English
Polish
Album of Drawings by Teofila Langnas-Reich in the Ringelblum Archive
Piotr Rypson
rypson@gmail.com Biocurator of exhibitions, historian of literature and culture, currently a lecturer at the Polish-Japanese Academy of Information Technology, curator at the Jewish Historical Institute of Emanuel Ringelblum. He specializes in avant-garde art, research on the borderline between literature and art in the eras of data and the present, and visual records of the time of the Holocaust. Author of many exhibitions, e.g. Gallery of 20th and 21st Century Art and Screaming: Poland! Independent – 1918 (both at the National Museum in Warsaw, 2013, 2018), co-author of the exhibition Where are you? at the Jewish Historical Institute (2020) and many others. Author of over a dozen books and nearly 300 publications. He is currently working on a presentation of the Ringelblum Archive at the Documentation Center for the History of National Socialism in Munich.
https://orcid.org/0000-0001-7840-162X
Emanuel Ringelblum Jewish Historical Institute
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 18 (2022), pages: 366-402
Publication date: 2023-03-11
Abstract
The article undertakes an analysis of a cycle of satirical graphic works by Teofila Langnas created in the Warsaw ghetto, portaying the activities of the Jewish Council faced with numerous challenges during the war. I analyse the meaning of each drawing dedidated to respective dapartments and offices of the Judenrat, often coded by Langnas through allusions or rebuses difficult to decipher by outsiders unfamiliar with ghetto life and the Jewish Council structure. I place the “Satyrical Album” in the context of other works by the artist and identify their interrelations and dating. I make an attempt to reconstruct Langnas’ artistic education in the graphic and design courses organized in the ghetto by the Jewish Council. Finally the circumstances of the making of the “Album” and other works by Langas are discussed as well the role Marcel Reich might play in that process – and how her oeuvre can be understood in the light of other satirical works created in the Warsaw ghetto.
Keywords
Teofila Langnas, Marcel Reich-Ranicki, Jewish Council, satire in the Warsaw ghetto, graphic courses in the Warsaw ghetto
References
Źródła archiwalne . Archival sources
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego
ARG I 293a [Album satyryczny na temat działalności Rady Żydowskiej]
/5010, Marcel Reich, „Napad na kasę Judenratu”
/5012, Mark Bernard, „Notatka w sprawie zeznań ustnych Marcelego Raniec- kiego (Rajcha)”
/7289, Marcel Reich, „Adam Czerniaków”
Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
Teczka osobowa Teofili Reich-Langnas
Rejestr studentów Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie za lata 1945–1946
Prasa / Press
„Gazeta Żydowska” 1941 nr 19, 122
Źródła publikowane, wspomnienia / Published sources, Memoirs
Adama Czerniakowa dziennik getta warszawskiego. 6 IX 1939 – 23 VII 1942, oprac. Marian Fuks, Warszawa: PWN, 1983.
Adler Stanisław, Żadna blaga, żadne kłamstwo… Wspomnienia z warszawskiego getta, red. Marta Janczewska, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2018.
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 12: Rada Żydowska w Warszawie (1939–1943), oprac. Marta Janczewska, Warszawa: ŻIH i WUW, 2014 (dok. 93: Raport Komisji Kontroli przy Gminie Żydowskiej: Sprawozdanie w sprawie podziału stanowisk administratorów i rządców w nieruchomościach żydowskich dzielnicy żydowskiej; dok. 155: Album satyryczny na temat działalności Rady Żydowskiej).
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 26: Utwory literackie z getta warszawskiego, oprac. Agnieszka Żółkiewska, Marek Tuszewicki, Warszawa: ŻIH, 2017 (dok. 1: Opracowanie o życiu artystycznym i kulturalnym w getcie warszawskim; dok. 37. Władysław Szlengel, Chleb (s. 101), Opaski (s. 102), Szukam mieszkania (s. 109; dok. 39. Filip, Getto 1942; dok. 40. [Jerzy Jurandot?], Gmina Żydowska; dok. 45. Henryk Nowogródzki, Józef Leon Fels, Sylwetki znakomitych mężów Służby Porządkowej, dok. 82. Józef Kirman, Z miasteczka uchodźców – Dzika i Niska; dok. 94. Nechemiasz Tytelman, [Zbiór folkloru]).
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 29: Pisma Emanuela Ringelbluma z getta, oprac. Joanna Nalewajko-Kulikov, Warszawa: ŻIH, 2018.
Berg Mary, Pamiętnik. Relacja o dojrzewaniu w warszawskim getcie, oprac. Susan Pentlin, tłum. Adam Tuz, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2021.
Betari Józef, Repatriacja na księżyc. [Monachium]: Polski komitet byłych więźniów politycznych obozów koncentracyjnych Dachau-Allach, Słowo Polskie, [1945].
Birnbaum Irena, Non omnis moriar, pamiętnik z getta warszawskiego, Warszawa: Czytel-nik, 1982.
Edelman Marek, Nieznane zapiski o getcie warszawskim, oprac. Martyna Rusiniak-Karwat, Warszawa: Wydawnictwo Zeszytów Literackich, 2017.
Kästner Erich, Teofila Langnas, Dr. Erich Kästners Lyrische Hausapotheke – 56 Gedichte im Warschauer Getto aufgeschrieben und illustriert von Teofila Reich-Ranicki, München: DVA, 2000.
Korczak Janusz, Pisma wybrane, red. Aleksander Lewin, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1986
Literatura przedmiotu / Content related literature
Engelking Barbara, Leociak Jacek, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście, wyd. 2, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. Gnauck Gerhard, Eine grosse Entdeckung. Teofila Reich-Ranickis Warschauer Gettobilder, „Frankfurter Allgemeine Zeitung”, 2 VII 2020.
Gnauck Gerhard, Marcel Reich-Ranicki. Polskie lata, Warszawa: W.A.B., 2009.
Jurandot Jerzy, Miasto skazanych. 2 lata w warszawskim getcie; Stefania Grodzieńska, Dzieci getta, red. Agnieszka Arnold, Sebastian Matuszewski, Paweł Szapiro, Warszawa: Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, 2014.
Libera Paweł, Marcel Reich-Ranicki przed Centralną Komisją Kontroli Partyjnej (1950– 1957), „Zeszyty Historyczne” 2009, nr 167.
Reich-Ranicki Marcel, Moje życie, tłum. Jan Koprowski, Michał Misiorny, Warszawa: Muza, 2000.
Reich-Ranicki Teofila, Hanna Krall, Es war der letzte Augenblick: Leben im Warschauer
Ghetto: Aquarelle von Teofila Reich, München-Stuttgart: Deutsche Verlags-Anstalt, 2000.
Reich-Ranicki Teofila, Reich-Ranicki Marcel, Wir sitzen alle im gleichen Zug, Frankfurt am Main: Insel Verlag, 2003.
Tarnowska Magdalena, Artyści żydowscy w Warszawie 1939–1945, Warszawa: DiG, 2015. Turkow Jonas, Azoj iz es gewen – churbn Warsze, Buenos Aires: Central-farband fun Pojlisze Jidn in Argentine, 1948.
Turski Józef, Gorące serca zwalczą mróz, Warszawa: nakładem autora, 1938.
Tell me about yesterday tomorrow, red. Nicolaus Schafhausen, Mirjam Zadoff, Munich: Hirmer, 2021. Winstone Martin, The Dark Heart of Hitler’s Europe: Nazi Rule in Poland under the General Government, London–New York: I.B. Tauris & Co., 2015.
Netografia
Bachur Violetta, Judenrat okiem satyryka, https://www.jhi.pl/artykuly/judenrat-okiem-satyryka,182
Elczewska Halina, wspomnienie na portalu Miastograf: https://www.miastograf.pl/as- set/4445
Elczewska Halina, wspomnienia: https://www.eternalechoes.org/pl/testimonies/hali- na-elczewska/my-childhood-1919-1938
Internetowa baza danych getta warszawskiego https://new.getto.pl/pl
Ranicki Andrew, My Mother Teofila Reich-Ranicki, https://www.maths.ed.ac.uk/~v1ra- nick/surgery/tosia.pdf
Schirrmacher Frank, Hier irgendwo, hier stehen wir [w:] Frankfurter Allgemeine Zeitung z 30.04.2011, https://www.faz.net/aktuell/feuilleton/buecher/die-unbekannte-teofila-reich-ranicki-hier-irgendwo-hierstehen-wir-1624932.html
Trojanowska Marta, Axer Otto (1906–1983) [w:] Tekstowa kartoteka osobowa przemyślan, red. Anna Siciak http://www.pbp.webd.pl/tkop1/axer%20otto.pdf
License
Copyright (c) 2023 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
