Publikacja drugiego tomu naszego rocznika zbiega się z dwudziestą rocznicą ukazania się na łamach „Tygodnika Powszechnego” eseju Jana Błońskiego pt. Biedny chrześcijanin patrzy na getto. Michał Głowiński przypomina ów pamiętny tekst, stanowiący nadal najważniejszy bodaj punkt odniesienia w debacie o stosunkach polsko-żydowskich w okresie drugiej wojny światowej. Obok refleksji nad okolicznościami powstania i moralnym przesłaniem tego tekstu Głowiński wskazuje na jego zadziwiającą aktualność w czasach formułowania programu „polityki historycznej”.
Dominującym tematem uczyniliśmy szeroko zarysowaną problematykę współpracy z Niemcami (zarówno Polaków, jak i Żydów) w okresie okupacji, wraz ze skomplikowanym problemem powojennych rozliczeń. Potrzeba namysłu nad rodzimą kolaboracją co jakiś czas powraca w dyskursie naukowym i publicystycznym, zwykle w następstwie jakichś publikacji bulwersujących środowiska akademickie, bądź – rzadziej – opinię publiczną. Czasem słyszy się argumenty, że jest to problem nieistotny, wydumany, zastępczy. Tym, którzy podejmują tego rodzaju badania, zarzuca się w najlepszym razie koniunkturalizm, ale padają też oskarżenia o służenie złej sprawie czy wręcz działalność godzącą w dobre imię Polski. Drugi numer naszego pisma jest próbą
odpowiedzi na pytania – prawda, że często bolesne i raniące – jakie stawia przed nami doświadczenie Zagłady, doświadczenie wojny. Usiłujemy w sposób merytoryczny, a nie publicystyczny czy ideologiczny zmagać się z często mrocznym dziedzictwem tamtych czasów.