English
Polish
Karski–Zygielbojm. Historia pewnej rozmowy
Michał Trębacz
mtrebacz@polin.pl Biogramhistoryk, kierownik Działu Naukowego Muzeum Historii Żydów Polskich Polin oraz adiunkt w Centrum Badań Żydowskich Uniwersytetu Łódzkiego. Jego zainteresowania badawcze obejmują historię społeczno-polityczną XX w., ze szczególnym uwzględnieniem dziejów Żydów oraz biografistyki. Był uczestnikiem kilku międzynarodowych grantów z dziedziny historii międzywojnia oraz drugiej wojny światowej, m.in. „Archiwum Ringelbluma – pełna edycja”. Opublikował książkę Izrael Lichtenstein (1883–1933). Biografia żydowskiego socjalisty, jest współredaktorem tomów: Zagłada Żydów na polskiej prowincji oraz Józef Zelkowicz. Notatki z getta łódzkiego (1941–1944).
http://orcid.org/0000-0003-1591-4473
Muzeum Historii Żydów Polskich Polin; Uniwersytet Łódzki
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 18 (2022), strony: 203-221
Data publikacji: 2023-03-11
Abstrakt
Spotkanie Jana Karskiego ze Szmulem Zygielbojmem było dotychczas znane z relacji tego pierwszego. W nieuporządkowywanej części spuścizny Zygielbojma przechowywanej w archiwum JIVO w Nowym Jorku znajduje się notatka z tego spotkania sporządzona przez bundystę. Pozwala ona w nowy sposób spojrzeć na tę rozmowę i postawić pytania nie tylko o jej przebieg, ale przede wszystkim o efekt. Wydaje się bowiem, że uzyskane podczas niej informacje zmieniły sposób, w jaki Zygielbojm patrzył na sytuację Żydów w okupowanej Polsce.
Słowa kluczowe
Szmul Zygielbojm, Jan Karski, Stanisław Mikołajczyk, Polskie Państwo Podziemne, Zagłada, wiadomości o Zagładzie, Rada Narodowa Rzeczypospolitej Polskiej
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archival sources
Archiwum YIVO Institute for Jewish Research
RG 1454, BOX Supplement, Notatnik
RG 1454, BOX Supplement (Iwińska Honigwill), List Szmula Zygielbojma do Estery Iwińskiej
RG 1454, BOX 31, Listy Szmula Zygielbojma do Emanuela Nowogródzkiego
Instytut Polski i Archiwum im. gen. Sikorskiego w Londynie
A.5.2/55
Źródła publikowane / Published sources
Karski Jan, Story of a Secret State, Boston: Houghton Mifflin 1944.
Karski Jan, Tajne państwo. Opowieść o polskim podziemiu, oprac. Waldemar Piasecki,
Warszawa: Twój Styl, 2000.
Karski Jan, Tajne państwo. Opowieść o polskim Podziemiu, tłum. Grzegorz Siwek, Kraków: Znak, 2014.
W obliczu Zagłady. Rząd polski na uchodźstwie wobec Żydów 1939–1945, red. Piotr Długołęcki, Warszawa: PISM, 2021.
Literatura przedmiotu / Content related literature
Bauer Yehuda, The Holocaust in Historical Perspective, Canberra: The Australian National University Press, 1978.
Bernardini Luca, Listy Jana Kozielewskiego, czyli postać Jana Karskiego między narracją literacką a wiedzą historiograficzną [w:] Jan Karski: świadek, emisariusz, człowiek, red. Agnieszka Kasperek, Agnieszka Żmuda, Sławomir Jacek Żurek, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2015.
Lewandowski Józef, Jak to było w rzeczywistości. Informacje o Zagładzie w listach Bundu, „Biuletyn ŻIH” 2000, nr 2 (194).
Libionka Dariusz, ZWZ-AK i Delegatura Rządu RP wobec eksterminacji Żydów polskich [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. Andrzej Żbikowski, Warszawa: IPN, 2006.
Puławski Adam, Wobec „niespotykanego w dziejach mordu”. Rząd RP na uchodźstwie, Delegatura Rządu RP na Kraj, AK a eksterminacja ludności żydowskiej od „wielkiej akcji” do powstania w getcie warszawskim, Chełm: Stowarzyszenie Rocznik Chełmski, 2018.
Rappak Wojtek, „Raport Karskiego” – kontrowersje i interpretacje, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2014, nr 10, t. 1.
Rowiński Aleksander, Zygielbojma śmierć i życie, Warszawa: Rój, 2000.
Netografia
Jan Karski opowiada Claude’owi Lanzmannowi o spotkaniu ze Szmulem Zygielbojmem,
Licencja
Copyright (c) 2023 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Michał Trębacz, Oficjalne i intymne. Getto łódzkie w fotografiach , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Michał Trębacz, „Cieszę się, że Państwo Putersznyt przeżyli wojnę i są ze sobą szczęśliwi”. Ryszard Lerczyński – jedyny łódzki Sprawiedliwy , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
