English
Polish
Anniversaries of the Warsaw Ghetto Uprising in public discourse (with special reference to the years 1943–1944, 1968 and 2023)
Jacek Leociak
jleociak@gmail.com BioProf. Dr. , Head of the Department of Holocaust Literature Research at the Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences, member of the Laboratory of Theoretical Poetics and Semiotics of Culture at the IBL PAN, founding member of the Polish Center for Holocaust Research at the Institute of Philosophy and Sociology of the Polish Academy of Sciences, editor of the annual "Holocaust. Studies and Materials". Together with Barbara Engelking, he prepared the concept of the "Holocaust" gallery at the Polish Museum of the History of Polish Jews. Creator and co-author of the scenario of the temporary exhibition "Here Muranów" at the Museum of Polish History (June 2020 - March 2021). He has published, among others Text on the Holocaust. Reports from the Warsaw Ghetto (1997). The Warsaw Ghetto. Przewodnik po nieistniejącym mieście (with Barbara Engelking, 2001; 2nd expanded and revised edition 2013), Doświadczenia graniczne. Studies on Twentieth-Century Forms of Representation (2009), Rescue. Stories of Poles and Jews (2010; 2nd ed. 2018), Views of the Warsaw Ghetto (2011), Biographies of the Streets. On the Jewish Streets of Warsaw: From Birth to the Holocaust (2017), God's Mills. Notes on the Church and the Holocaust (2018, 2nd ed. 2021), Eternal Suffering. On Lies, History and the Church (2020), Warsaw Triangle of the Holocaust (with Zofia Waślicka-Zmijewska and Artur Żmijewski, 2020). Compiled (with Marta Janczewska) and with an introduction, Ringelblum Archive. An Anthology (2019, National Library series).
https://orcid.org/0000-0003-1471-6926
Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 19 (2023), pages: 153-184
Publication date: 2023-12-23
Abstract
The article presents references to the events that took place in the Warsaw Ghetto between 19 April and 16 May 1943. The source basis consists of documents, political party platforms, accounts and personal testimonies, and above all the underground press from the time of the occupation and published in Poland after 1945 (with references to Polish-language Israeli newspapers). The author reconstructs a fragment of the public discourse on the successive anniversaries of the outbreak of the Warsaw Ghetto Uprising and the rhetorical mechanisms for its implementation. Embedded in this discourse is the project of forming a collectiva awareness of the uprising, Jews and the Holocaust, as well as Polish-Jewish relations Turing the war. Between the outbreak of the ghetto uprising to 1989 – the symbolic end of the People’s Republic of Poland – particularly noteworthy are the year 1943, when patterns of expression are formed in the heat of the moment, the years 1943–1944, late 1967, early 1968, and 1983. In this first time frame, the underground press in occupied Poland was still free. Thus, different positions and tendencies are revealed in a free and unhindered manner. In “People’s Poland”, the press market had undergone a fundamental change of character. Except for a brief period of relative pluralism (the Jewish press ceased to exist in 1949), public discourse was monopolized and the space of public communication was taken over and nationalized. Therefore, the years 1945–1948 appear particularly interesting, as other interpretations of the uprising are still published apart from the official communist one. The monopoly of public expression about the uprising was broken in 1983, with articles, reports and interview appearing in the independent underground press. Only two periods of crucial importance for the formation of public discourse on the anniversaries of the Warsaw Ghetto Uprising are discussed in the article. Between 1943 and 1944, the basic canons for speaking and Whiting about the fighting in the Jewish quarter are established, and the battle for the right of the presence of the word “uprising” itself in the communication space is played out. In 1968, the discourse on commemorating the uprising was given its canonical form. The author analyzes its components – what they are: insurrection; Polish aid; rivalry for martyrdom; common fate, common struggle, and common goal. A kind of epilogue to the presented review of forms of public discourse in connection with the anniversaries of the uprising is a description of the rhetoric used eighty years after its outbreak, in 2023.
Keywords
anniversary of the Warsaw Ghetto Uprising, public discourse, rhetoric
References
Źródła publikowane / Published sources
Cukierman Icchak „Antek”, Nadmiar pamięci (siedem owych lat). Wspomnienia 1939–1946, red. i przedmowa Marian Turski, posłowie Władysław Bartoszewski, tłum. Zoja Perelmuter, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
Grynberg Henryk, Memorbuch, Warszawa: W.A.B., 2000.
Polacy – Żydzi 1939–1945. Wybór źródeł / Polen – Juden: Quellenauswahl / Poles – Jews: Selection of Documents, oprac. Andrzej Krzysztof Kunert, przedmowa Władysław Bartoszewski, tłum. na jęz. niem. Siegfried Schmidt, tłum. na jęz. ang. Krystyna Piórkowska, Warszawa: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Instytut Dziedzictwa Narodowego, Oficyna Wydawnicza Rytm, 2001.
Prorok Leszek, Dziennik 1949–1984, przedm. Jan Józef Szczepański, wstęp Jan Żaryn, wybór Agna Baran, Kraków: Baran i Suszczyński, 1998.
Rakowski Mieczysław F., Dzienniki polityczne, t. 3: 1967–1968, Warszawa: Iskry, 1999.
Wojna żydowsko-niemiecka. Prasa konspiracyjna 1943–1944 o powstaniu w getcie Warszawy, wybór i oprac. Paweł Szapiro, Londyn: Aneks, 1992.
Prasa / Press
„Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”
„Gazeta Wyborcza”
„Kurier Polski”
„Mosty”
„Nasz Dziennik”
„Nasze Słowo”
„Nowiny i Kurier”
„Nowiny Izraelskie”
„Res Publica”
„Słowo Powszechne”
„Trybuna Ludu”
„Walka”
„Życie Warszawy”
Literatura przedmiotu / Conternt related Literature
Eisler Jerzy, Marzec 1968. Geneza – przebieg – konsekwencje, Warszawa: PWN, 1991. Głowiński Michał, Propaganda marcowa z perspektywy ćwierćwiecza, „Przegląd Histo-
ryczny” 1993, t. 84, nr 3.
Hilberg Raul, Zagłada Żydów europejskich, t. 3, tłum. Jerzy Giebułtowski, wyd. 1 w jęz. pol., popr. i uzup. przez aut. w stosunku do wyd. ang., Warszawa: wyd. Piotr Stefaniuk, 2014. Kersten Krystyna, Marzec 1968 i tzw. kwestia żydowska w Polsce po II wojnie światowej [w:] Krystyna Kersten, Polacy, Żydzi, komunizm. Anatomia półprawd 1939–1968,
seria „Biblioteka Kwartalnika Politycznego «Krytyka»”, Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1992.
Kobylarz Renata, Walka o pamięć. Polityczne aspekty obchodów rocznicy powstania w getcie warszawskim 1944–1989, seria „Monografie”, t. 49, Warszawa: IPN, 2009.
Kopciowski Adam, Libionka Dariusz, Zapiski członka Komendy Żydowskiej Organizacji Bojowej Hersza Berlińskiego, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2023, t. 19.
Leociak Jacek, Instrumentalizacja Zagłady w dyskursie marcowym, „Kwartalnik Historii Żydów” 2008, nr 4 (228).
Leociak Jacek, Zraniona pamięć. (Rocznice powstania w getcie warszawskim w prasie polskiej, 1944–1989) [w:] Literatura polska wobec Zagłady. Praca zbiorowa, red. Alina Brodzka-Wald, Dorota Krawczyńska, Jacek Leociak, Warszawa: ŻIH, 2000.
Libionka Dariusz, Apokryfy z dziejów Żydowskiego Związku wojskowego i ich autorzy, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2005, nr 1.
Libionka Dariusz, On Military Assistance to the Fighters of the Jewish Ghetto in Warsaw: 80 Years Later, „The Polish Review” 2023, t. 68, nr 4.
Libionka Dariusz, Pierwszy zarys historii Żydowskiej Organizacji Bojowej, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2013, nr 9.
Libionka Dariusz, Walka i propaganda. Powstanie w getcie warszawskim z perspektywy polskiego Londynu, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2014, nr 10.
Libionka Dariusz, Weinbaum Laurence, Bohaterowie, hochsztaplerzy, opisywacze. Wokół Żydowskiego Związku Wojskowego, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2011.
Libionka Dariusz, Z getta warszawskiego przez Francję i Hiszpanię do Londynu. Niewiarygodna historia Edwarda Rajnfelda-Tohariego, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2022, nr 18.
Mark Bernard, Walka i zagłada warszawskiego getta, Warszawa: Wydawnictwo MON, 1959.
„Niebo jest zimne i milczące, jak ludzie na ziemi”. Ostatnie listy Szmula Zygielbojma, https://www.jhi.pl/artykuly/ostatnie-listy-szmula-zygielbojma,3276.
Stola Dariusz, Kampania antysyjonistyczna w Polsce 1967–1968, Warszawa: Wydawnictwo ISP PAN, 2000.
Walichnowski Tadeusz, Izrael a NRF, Warszawa: Książka i Wiedza, 1967.
Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, t. 8: Nomo – Polsc, Warszawa: PWN, 1966. Wójcik Bartosz, Kreacje i rzeczywistość. Działalność Brygady Świętokrzyskiej NSZ na terenie Generalnego Gubernatorstwa w świetle dokumentów niemieckich, https:// historiabezkitu.pl/strefa-nauki/kreacje-i-rzeczywistosc-dzialalnosc-brygadyswietokrzyskiej-nsz-na-terenie-generalnego-gubernatorstwa-w-swietledokumentow-niemieckich-bartosz-wojcik
License
Copyright (c) 2023 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Other articles by the same auhtor(s)
- Jacek Leociak, Redakcja Czasopisma, Discourse of Help , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 4 (2008)
- Jacek Leociak, I don’t want to expose myself to people’s laughter for hiding Jews in my place . . . the case of Zdzisław and Halina Krzyczkowski) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 4 (2008)
- Jacek Leociak, Marcin Kula, Uparta sprawa , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 1 (2005)
- Jacek Leociak, “I don’t want people laughing at me for hiding Jews at my place . . .” The Case of Zdzisław and Halina Krzyczkowski , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
- Jacek Leociak, Anne Kelly Knowles, Tim Cole, Alberto Giordano (red.), Geographies of the Holocaust , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 14 (2018)
- Jacek Leociak, Stanislaw Sreniowski, From a Book of Madness And Atrocity , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
- Karolina Sulej, Jacek Leociak, “He Smiled at Me and Sent Kisses with His Hand”. On Dora Sztatman’s testimony , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 5 (2009)
- Jacek Leociak, Censor Guarding the Church. Krystyna Modrzewska’s Censured Diary , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 5 (2009)
- Jacek Leociak, The Holocaust as Presented in the ‘Museum of Life’ (the POLIN Museum and its Problems with the Muranów Genius Loci) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 11 (2015)
- Jacek Leociak, Literature of the Personal Document as a Source in Holocaust Research (a Methodological Reconnaissance). , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
