English
Polish
Spacerem po getcie. Doświadczenie przestrzeni getta w Łodzi i w Warszawie z perspektywy pieszego
Sylweriusz B. Królak
sylweriuszbkrolak@gmail.com Biogramabsolwent Kolegium Artes Liberales oraz Prawa na Uniwersytecie Warszawskim. Autor artykułów z zakresu praw człowieka, nauk społecznych i badań nad Zagładą Żydów oraz publikacji popularyzatorskich na temat współczesnej Warszawy
https://orcid.org/0000-0003-1128-2085
absolwent Kolegium Artes Liberales
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 16 (2020), strony: 613-612
Data publikacji: 2020-12-15
Abstrakt
Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza porównawcza dwóch opisów chodzenia po gettach – warszawskim i łódzkim. Poruszając się w ramach metodologicznych tzw. zwrotu przestrzennego we współczesnej humanistyce, na podstawie tekstów powstających „tam i wtedy” badam doświadczenie przestrzeni Zagłady w dwóch największych gettach żydowskich w okupowanej Europie. Skupiając się na zapisach wrażeń zmysłowych, analizuję utwory Stanisława Różyckiego ze zbioru Obrazki uliczne getta. Sceny z życia getta warszawskiego oraz opracowania pt. Ulica. Wygląd i życie społeczne ulicy w getcie warszawskim, a także reportaż dr Bernarda Heiliga Pierwsze siedem miesięcy w getcie Litzmannstadtu. Opierając się na przywołanych tekstach, staram się odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób spacery były odbierane przez Żydów zamkniętych na tym terenie. Niniejszy artykuł stanowi przyczynek do szerszych rozważań nt. zmysłowego doświadczenia przestrzeni Zagłady
Słowa kluczowe
zagłada Żydów, Holokaust, getto warszawskie, getto łódzkie, geografie zmysłowe, zwrot przestrzenny, zwrot topograficzny, literatura dokumentu osobistego, archiwum getta łódzkiego, Archiwum Ringelbluma
Bibliografia
Źródła publikowane / Published sources
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 5: Getto warszawskie. Życie codzienne, oprac. Katarzyna Person, Warszawa: ŻIH, 2011.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 23: Dzienniki z getta warszawskiego, oprac. Katarzyna Person, Zofia Trębacz, Michał Trębacz, Warszawa: WUW, 2015.
Kronika getta łódzkiego / Litzmannstadt Getto 1941–1944, red. Julian Baranowski i in., Łódź: Wydawnictwo UŁ i Archiwum Państwowe w Łodzi, 2009, t. 3.
Oblicza getta. Antologia tekstów z getta łódzkiego, red. Krystyna Radziszewska, Ewa Wiatr, Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2018.
Literatura przedmiotu / Content related Literature
Dzionek Michał, W stronę antropologii przestrzeni. Flâneur – szkic do portretu, http://www.anthropos.us.edu.pl/anthropos2/texty/dzionek.htm#sdfootnote1sym.
Gehl Jan, Live between Buildings: Using Public Space, New York: Van Nostrand Reinhold, 1987.
Ingold Tim, Culture on the ground, „Journal of Material Culture”, t. 9, nr 3, 2004, s. 331, https://www.nyu.edu/classes/bkg/tourist/feet.pdf.
Knowles Anne Kelly, Tim Cole, Alberto Giordano, Geographies of the Holocaust, seria: The Spatial Humanities, red. David J. Bodenhamer, John Corrigan, Trevor M. Harris, Bloomington: Indiana University Press, 2014.
Leociak Jacek, Biografie ulic. O żydowskich ulicach Warszawy: od narodzin po Zagładę, Warszawa: Dom Spotkań z Historią, 2017.
Leociak Jacek, Nie-most nad nie-ulicą. O drewnianym moście dla pieszych nad ul. Chłodną w getcie warszawskim: od tekstualizacji do mitologizacji [w:] Metafora. Tekst. Dyskurs, red. Grzegorz Grochowski, Jan Kordys, Jacek Leociak, Maria Prussak, Warszawa: IBL PAN, 2017.
Paetzold Heinz, Miasto jako labirynt. Walter Benjamin i nie tylko [w:] Przestrzeń, filozofia i architektura. Osiem rozmów o poznawaniu, produkowaniu i konsumowaniu przestrzeni, red. Ewa Rewers, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, 1999.
Rendell Jane, Art and Architecture: A Place Between, London: I.B. Tauris, 2003.
Rewers Ewa, Przestrzeń ponowoczesnego miasta: między logosem i chorą [w:] Przestrzeń w nauce współczesnej, t. 2, red. Stefan Symotiuk, Grzegorz Nowak, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1999.
Rybicka Elżbieta, Od poetyki przestrzeni do polityki miejsca. Zwrot topograficzny w badaniach literackich, „Teksty Drugie” 2008, nr 4.
Seamon David, Body-Subject, Time-Space Routines, and Place-Ballets [w:] The Human Experience of Space and Place, red. Anne Buttimer, David Seamon, London: Croom Helm, 1980, s. 149.
Tuan Yi-Fu, Space and Place: The Perspective of Experience, Minneapolis: University of Minnesota Press, 1977.
Winkler Justin, Working on the experience of passing environments: on commented walks [w:] Space, Sound and Time: A Choice of Articles in Soundscape Studies and Aesthetics of Environment 1990–2003, red. Justin Winkler, http://www.iacsa.eu/jw/winkler_space-sound-time_10-09-19.pdf.
Wunderlich Filipa Matos, Walking and Rhythmicity: Sensing Urban Space, „Journal of Urban Design”, London: Routledge, t. 13, 2008.
Licencja
Copyright (c) 2020 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Similar Articles
- Andrzej Grzegorczyk, Nowa wystawa stała w Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
You may also start an advanced similarity search for this article.
