaust, tłum. Deborah Stern, Jerusalem: Mossad Harav Kook, 2007.
Frankel Chaim, Zilberszlag Dawid Chaim, Wstęp [w:] Zikaron kodesz le-baal Esz kodesz [Święta pamięć autora „Świętego ognia”], red. Chaim Frankel, Dawid Chaim Zilberszlag, Jeruszalaim: Waad Chasidei Piaseczna–Grodzisk, 1994.
Frankl Viktor, Człowiek w poszukiwaniu sensu, tłum. Aleksandra Wolnicka, Warszawa: Czarna Owca, 2012.
Fuchs Uziel, „Miriam prorokini i żona rebego: kazania piaseczyńskiego rebego o prorokini Miriam” [w jęz. hebrajskim], „Masechet” 2005, nr 3.
Goetschel Roland, Torah Lishmah as a Central Concept in the ‘Degel mahane Efrayim’ of Moses Hayyim Ephraim of Sudylkow [w:] Hasidism Reappraised, red. Ada Rapoport-Albert, London: Vallentine Mitchell, 1996.
Heidegger Martin, Being and Time, tłum. John Macquarrie, Edward Robinson, Harper: San Francisco 1962 [wyd. polskie: Bycie i czas, tłum. Bogdan Baran, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994].
Herszkowicz Izaak [Isaac Hershkowitz], „Rabin Kalonimus Kalmisz Szapira, piaseczyński rebe. Jego myśl przedwojenna i z czasów Zagłady – kontynuacja czy brak ciągłości?” [w jęz. hebrajskim], praca magisterska, Uniwersytet Bar-Ilana, Ramat Gan, 2004.
Idel Moshe, Torah: Between Presence and Representation of the Divine in Jewish Mysticism” [w:] idem, Representing God, Boston: Brill, 2014.
Kowesz Histadruti szel Agudat Israel, 5672–5683, Wiena: Liszkat ha-Merkaz szel Agudat Israel ha-Olamit, 1923.
Lamm Norman, Pukhovitzer’s concept of Torah lishmah, „Jewish Social Studies” 1968, t. 30, nr 3.
Lamm Norman, Torah Lishmah: In the Works of Rabbi Hayyim of Volozhin and His Contemporaries, New York: Yeshiva University Press, 1989.
Leszem Cwi [Leshem Zvi], „Między mesjanizmem a prorokowaniem. Chasydyzm według piaseczyńskiego rebego” [w jęz. hebrajskim], rozprawa doktorska, Uniwersytet Bar-Ilana, 2008.
Lewin Jael, Ha-ADMO’’R sze-nigen be-kinor we-hadal am histalkut raajato [Rabin, który grał na skrzypcach i powstrzymał odejście swojej żony], „Daf le-Tarbut Jehudit” 2007, nr 273.
Liebes Jehuda, „Pocieszenie, jakie daje ϐilozoϐia. Wprowadzenie do tłumaczenia początkowych fragmentów O pocieszeniu, jakie daje ϔilozoϔia Boethiusa” [w jęz. hebrajskim], „Alpajim” 2001, t. 21.
Mayse Ariel Evan, The Devotional Talmud: Study as a Sacred Quest [w:] Rabbi Kalonymos Shapira: On Literature, Vitality and Death, red. Don Seeman, Daniel Reiser, Ariel Evan Mayse (w druku).
Piekarz Mendel, „Ostatni chasydzki dokument literacki napisany w Polsce. Nauki piaseczyńskigo rebego w getcie warszawskim” [w jęz. hebrajskim], Jeruszalaim: Jadwa-Szem, 1979.
Polen Nehemia, The Holy Fire: The Teachings of Rabbi Kalonymus Kalman Shapira, the Rebbe of the Warsaw Ghetto, Northvale: Jason Aronson, 1994.
Reiser Daniel, “Esh Kodesh”: A New Evaluation in Light of a Philological Examination of the Manuscript, „Yad Vashem Studies” 2016, t. 44, nr 1.
Reiser Daniel, Imagery Techniques in Modern Jewish Mysticism, tłum. Eugene D. Matanky i Daniel Reiser, Berlin–Boston: De Gruyter, 2018.
Reiser Daniel, Wstęp [w:] Kalonimus Kalmisz Szapira, Deraszot mi-szenot ha-zaam. Deraszot ha-ADMO’’R mi-Piaseczna be-geto Warsza 1939–1942, t. 1, oprac. Daniel
Reiser, Jeruszalaim: Michletet Herzog, Ha-Igud ha-Olami le-Madai ha-Jehudit i Jadwa-Szem, 2017.
Schweid Eliezer, „Z ruin ku zbawieniu” [w jęz. hebrajskim], Tel Awiw: Ha-Kibuc ha-Meuchad, 1994.
Seeman Don, Otherwise Than Meaning: On the Generosity of Ritual, „Social Analysis” 2004, t. 48, nr 2.
Seeman Don, Ritual Efϔicacy, Hasidic Mysticism and ‘Useless Suffering’ in the Warsaw Ghetto, „Harvard Theological Review” 2008, t. 101, nr 3/4.
Seeman Don, Sacred Fire – Review, „Common Knowledge” 2003, t. 9, nr 3.
Shapiro Malkah, The Rebbe’s Daughter: Memoir of a Hasidic Childhood, tłum. Nehemia Polen, Philadelphia: The Jewish Publication Society, 2002.
Soroski Aharon, Mi-toldot ha-ADMO’’R ha-kadosz maran Rabi Kalonimus Kalmisz Szapirazs’’l mi-Piaseczna [w:] Kalonimus Kelmisz Szapira, Esz kodesz, red. Aharon Soroski, Jeruszalaim: Sifra Press, 1960.
Thidor-Baumel Esther-Judith, „Esz kodesz. Księga piaseczyńskiego rebego i jej znaczenie dla zrozumienia życia religijnego w getcie warszawskim” [w jęz. hebrajskim], „Jalkut Moreszet”, kwiecień 1980, t. 29.
Waks Ron, Lehawat Esz kodesz. Szearim szel ha-ADMO’’R mi-Piaseczna [Płomień świętego ognia. Nauki admora z Piaseczna], Tewunot: Alon Szewut, 2010.
Wolfson Elliot R., Alef, Mem, Tau: Kabbalistic Musings on Time, Truth, and Death, Berkeley: University of California Press, 2006.
Wolfson Elliot R., The Mystical Signiϔicance of Torah Study in German Pietism, „The Jewish Quarterly Review” 1993, t. 84.
Wrestling with God: Jewish Theological Responses during and after the Holocaust, red. Steven T. Katz, Shlomo Biderman, Gershon Greenberg, Oxford: Oxford University Press, 2007. „Zagadka cierpienia” [w jęz. hebrajskim], red. Baruch Kahana, Chajuta Deutsch, Roni Redman, Tel Awiw: Jedijot Achronot, 2012.
Zikaron kodesz le-baal Esz Kedesz [Święta pamięć autora „Świętego ognia”], red. Chaim Frankel, Dawid Chaim Zilberszlag, Jeruszalaim: Waad Chasidei Piaseczna–Grodzisk, 1994.
Strony internetowe / Websites
Leszem Cwi [Leshem Zvi], „Wyciszająca melodia Rabiego z Piaseczna”, 2007, https://www.youtube.com/watch?v=zoDCpYHaoxE
Platon, Obrona Sokratesa, tłum. Felicjan Antoni Kozłowski, https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/obrona-sokratesa.pdf
License
Copyright (c) 2019 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
