English
Polish
“Is that me...” Henryk Beck’s pictorial memoir of the war and the Holocaust
Klara Jackl
klara.jackl@hotmail.com BioKlara Jackl - M.A., employee of the Museum of the History of Polish Jews Polin, graduate of the Institute of Polish Culture and museum studies at the University of Warsaw, and the Weiss-Livnat International MA Program in Holocaust Studies at Haifa University. Author of numerous texts, oral history interviews, exhibition and educational projects posted on the sprawiedliwi.org.pl portal. Winner of the Ghetto Fighters House Award (2022) for her work on the Holocaust in Działoszyce. Her main research interests are the fate of Polish Jews in hiding during the Holocaust and Polish-Jewish relations during the German occupation, mainly from the perspective of Polish Holocaust witnesses.
https://orcid.org/0009-0008-3822-0355
a:1:{s:5:"pl_PL";s:38:"Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN";}
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 20 (2024), pages: 663-693
Publication date: 2024-12-17
Abstract
Dr. Henryk Beck (1896-1946), a gynecologist-obstetrician, survived the Holocaust in Lviv and Warsaw, and hid in the ruins of the city after the fall of the Warsaw Uprising. He is the author of a pictorial diary containing nearly 1,700 works from the period 1937–1946, including more than 900 from the war. This material shows a complementarity with the written sources, and the combined analysis of the sources allows a partial reconstruction of Beck’s wartime biography, which has not been worked out in detail so far. The sources reveal the social degradation that Beck, a representative of the Polish intellectual elite, experiences during the war. Maneuvering through the realities of the Soviet and Nazi persecution, he confronts the different attitudes of those around him, as well as the personal tragedy of the suicidal death of his father, Professor Adolf Beck. Although he receives help - especially from his wife Jadwiga and friends - and is clearly privileged in this regard, living in hiding, in mortal danger, he experiences stigmatization, dependence and emptiness, and even a loss of a sense of agency. The foundations of his identity as a Pole, a Jew, a doctor and an artist are shaken. He paints his experiences both literally and metaphorically, and the artistic language he uses conveys his high social status and reflects his immersion in the aesthetics of the interwar period.
Keywords
Henryk Beck, medicine, art, Lviv getto, hiding in Warsaw, Warsaw uprising, Warsaw Robinsons
References
Źródła archiwalne / Archival Sources
Archiwum Yad Vashem
O.3/352, Ludwik Fleck, Investigation of epidemic typhus in the Ghetto of Lwów in 1941–1942.
O.62/430, Relacja Ludwika Flecka
O.3/2124, Relacja Romana Fischera
O.3/2194, Relacja Natana Morgensterna
M.31/4349, Teczka osobowa Zdzisława i Zofii Bielińskich
M.31.2/11300/1, Teczka osobowa Stefana i Marii Magenheimów
M.31.2/4, Teczka osobowa Władysława Kowalskiego
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego
/279, Relacja Tadeusza Kielanowskiego
Dział sztuki Żydowskiego Instytutu Historycznego
MŻIH A-1042, Jadwiga Zakrzewska-Beck, Komentarz dołączony bezpośrednio do 46 rysunków Henryka Becka z cyklu „Bunkier”
Archiwum Akt Nowych
/2521/0/1/134, Teczka osobowa Henryka Becka
Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego
AU.138.456, Teczka osobowa Henryka Becka
Archiwum Polskiej Akademii Umiejętności
K III-206, j.a. 9, Teczka osobowa Kazimierza Zakrzewskiego
Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego
B/BI12e, Relacja Kazimierza Mordyńskiego
Centralne Archiwum Wojskowe
I.481.B.3953, Teczka osobowa Henryka Becka
Główna Biblioteka Lekarska im. Stanisława Konopki
DSKM GBL I-275, Teczka osobowa Henryka Becka
Ośrodek Karta
AW V/006.12.01, Kolekcja Związku Syndykalistów Polskich, Zakrzewska Jadwiga
Prasa / Press
„Wszechpolak. Narodowe pismo akademickie” 1937, nr 14 i 17
Źródła publikowane, wspomnienia / Published sources, Memoirs
Archiwalia rodzinne Henryka Becka w zbiorach Głównej Biblioteki Lekarskiej, red. Wojciech Giermaziak, Warszawa: Główna Biblioteka Lekarska im. Stanisława Konopki, 2016.
Beck Zakrzewska Jadwiga, A daughter’s memories of Adolf Beck, „Acta Neurobiologiae Experimentalis” 1973, nr 3.
Born-Bornstein Roman, Powstanie Warszawskie. Wspomnienia, Londyn: Poets and Painters Press, 1988.
Bulski Tadeusz, Wspomnienia osobiste. Lekarz – profesor – artysta, red. Izabela Szenkowa, „Służba Zdrowia” 1960, nr 1.
Chudy Władysław, W sowieckim więzieniu w Brześciu nad Bugiem, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1982, nr 61.
Czyżewicz Adam, Ś.p. prof. dr Henryk Beck, „Polski Tygodnik Lekarski” 1946, nr 26.
Henryk Beck: świat widziany oczami lekarza, red. Wojciech Giermaziak, Warszawa: Główna Biblioteka Lekarska im. Stanisława Konopki, 2016.
Krzysztoporski Stanisław (Mieczysław Gelbstein), relacja [w:] Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939–1944, red. Władysław Bartoszewski, Zofia Lewinówna, wyd. 3, Warszawa: Znak, 2007.
Magenheim (Maginski) Maria, The Marrano and the Christian [w:] Alexander Donat, The Holocaust Kingdom, London: Secker & Warburg, 1965.
Magenheim Stefan, Henryk Bek, „Rzeczpospolita” 1946, nr 90.
Neuman Tadeusz, Oficjalnie nie figuruję. Pamiętnik 1939–1945, Warszawa: ŻIH, 2022.
Ostrowska-Grabska Halina, Brick à brack 1848–1939, Warszawa: PIW, 1980.
Rappaport Zygfryd, Likwidacja szpitala i defilada wisielców, „Czerwony Sztandar”, 29 VIII 1944.
Słomczyński Adam, W podziemiach zburzonej Warszawy, „Stolica” 1970, nr 6.
Słomczyński Adam, W warszawskim Arsenale. Wspomnienia archiwisty miejskiego 1939–1945, Warszawa: Czytelnik, 1971.
Zieliński Mieczysław, Sierpniowe dni 1944, „Służba Zdrowia” 1962, nr 32.
Literatura przedmiotu / Content-related Literature
Amishai-Maisels Ziva, The Complexities of Witnessing, „Holocaust and Genocide Studies” 1987, nr 2, z. 1.
Amishai-Maisels Ziva, Depiction and Interpretation: The Influence of the Holocaust on the Visual Arts, Oxford: Pergamon Press, 1993.
Białostocki Jan, Polska grafika użytkowa 1900–1939. Próba charakterystyki [w:] Z zagadnień plastyki polskiej w latach 1918–1939, red. Juliusz Starzyński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, 1963.
Blatter Janet, Milton Sybil, Art of the Holocaust, New York: Routledge, 1981.
Ciesielska Maria, Lekarze getta warszawskiego, Warszawa: Dwa Światy, 2017.
Cobel-Tokarska Marta, Bezludna wyspa, nora, grób. Wojenne kryjówki Żydów w okupowanej Polsce, Warszawa: IPN, 2012.
Coenen Anton, Zayachkivska Oksana, Konturek Stanisław, Pawlik Wiesław, Adolf Beck, Co-founder of the EEG. An Essay in Honor of his 150th Birthday, Kraków, Lviv, Nijmegen: Digitalis/Biblioscope, 2013.
Engelking Barbara, Zagłada i pamięć. Doświadczenie Holocaustu i jego konsekwencje opisane na podstawie relacji autobiograficznych, wyd. 2, Warszawa: IFiS PAN, 2001.
Engelking Barbara, Libionka Dariusz, Żydzi w powstańczej Warszawie, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2009.
Giermaziak Wojciech, Bójko Agnieszka, Henryk Beck – świat widziany oczami lekarza. Premiera albumu oraz otwarcie wystawy akwareli „Kroniki obrazkowe”, „Biuletyn Głównej Biblioteki Lekarskiej” 2016, nr 367.
Gliński Jan Bohdan, Słownik biograficzny lekarzy i farmaceutów, ofiar drugiej wojny światowej, t. 1–6, Wrocław: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, 1997–2018.
Gromadzka Beata, Themersonowie dzieciom, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2019.
Honigsman Jakub, Zagłada Żydów lwowskich (1941–1944), Warszawa: ŻIH, 2007.
Hryciuk Grzegorz, Polacy we Lwowie 1939–1944. Życie codzienne, Warszawa: Książka i Wiedza, 2000.
Jackl Klara, The Nightmarish Time. Wartime Life and Art of Dr. Henryk Beck, praca magisterska, Uniwersytet w Hajfie, 2022.
Janicka Elżbieta, Obserwatorzy uczestniczący zamiast świadków i rama zamiast obrzeży. O nowe kategorie opisu polskiego kontekstu Zagłady, „Teksty Drugie” 2018, nr 3.
Jaworska Janina, Henryka Becka „Bunkier 1944 roku”, Wrocław: Ossolineum, 1982.
Jaworska Janina, Nie wszystek umrę… Twórczość plastyczna Polaków w hitlerowskich więzieniach i obozach koncentracyjnych 1939–1945, Warszawa: Książka i Wiedza, 1975.
Jones Eliahu, Żydzi Lwowa w okresie okupacji 1939–1945, [tłum. Wiesława Promińska], Łódź: Oficyna Bibliofilów, 1999.
Kaumkötter Jürgen, Śmierć nie ma ostatniego słowa. Sztuka w tragicznych latach 1933–1945, tłum. Bogdan Baran, Kraków: MOCAK, 2015.
Kopf Stanisław, Sto dni Warszawy, Warszawa: Książka i Wiedza, 1977.
Kos Jerzy Bogdan, Henryk Beck, „Medium. Gazeta Dolnośląskiej Izby Lekarskiej” 2009, nr 11.
Kowalska-Leder Justyna, Nie wiem, jak ich mam cenić. Strefa ambiwalencji w świadectwach Polaków i Żydów, Warszawa: IBL PAN, 2019.
Kulke Christine, Lwów [w:] The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, t. 2: Ghettos in German-Occupied Eastern Europe, oprac. Geoffrey P. Megargee, Martin Dean, Bloomington: Indiana University Press, 2012.
Ludność cywilna w powstaniu warszawskim, t. 1–3, red. Marian Drozdowski, Maria Maniakówna, Tomasz Strzembosz, Warszawa: PIW, 1974.
Lwiw epochy Adolfa ta Henryka Bekiw / Lviv in the Era of Adolf and Henryk Beck / Lwów epoki Adolfa i Henryka Becków, red. Oksana Zayachkivska, Wioletta Walentowska, Anton Coenen, „Niezależne Pismo Kulturalne «Ї»” 2016, nr 85.
Marcinkiewicz-Kaczmarczyk Anna, Żeńskie oddziały sabotażowo-dywersyjne w strukturach armii podziemnej w latach 1940–1944 na podstawie relacji i wspomnień ich członkiń, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2015, nr 2.
Mazur Grzegorz, Skwara Jerzy, Węgierski Jerzy, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939 – 5 II 1946, Katowice: Unia, 2007.
Melchior Małgorzata, Zagłada a tożsamość. Polscy Żydzi ocaleni na „aryjskich papierach”: analiza doświadczenia biograficznego, Warszawa: IFiS PAN, 2004.
Mick Christoph, Lemberg – Lwów – L'viv, 1914–1947: Violence and Ethnicity in a Contested City, West Lafayette: Purdue University Press, 2015.
Milton Sybil, Art of the Holocaust: A Summary [w:] Reflections of the Holocaust in Art and Literature, oprac. Braham L. Randolph, New York: City University of New York, 1990.
Nader Luiza, Polscy obserwatorzy Zagłady. Studium przypadków z zakresu sztuk wizualnych – uwagi wstępne, „Zagłada Żydów. Studia i materiały” 2018, nr 14.
Nalewajko-Kulikov Joanna, Strategie przetrwania. Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy, Warszawa: Neriton, IH PAN, 2004.
Natkowska Monika, Numerus clausus, getto ławkowe, numerus nullus, „paragraf aryjski”. Antysemityzm na Uniwersytecie Warszawskim 1931–1939, Warszawa: ŻIH, 1999.
Perry Rachel, Jackl Klara, Lochekhina Galina, Checkmate: Chess Artifacts and Artworks Made and Played in Extremis, „Holocaust and Genocide Studies” 2023, nr 37, z. 1.
Podrygałło Jadwiga, Ach, te dziewczęta. „Dysk” we wspomnieniach i relacjach, Warszawa: nakł. autorki, 1996.
Rączy Elżbieta, Losy żydowskich lekarzy w okupowanej przez Niemców Polsce w świetle relacji z Yad Vashem i Żydowskiego Instytutu Historycznego [w:] Elity i przedstawiciele społeczności żydowskiej podczas II wojny światowej, red. Martyna Grądzka-Rejak, Aleksandra Namysło, Katowice, Kraków, Warszawa: IPN, 2017.
Rypson Piotr, Album rysunków Teofili Langnas-Reich w Archiwum Ringelbluma, „Zagłada Żydów. Studia i materiały” 2022, nr 18.
Rypson Piotr, Nie gęsi. Polskie projektowanie graficzne 1919–1949, Kraków: Karakter, 2017.
Simferovska Anastasia, A Plagiarized Testimony? Authorship, Legacy, and the Holocaust Art of Henryk Beck and Zinovii Tolkachev, „The Journal of Holocaust Research” 2023, nr 37, z. 2.
Słodkowski Piotr, Modernizm żydowsko‐polski. Henryk Streng/Marek Włodarski a historia sztuki, Warszawa: IBL PAN, 2019.
Studniarek Michał, Robinsonowie. Ludzie ukrywający się w gruzach Warszawy po upadku powstania w 1944 roku, Warszawa: IH PAN, 2022.
Szarota Tomasz, Okupowanej Warszawy dzień powszedni, Warszawa: Czytelnik, 2010.
Szeląg Karolina, „Bunkier” (1944) jako artystyczna praktyka oporu, praca magisterska, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 2021.
Sztuka polska wobec Holokaustu, oprac. Maria Budkowska, Warszawa: ŻIH, 2013.
Tarnowska Magdalena, Artyści żydowscy w Warszawie 1939–1945, Warszawa: DiG, 2015.
Węgierski Jerzy, Lwów pod okupacją sowiecką 1939–1941, Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
Wojtkiewicz-Rok Wanda, Adolf i Henryk Beckowie, ojciec i syn [w:] Polscy lekarze Żydzi, red. Zofia Podgórska-Klawe, Warszawa: IH PAN, ŻIH, 2010.
Zayachkivska Oksana, Świat Adolfa Becka oczami Henryka Becka: zupełnie nieoficjalnie / The World of Adolf Beck by eyes of Henryk Beck : total unofficial, Lwiw: BaK, 2013.
Zientara Maria, Krakowscy artyści i ich sztuka w latach 1939–1945, Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, 2013.
Netografia / Netography
Jackl Klara, „Modo Beck”. O lekarzu i artyście Henryku Becku, https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/l/703-lwow/104-teksty-i-materialy/197147-modo-beck-o-lekarzu-i-artyscie-henryku-becku
Kwapisz-Kulińska Alina, Jak żyć, pracować i kochać można…, https://archive.ph/20210519065941/https://studioopinii.pl/archiwa/9144.Rypson Piotr, Czego od nas chcą te obrazy? „Gdzie jesteś? Rdz 3,9” w Żydowskim Instytucie Historycznym, http://blokmagazine.com/czego-od-nas-chca-te-obrazy-gdzie-jestes-rdz-39-w-zydowskim-instytucie-historycznym/
Śmiechowska Teresa, Henryk Beck. Twórcze spotkanie sztuki i medycyny, www.jhi.pl/artykuly/henryk-beck-tworcze-spotkanie-sztuki-i-medycyny,26
License
Copyright (c) 2024 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
