English
Język Polski
„Coraz to nowe żądania, coraz to nowe grymasy” – relacja władzy i podporządkowania między Polakami a Żydami w kryjówkach po aryjskiej stronie
Justyna Kowalska-Leder
j.kowalska-leder@uw.edu.pl Biogramadiunkt w Instytucie Kultury Polskiej UW, kieru- je w IKP Zakładem Historii Kultury i Zespołem Badań Pamięci o Zagładzie, au- torka książki Doświadczenie Zagłady z perspektywy dziecka w polskiej literaturze dokumentu osobistego (2009), która ukazała się również w wersji anglojęzycznej Their Childhood and the Holocaust. A Child’s Perspective in Polish Documentary and Autobiographical Literature (2015). Opracowała książkowe wydanie Dziennika Reni Knoll (2012). Aktualnie wraz z Zespołem Pamięci o Zagładzie kończy prace nad tomem zbiorowym Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej.
https://orcid.org/0000-0003-4727-4431
Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 12 (2016), Strony: 209-241
Data zgłoszenia: 2020-10-19Data publikacji: 2016-11-30
https://doi.org/10.32927/ZZSiM.413
Abstrakt
Bohaterkami tekstu są trzy samotne, niezamożne i niewykształcone Polki (krawcowa, służąca i pracownica kuchni), które podczas wojny ukrywały w swoich mieszkaniach Żydów (w Warszawie i Drohobyczu). Wszystkie trzy udzielały pomocy płatnej, jednak – z tego co wiadomo – żadna z nich nie posunęła się do szantażu finansowego czy też innego znaczącego nadużycia w sferze materialnej. Okoliczności wojenne stały się dla nich natomiast okazją do zaspokojenia potrzeb emocjonalnych, w innych warunkach niemożliwych do zrealizowania. Ich udziałem stała się przyjemność czerpana z posiadania władzy nad drugim człowiekiem i sprawowania nad nim kontroli. W działaniach właścicielek kryjówek można również dostrzec rodzaj odwetu klasowego wobec ukrywanych Żydów. Ich relacje z „podopiecznymi” analizowane są głównie na podstawie dziennika Jerzego Feliksa Urmana oraz pamiętników Karola Rotgebera i Calka Perechodnika. W zrozumieniu odnotowanych tam zachowań Polek i ich interakcji z mieszkańcami kryjówek pomocna jest, poza socjologiczną teorią systemów wymiany, koncepcja Ericha Fromma, który ludzkie okrucieństwo postrzega jako nader złożone zjawisko, niedające się zredukować do działań otwarcie przemocowych
Słowa kluczowe
dziennik , pamiętnik , aryjska strona , ukrywanie Żydów , Warszawa , Drohobycz , relacja władzy i podporządkowania
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 Autor&"Zagłada Żydów. Studia i Materiały"
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0
Czasopismo publikowane jest w standardzie Diamond Open Access na licencji CC-BY-4.0 Deed - Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa - Creative Commons
Inne teksty tego samego autora
- Justyna Kowalska-Leder, Literatura polska ostatniego dziesięciolecia wobec Zagłady – próby odpowiedzi na nowe wzywania , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Justyna Kowalska-Leder, „Zawołani po imieniu”, czyli Krzywda i Sprawiedliwość , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Justyna Kowalska-Leder, Fetyszyzacja autentyczności – casus muzeum-miejsca pamięci , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Justyna Kowalska-Leder, Helping Those Doomed to Annihilation as a Source of Destruction – On the Basis of Brandla Siekierkowa’s Personal Documents , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr Holocaust Studies and Materials (2013)
- Justyna Kowalska-Leder, Pomaganie skazanym na zagładę jako źródło destrukcji – na podstawie dokumentów osobistych Brandli Siekierkowej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 8 (2012)
- Justyna Kowalska-Leder, Wszechobecność Sprawiedliwych , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Justyna Kowalska-Leder, Kłopotliwa kategoria. Wokół tomu Świadek: jak się staje, czym jest? , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Justyna Kowalska-Leder, Recenzja: Reprezentacje Zagłady w kulturze polskiej (1939–2019). Problematyka Zagłady w sztukach wizualnych i popkulturze, t. 1–2, red. Sławomir Buryła, Dorota Krawczyńska, Jacek Leociak, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2021, 672 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Justyna Kowalska-Leder, Trzy modele zaufania wobec nie-Żydów po aryjskiej stronie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 20 (2024)
- Justyna Kowalska-Leder, The Omnipresence of the Righteous , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr Holocaust Studies and Materials (2017)
Podobne artykuły
- Havi Dreifuss, Badania nad życiem religijnym Żydów w Polsce podczas Zagłady – główne źródła i podstawowe zagadnienia , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Sara Bender, Żydzi z Chmielnika w czasie okupacji niemieckiej (1939–1943) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Jan Grabowski, Przegląd dyskusji o kolaboracji na łamach „Slavic Review” 2005, t. 4 (64) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Piotr Forecki, Książki pod specjalnym nadzorem [Mirosław Tryczyk, Miasta śmierci i Drzazga; Paweł Piotr Reszka, Płuczki] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Romuald Jakub Weksler-Waszkinel, Księdza Stanisława Musiała zmagania z pamięcią , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, Śladami nieznanych przedwojennych żydowskich kolekcjonerów i właścicieli dzieł sztuki , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Maria Sławek, Skrzypce w Auschwitz , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Karin Ohry-Kossoy, Agnieszka Haska, Lista Soni Wajselfisz [Karin Ohry Lista Soni; Agnieszka Haska, „Setki znajomych osób”. Lista z Bergen-Belsen] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 12 (2016)
- Paweł Szypulski, Janina Struk, Holokaust w fotografiach. Interpretacja dowodów , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Zofia Wóycicka, Zachować decorum. Nowa ekspozycja stała w Muzeum i Miejscu Pamięci w Sobiborze , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
<< < 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.
