Wyświetl Nr 14 (2018)

Nr 14 (2018)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2018-12-02

Dział: Studia

Zanim stał się Przytyk. Ruch narodowy a geneza zajść antyżydowskich w wojewódzkie kieleckim w latach 1931–1935

Kamil Kijek

kamil.kijek@gmail.com

Kamil Kijek – doktor, historyk i socjolog, adiunkt w Katedrze Judaistyki im. Tadeusza Taubego Uniwersytetu Wrocławskiego, zajmuje się historią Żydów w Europie Środkowo-Wschodniej w XX w. Do jego najważniejszych publikacji należą: Was It Possible to avoid ‘Hebrew Assimilation’? Hebraism, Polonization, and the Zionist “Tarbut” School System in the Last Decade of Interwar Poland („Jewish
Social Studies” 2016, t. 21, nr 2); Dzieci modernizmu. Świadomość i socjalizacja polityczna młodzieży żydowskiej w Polsce międzywojennej (2017); Aliens in the Land of Piast: The Polonization of Lower Silesia and Its Jewish Community in the Years 1945–1950 (w: Jews and Germans in Eastern Europe. Shared and Comparative Histories, red. Tobias Grill (2018); Between love of Poland, symbolic violence and anti-Semitism. On the idiosyncratic effect of the state education system among the Jewish youth in Interwar Poland („Polin. Studies in Polish Jewry” 2018, t. 30).


https://orcid.org/0000-0002-9296-4485

Uniwersytet Wrocławski

Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 14 (2018), strony: 45-79

Data publikacji: 2018-12-02

https://doi.org/10.32927/ZZSiM.60

Abstrakt

Artykuł jest przeglądem przyczyn przemocy antyżydowskiej, która przetoczyła się przez prowincjonalne miasta i wsie centralnej Polski (w województwie kieleckim) w latach 1935–1937 i obejmowała znany pogrom w Przytyku w 1936 r. Autor na podstawie analizy aktywności politycznej Stronnictwa Narodowego i jego radykalnego skrzydła „młodych” w latach 1931–1935 pokazuje ich rolę we wprowadzaniu na polskiej wsi specyϐicznej kultury politycznej, zawierającej przemoc antyżydowską, radykalny nowoczesny antysemityzm, faszyzm i militaryzm; wszystko to stało się kluczowym kontekstem wydarzeń, do których doszło w następnych latach.

Źródła archiwalne

Archiwum Akt Nowych (AAN)

Ministerstwo Sraw Wewnętrznych 1918–1939

Urząd Wojewódzki Kielecki

Archiwum Państwowe w Kielcach (AP Kielce)

Urząd Wojewódzki Kielecki I

Prasa

„Gazeta Narodowa” (Częstochowa) 1933

„Myśl Narodowa” 1934

Literatura przedmiotu

Aleksiun Natalia, Christian Corpses for Christians! Dissecting the Anti-Semitism behind the Cadaver Afair of the Second Polish Republic, „East European Politics and Societies”, sierpień 2011, t. 25, nr 3.

Aleksiun Natalia, Jewish Students and Christian Corpses in Interwar Poland: Playing with the Language of Blood Libel, „Jewish History” 2012, t. 26.

Aleksiun Natalia, Studenci z pałkami: rozruchy antyżydowskie na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie [w:] Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX w. Studia przypadków (do 1939 r.), red. Kamil Kijek, Artur Markowski, Konrad Zieliński, Warszawa: Wydawnictwo IH PAN, 2019 (w przygotowaniu).

Cała Alina, Żyd – wróg odwieczny? Antysemityzm w Polsce i jego źródła, Warszawa: ŻIH i Wydawnictwo Nisza, 2012.

Friedländer Saul, Nazi Germany and the Jews: The Years of Persecution, 1933–1939, New York: Harper Perennial, 1997.

Gontarczyk Piotr, Pogrom? Zajścia polsko-żydowskie w Przytyku 9 marca 1936 r. Mity, fakty, dokumenty, Biała Podlaska: Rekonkwista, Pruszków: Rachocki i S-ka, 2000.

Griffin Roger, Modernism and Fascism. The Sense of the Beginning under Mussolini and Hitler, Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2007.

Hagen William W., Before the ‘Final Solution’: Toward a comparative analysis of political anti-Semitism in interwar Germany and Poland, „Journal of Modern History” 1996, t. 68, nr 2.

Heller Cellia S., On the Edge of Destruction. Jews of Poland Between the Two World Wars, New York: Columbia University Press, 1977.

Heller Daniel K., Jabotinsky’s Children: Polish Jews and the Rise of Right-Wing Zionism, Princeton: Princeton University Press, 2017.

Kaczmarek Zygmunt, Obóz Wielkiej Polski. Geneza i działalność społeczno-polityczna w latach 1926–1933, Poznań: Wydawnictwo AR, 1980.

Katz Jacob, From Prejudice to the Destruction: Antisemitism, 1700–1933, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1980.

Kawalec Krzysztof, Narodowa Demokracja wobec faszyzmu 1922–1939. Ze studiów nad dziejami myśli politycznej obozu narodowego, Warszawa: PIW, 1989.

Kijek Kamil, Pogrom, którego nie było, tragedia, która przyszła w zamian. Zajścia w Odrzywole, 20–29 listopada 1935 r. [w:] Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX w. Studia przypadków (do 1939 r.), red. Kamil Kijek, Artur Markowski, Konrad

Zieliński, Warszawa: Wydawnictwo IH PAN, 2019 (w przygotowaniu).

Kłys Anna, Tajemnica Pana Cukra. Polsko-żydowska wojna przed wojną, Warszawa: Wielka Litera, 2015.

Krzywiec Grzegorz, Between „Realpolitik” and redemption: Roman Dmowski’s solution to the Jewish question [w:] Antisemitism in an Era of Transition: Continuities and impact in post-communist Poland and Hungary, red. Francois Guesnet, Gwen Jones, New York: Peter Lang, 2014.

Langmuir Gavin I., Toward a Deϔinition of Antisemitism, Berkeley: University of California Press, 1990.

Laqueur Walter, Fascism: A reader’s guide: analyses, interpretations, bibliography, Berkeley: University of California Press, 1978.

Laqueur Walter, Faszyzm. Wczoraj, dziś, jutro, tłum. Bożena Stokłosa, Warszawa: Da Capo, 1998.

Marcus Joseph, Social and Political History of the Jews in Poland, 1919–1939, Berlin–New York–Amsterdam: Mouton Publishers, 1983.

Melzer Emanuel, No Way Out: The politics of Polish Jewry 1935–1939, Cincinnati: Hebrew Union College Press, 1997.

Michlic Joanna B., Poland’s Threatening Other. The Image of the Jew from 1880 to present,

Lincoln–London: University of Nebraska Press [wyd. polskie: Obcy jako zagrożenie. Obraz Żyda w Polsce od roku 1880 do czasów obecnych, Warszawa: ŻIH, 2015].

Mosse George L., The Crisis of German Ideology: Intellectual origins of the Third Reich, New York: H. Fertig, 1981.

Muszyński Wojciech Jerzy, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, Warszawa: IPN, 2011.

Natkowska Monika, Numerus clausus, getto ławkowe, numerus nullus, „paragraf aryjski”. Antysemityzm na Uniwersytecie Warszawskim 1931–1939, Warszawa: ŻIH, 1999.

Payne Stanley G., Fascism. Comparision and Deϔinition, Madison: University of Wisconsin Press, 1980.

Payne Stanley G., A History of Fascism, 1914–1945, Madison: University of Wisconsin Press, 1995.

Rudnicki Szymon, Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność, Warszawa: Czytelnik, 1985.

Rudnicki Szymon, From ‘Numerus Clausus’ to ‘Numerus Nullus’, „Polin” 1987, t. 2.

Shandler Jeffrey, Awakening Lives. Autobiographies of Jewish Youth in Poland before the Holocaust, New Haven–London: Yale University Press, 2003.

Shavit Yaacov, Fire and water: Ze’ev Jabotinsky and the Revisionist movement, „Studies in Zionism” 1981, t. 4.

Terej Jerzy J., Rzeczywistość i polityka. Ze studiów nad dziejami najnowszymi Narodowej Demokracji, Warszawa: Książka i Wiedza, 1979.

Trębacz Michał, „Pod murami Jasnej Góry”. Pogrom w Częstochowie 19–21 czerwca 1937 r. [w:] Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX w. Studia przypadków (do 1939 r.), red. Kamil Kijek, Artur Markowski, Konrad Zieliński, Warszawa: Wydawnictwo IH PAN, 2019 (w przygotowaniu).

Wapiński Roman, Narodowa Demokracja 1893–1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980.

Wapiński Roman, Pokolenia Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991.

Zaremba Marcin, Wielka trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys, Kraków: Znak, Warszawa: ISP PAN, 2012.

Żyndul Jolanta, Zajścia antyżydowskie w Polsce w latach 1935–1937, Warszawa: Fundacja im. Kazimierza Kelles-Krauza i Agencja Scholar, 1994.

Altmetryki

Cytowania w Google Scholar - kliknij ikonę by sprawdzić

Statystyki

Kijek, K. . (2018). Zanim stał się Przytyk. Ruch narodowy a geneza zajść antyżydowskich w wojewódzkie kieleckim w latach 1931–1935. Zagłada Żydów. Studia I Materiały, (14), 45-79. https://doi.org/10.32927/ZZSiM.60

Udostępnij

                            Wyświetl Nr 14 (2018)

Nr 14 (2018)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2018-12-02

Dział: Studia