English
Polish
Commemoration of Jewish Łódź: how the past manifests itself in the present
Joanna Gubała-Czyżewska
joanna.gubala@gmail.com Biograduate of the Institute of Sociology of Łódź University. She continued her research interests in the methodology of social studies (begun with her methodological and research major) during her post-graduate studies, when she was deeply involved in the work of the Chair of the Methodology and Techniques of Social Studies in her home institute. In 2018, she defended her dissertation, which was crowned the many years of research of collective memory of Łódź inhabitants and the methodological specificity of this research area.
https://orcid.org/0000-0002-3696-6582
Institute of Sociology, Lodz University
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 16 (2020), pages: 721-742
Publication date: 2020-12-15
Abstract
Looking on the past of every city, we can identify various events that remain in the memory of its inhabitants, images transmitted from generation to generation – in the case of Łódź it is undoubtedly the functioning in the city of the Jewish ghetto. But it has not always been so: the memory of the history of the Jewish community underwent transformation for the long decades of the 20th century, only to become part of the canon of events that are important for the city. As late as 15–20 years ago, images of Łódź focused on the multicultural history of the city wee not so common, and were rather an element of collective oblivion. But since then, something that we can red from the contents present in everyday press, in the calendar of anniversary celebrations or the topographical tissue of commemoration, the memory of neighbors of other nationalities returns.
Within the framework of the research project that was the starting point for this paper, studies of the collective memory of Łódź inhabitants were carried out, and focused precisely on these carriers. Beginning with the reflection related to the memory canon and the role of memory images of the multicultural Łódź in the context of other themes of collective memory (diagnosed by means of surveys questionnaires), reflections on the Jewish Łódź were also deepened by observation of specific commemorative actions and the material manifestations of this memory – statutes and plaques that are gradually appearing in the city in the early decades of the 21st century.
And although research results show that blank spots have been temporarily filled by frequent cultural references in culture, tourism or art, it is worthwhile to ask to what extent this memory is rooted in the actions and emotions of contemporary Łódź inhabitants.
Keywords
collective memory research, Jewish community, Łódź ghetto, retrospective sociology, sociology of monument
References
Assmann Aleida, Przestrzenie pamięci. Formy i przemiany pamięci kulturowej [w:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. Magdalena Saryusz-Wolska, Kraków: Universitas, 2009.
Assmann Jan, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. Anna Kryczyńska-Pham, red. Robert Traba, Warszawa: WUW, 2008.
Białecka Alicja, Pamięć, świadomość, odpowiedzialność – edukacja w Muzeum i Miejscu Pamięci Auschwitz oraz jej rola w kształtowaniu współczesnej tożsamości europejskiej [w:] Auschwitz i Holokaust. Dylematy i wyzwania polskiej edukacji, red. Piotr Trojański, Oświęcim: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, 2008.
Chu Winson, From Łódź to Litzmannstadt: German Pasts and Holocaust Sites in Post-Communist Poland, „Holocaust and Genocide Studies” 2017, t. 31, nr 2.
Gubała-Czyżewska Joanna, „Pamięć łodzian o społeczności żydowskiej w kontekście metodologicznych aspektów badań pamięci zbiorowej”, praca doktorska, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2018.
Halbwachs Maurice, Społeczne ramy pamięci, tłum. Marcin Król, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1969.
Judt Tony, Zapomniany wiek dwudziesty. Retrospekcje, tłum. Paweł Marczewski, Warszawa: WUW, 2011.
Korzeniewski Bartosz, Medializacja i mediatyzacja pamięci - nośniki pamięci i ich rola w kształtowaniu pamięci przeszłości, „Kultura Współczesna” 2007, nr 3 (53).
Korzeniewski Bartosz, Transformacja pamięci. Przewartościowania w pamięci przeszłości a wybrane aspekty funkcjonowania dyskursu publicznego o przeszłości w Polsce po 1989 roku, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2010.
LaCapra Dominick, Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna, tłum. Katarzyna Bojarska, Kraków: Universitas, 2009.
Le Goff Jacques, Historia i pamięć, tłum. Anna Gronowska, Joanna Stryjczyk, Warszawa: WUW, 2007.
Nijakowski Lech M., Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2006.
Nora Pierre, Between Memory and History: Les Lieux de Memoire, „Representations” 1989, nr 26.
Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, red. Anna Zeidler-Janiszewska, Tomasz Majewski, Łódź: Officyna, 2009.
Pijarski Krzysztof, (Za)pomniki [w:] Pomniki wojenne. Formy, miejsca, pamięć, red. Marek Domański, Tomasz Ferenc, Łódź: Wydawnictwo Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi, 2015.
Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, lata wojny 1939–1945, red. Czesław Czubryt-Borkowski, Jerzy Michasiewicz, Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1988.
Saryusz-Wolska Magdalena, Zwrot pamięciowy [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. Robert Traba, Magdalena Saryusz-Wolska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2014.
Smajdor Anna Katarzyna, Wizualizacja w popularyzacji prasowej na przykładzie eseju z dziedziny nauk ścisłych [w:] Styl. Dyskurs. Media, red. Barbara Bogołębska, Monika Worsowicz, Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2010.
Szacka Barbara, Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2006.
rocznica likwidacji Litzmannstadt Getto, „Gazeta Wyborcza Łódź”, dodatek „Co Jest Grane”, 27 sierpnia 2004.
Szpociński Andrzej, Kwiatkowski Piotr T., Przeszłość jako przedmiot przekazu, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2006.
Wóycicka Zofia, Przerwana żałoba. Polskie spory wokół pamięci nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady 1944–1950, Warszawa: Trio, 2009.
Żakowski Jacek, Rewanż pamięci, Warszawa: Sic!, 2002.
Komunikaty
Komunikat z badań BS/49/2013, Obraz powstania w getcie warszawskim i Zagłady Żydów w pamięci zbiorowej, Warszawa: CBOS, kwiecień 2013.
License
Copyright (c) 2020 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
