English
Polish
Oficjalne i intymne. Getto łódzkie w fotografiach
Michał Trębacz
mtrebacz@polin.pl Biogramhistoryk, kierownik Działu Naukowego Muzeum Historii Żydów Polkich Polin oraz adiunkt w Centrum Badań Żydowskich Uniwersytetu Łódzkiego. Jego zainteresowania badawcze obejmują historię społeczno-polityczną XX w., ze szczególnym uwzględnieniem dziejów Żydów oraz biografistyki. Był uczestnikiem kilku międzynarodowych grantów z dziedziny historii międzywojnia oraz drugiej wojny światowej, m.in. „Archiwum Ringelbluma – pełna edycja”. Opublikował książkę Izrael Lichtenstein (1883–1933). Biografia żydowskiego socjalisty, jest współredaktorem tomów: Zagłada Żydów na polskiej prowincji oraz Józef Zelkowicz. Notatki z getta łódzkiego (1941–1944)
https://orcid.org/0000-0003-1591-4473
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Centrum Badań Żydowskich, Uniwersytet Łódzki
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 16 (2020), strony: 393-413
Data publikacji: 2020-12-15
Abstrakt
Kolekcja fotografii z łódzkiego getta jest największym zachowanym zbiorem zdjęć tego typu. Licząca kilkanaście tysięcy spuścizna składa się z fotografii wykonywanych oficjalnie przez przedstawicieli żydowskiej i niemieckiej administracji, a także z setek nielegalnych odbitek – zarówno dokumentujących Zagładę, jak i prywatnych pamiątek. Zbiory te wielokrotnie były wykorzystywane w publikacjach i na wystawach, najczęściej pełniąc funkcję ilustracyjną. Autor podejmuje próbę usystematyzowania tych fotografii, wskazując na konieczność analizy pojedynczych ujęć, nie tylko w celu zidentyfikowania uwiecznionych sytuacji i osób, a przede wszystkim okoliczności wykonania zdjęcia i próby odczytania intencji fotografującego
Słowa kluczowe
Zagłada, Holokaust, Holokaust w fotografii, Łódź, Litzmannstadt, getto łódzkie, fotografie, Henryk Ross, Mendel Grosman, Walter Genewein
Bibliografia
Ankersmit Frank R., Historical Representation, Stanford: Stanford University Press, 2002.
Ankersmit Frank R., Narrative Logic. A Semantic Analysis of the Historian’s Language, The Hague –Boston–London: Springer, 1983.
Baranowski Julian, Chaim Mordechaj Rumkowski – kolaborant czy zbawca [w:] Zagłada Żydów na terenach wcielonych do III Rzeszy, red. Aleksandra Namysło, Warszawa: IPN, 2008.
Ben-Menahem Arieh, Mendel Grosman – The Photographer of the Lodz Ghetto [w:] With a Camera in the Ghetto: Mendel Grossman, red. Zvi Szner, Alexander Sened, New York: Schocken Books, 1977.
Cohen Judith, Jewish Ghetto Photographers [w:] The Holocaust: Memories and History, red. Victoria Khiterer, Ryan Barrick, David Misal, Cambridge: Cambridge Scholars Publishing, 2014.
Dąbrowska Danuta, Struktura i funkcje administracji żydowskiej w getcie łódzkim (maj–grudzień 1940 r.), cz. 2, „Biuletyn ŻIH” 1964, nr 4 (52).
Dąbrowska Danuta, Administracja żydowska w Łodzi i jej agendy w okresie od początku okupacji do zamknięcia getta (8 IX 1939 – 30 IV 1940), „Biuletyn ŻIH” 1963, nr 1/2 (45/46).
Didi-Huberman Georges, Obrazy mimo wszystko, tłum. Mai Kubiak Ho-Chi, Kraków: Universitas, 2004.
Encyklopedia getta łódzkiego. Niedokończony projekt archiwistów z getta łódzkiego, wyd. Krystyna Radziszewska i in., Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2015.
Getto łódzkie / Litzmannstadt Getto 1940–1944, red. Julian Baranowski, Sławomir M. Nowinowski, Łódź: IPN i Archiwum Państwowe w Łodzi, 2009.
Horwitz Gordon J., Ghettostadt: Łódź and the Making of a Nazi City, Cambridge, MA: Harvard University Press, 2008.
Kinzel Tanja, Zwangsarbeit im Fokus. Drei fotografische Perspektiven aus dem Ghetto Litzmannstadt [w:] Im Ghetto 1939–1945. Neue Forschungen zu Alltag und Umfeld, red. Christoph Dieckmann, Babette Quinkert, Göttingen: Wallstein Verlag, 2009.
Kronika getta łódzkiego / Litzmannstadt Getto 1941–1944, t. 1–5, red. Julian Baranowski i in., Łódź: Uniwersytet Łódzki i Archiwum Państwowe w Łodzi, 2009.
Leociak Jacek, Doświadczenia graniczne. Rzecz o dwudziestowiecznych formach reprezentacji, Warszawa: IBL PAN, 2009.
Levin Judith, Uziel Daniel, Ordinary Men, Extraordinary Photos, „Yad Vashem Studies” 1986, nr 26.
Löw Andrea, Documenting as a “Passion and Obsession”: Photographs from the Lodz (Litzmannstadt) Ghetto, „Central European History” 2015, nr 48.
Memory Unearthed: The Lodz Ghetto Photographs of Henryk Ross, red. Maria-Mari Sutnik, Toronto: Art Gallery of Ontario, 2015.
My Secret Camera: Life in the Lodz Ghetto, red. Frank Dabba Smith, San Diego: Frances Lincoln, 2000.
Oblicza getta. Antologia tekstów z getta łódzkiego, red. Krystyna Radziszewska, Ewa Wiatr, Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2017.
Podolska Joanna, Nie w naszej mocy przebaczać. Chaim Mordechaj Rumkowski, Przełożony Starszeństwa Żydów w łódzkim getcie [w:] Fenomen getta łódzkiego 1940–1944, red. Paweł Samuś, Wiesław Puś, Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2006.
Struk Janina, Holokaust w fotografiach. Interpretacja dowodów, tłum. Maciej Antosiewicz, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007.
Siepracka Dorota, Wróbel Janusz, Litzmannstadt – nazistowski eksperyment narodowościowy na ziemiach polskich, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2008, nr 1 (12).
Sitarek Adam, „Otoczone drutem państwo”. Struktura i funkcjonowanie administracji żydowskiej getta łódzkiego, Łódź: IPN, 2015.
„Słuchają słów Prezesa…”. Księga przemówień Chaima Mordechaja Rumkowskiego, red. Adam Sitarek, Michał Trębacz, Łódź: Uniwersytet Łódzki i Archiwum Państwowe w Łodzi, 2011.
Sontag Susan, Widok cudzego cierpienia, tłum. Sławomir Magala, Kraków: Karakter, 2010.
Licencja
Copyright (c) 2020 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Michał Trębacz, Karski–Zygielbojm. Historia pewnej rozmowy , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Michał Trębacz, „Cieszę się, że Państwo Putersznyt przeżyli wojnę i są ze sobą szczęśliwi”. Ryszard Lerczyński – jedyny łódzki Sprawiedliwy , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
