English
Polish
Mystery of denunciation of "Krysia" bunker uncovered
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 19 (2023), pages:
Publication date: 2024-04-04
Abstract
Article published exclusively online
The article focuses on the discovery made by the author concerning the documents of the underground counterintelligence operations within the Warsaw District of the Home Army. This archival material sheds light on the individual who divulged information to the German Criminal Police regarding the whereabouts of several dozen Jews were sheltered (within the "Krysia" bunker situated at 81 Grójecka Street), including the esteemed historian Emanuel Ringelblum. For decades, this matter has been the subject of speculation. The evidence suggests that Marian Nowicki, a construction entrepreneur, likely acted as the informant, with indications pointing to his affiliation with police structures. It is reported that Nowicki received monetary compensation for his betrayal, along with assurances of future remuneration as a paid informant. However, the subsequent course of Nowicki's life remains obscure. What remains unequivocal is the absence of any clandestine investigative efforts to scrutinize this betrayal, thus leaving the informant's actions unaddressed and unpunished.
Keywords
Emanuel Ringelblum, Mieczyslaw Wolski, Gestapo, Kripo, Polish Blue Police, Warsaw, 81 Grojecka St.
References
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Biuro Udostępniania, 00/231/14, Współpraca z okupantem. Podejrzani o współpracę z Gestapo (Archiwum AK).
Grabowski Jan, Na posterunku. Udział polskiej policji granatowej i kryminalnej w zagładzie Żydów, Wołowiec: Czarne, 2020.
Grabowski Jan, Tropiąc Emanuela Ringelbluma. Udział polskiej Kriminalpolizei w „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2014, nr 10, t. 1.
Kassow Samuel D., Kto napisze naszą historię? Ukryte archiwum Emanuela Ringelbluma, tłum. Grażyna Waluga, Olga Zienkiewicz, Warszawa: ŻIH, 2009.
Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holocaustu. Polska, t. 2, red. Israel Gutman, Sara Bender, Shmuel Krakowski, red. wyd. polskiego Dariusz Libionka, Robert Kuwałek, Adam Kopciowski, Kraków: Fundacja Instytutu Studiów Strategicznych, 2009.
Libionka Dariusz, Polska Podziemna wobec szantażystów i szmalcowników w Warszawie. Korekta obrazu, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2018, nr 14.
Sandak Adrian, Muszkieterowie 1939–1942. Historia tajnej organizacji wywiadowczej, Warszawa: Libra, 2022.
Wywiad i kontrwywiad Armii Krajowej, red. Władysław Bułhak, Warszawa: IPN, 2008.
Żydzi ukryci w bunkrze. Tajemniczy donos do Niemców, https://wiadomosci.onet.pl/kraj/zydzi-ukryci-w-bunkrze-tajemniczy-donos-do-niemcow/kd58gs1
License
Copyright (c) 2024 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
