English
Język Polski
Ordinary Organization, Extraordinary State Violence: The Polish ‘Blue’ Police and the Holocaust in Eastern District Kraków
Tomasz Frydel
tfrydel@gmail.com Author Biographyresearch fellow at the Fondation pour la Mémoire de la Shoah in Paris. In 2021, he obtained a PhD in history from the University of Toronto. In the years 2019-2020 he was a scholarship holder of the Jack, Joseph and Morton Mandel Center for Advanced Holocaust Studies at the US Holocaust Memorial Museum. His texts have appeared in various collective volumes, incl. Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (2018).
https://orcid.org/0000-0001-7207-5093
Fondation pour la Mémoire de la Shoah, Paris
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 17 (2021), Pages: 99-138
Submission Date: 2021-12-17Publication Date: 2021-12-20
https://doi.org/10.32927/zzsim.873
Abstract
This (abridged) article proposes a conceptual model of social interaction to consider the behavior of the ‘ordinary men’ of the Polish ‘Blue’ Police (Polnische Polizei) and the Holocaust. It suggests three key factors shaped the actions of its rank-and-file members: the German Order Police, the Polish Underground State, and the local population. This triangular matrix of pressures represents the structure within which the limited agency of the policemen must be placed. The analysis employs a broad, regional thick description of approximately 30 postwar trial proceedings of former members of the Blue Police and others tried or investigated on the basis of the August Decree of 1944, capturing some 70 named Blue Policemen. Its emphasis is on the so-called third phase of the Holocaust, characterized by widespread manhunts for fugitive Jews following the German deportation Aktions to death camps from mid-1942 to late 1944. The geographical focus of the investigation is the Subcarpathian region, which corresponded to seven counties (Kreise) in the eastern half of District Kraków of the General Government. The article finds that the behavior of the policemen was far more situational than it was ideological in nature. The case of the Blue Police points to a less determinate role of antisemitism in the spectrum of motivation. This does not negate the presence of antisemitism in its ranks or the deadly role the policemen played in relation to Jews in hiding, but it does question the attitude-behavior consistency as a sufficient explanation for participation in mass murder.
References
Źródła archiwalne / Archival Sources
Google Scholar
Archiwum Akt Nowych
Google Scholar
/III-117, Armia Krajowa
Google Scholar
/VIII-2, Komenda Główna AK, Kierownictwo Walki Podziemnej
Google Scholar
/II-2, Dzienniki, kroniki, pamiętniki
Google Scholar
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie
Google Scholar
/101, Akta Specjalnego Sądu Karnego w Krakowie w sprawie karnej przeciwko Władysławowi Rzepie
Google Scholar
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie
Google Scholar
/2126, Dochodzenie operacyjne w sprawie Kajetana Paprowskiego
Google Scholar
/239, Akta śledztwa w sprawie Brunona Mrowińskiego
Google Scholar
/24, Wykazy byłych funkcjonariuszy policji granatowej w powiecie mieleckim
Google Scholar
/1, Akta w sprawie karnej Jana Pielacha
Google Scholar
/64, t. 1, Akta dochodzenia śledztwa Michała Strzępki
Google Scholar
/7, Rozkaz okresowy nr 3
Google Scholar
/1783, Akta w sprawie karnej Mariana Lenartowicza
Google Scholar
/2, Akta w sprawie karnej przeciwko Mieczysławowi Ożdze
Google Scholar
/177, Akta Specjalnego Sądu Karnego w Rzeszowie w sprawie karnej przeciwko Adamowi Ptaszkowi
Google Scholar
/18–19, Akta w sprawie Karola Stachaka
Google Scholar
/31, Akta w sprawie karnej Izabeli Kędzierskiej
Google Scholar
/110, Akta w sprawie Piotra Zemły
Google Scholar
/243, Akta w sprawie karnej Ludwika Ostrowskiego
Google Scholar
/256, Akta w sprawie Stanisława Kozioła
Google Scholar
/258, Akta w sprawie karnej Bronisława Stafina
Google Scholar
/278, Akta w sprawie karnej Wilhelma Jakiego
Google Scholar
/9, Akta w sprawie Wincentego Wontorowskiego
Google Scholar
/73, Akta w sprawie Mikołaja Leszegi
Google Scholar
/5, Akta w sprawie Władysława Malawskiego, Józefa Barana i Antoniego Tumidajewicza
Google Scholar
/170, Akta w sprawie karnej Jana Krupy
Google Scholar
/173, Akta w sprawie karnej Edmunda Czajki
Google Scholar
/15, Akta w sprawie Antoniego Sroczyńskiego
Google Scholar
/30, Akta w sprawie karnej Stanisława Krasonia
Google Scholar
Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Rzeszowie, S 2/00/Zn, Dochodzenie w sprawie zbrodni popełnionych w Pustkowie
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Radomiu
Google Scholar
W-741, Akta Więzienia Radomskiego
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Rzeszowie
Google Scholar
zespół 26, sygn. 209, Sąd Specjalny w Rzeszowie (Sondergericht Reichshof)
Google Scholar
Archiwum Yad Vashem
Google Scholar
M.31, Department for the Righteous among the Nations, 7399, Teczka Stanisława Śliżewskiego
Google Scholar
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego
Google Scholar
/1649, Relacja Abrahama Pellera
Google Scholar
/1694, Relacja Jakuba Schenkera
Google Scholar
/2745, Relacja Zelmana Birenfelda
Google Scholar
/2973, Relacja Szai Altmana
Google Scholar
Bundesarchiv, Aussenstelle Ludwigsburg
Google Scholar
B 162/7478, Akta śledcze w sprawie Drosdza, Hesslera i innych
Google Scholar
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biuta Historycznego
Google Scholar
II.33.44, Bataliony Chłopskie, Obwód IV
Google Scholar
Prywatne archiwum Stanisława Wanatowicza w Mielcu
Google Scholar
Wspomnienia Ireny (Ity) Buś-Weissmann
Google Scholar
Wspomnienia Miriam Cooper (z domu Kanarek)
Google Scholar
Wspomnienia Józefa Mądrego
Google Scholar
USC Shoah Foundation, Visual History Archive
Google Scholar
, Wywiad z Antonim Balarynem
Google Scholar
Źródła publikowane / Published sources
Google Scholar
Nakazy chwili, „Biuletyn Informacyjny Małopolski”, 13 VIII 1942, nr 23
Google Scholar
„Verordnungsblatt des Generalgouverneurs für die besetzeten polnischen Gebiete” (Dziennik Rozporządzeń Generalnego Gubernatora dla Okupowanych Polskich Obszarów), 2 XI 1939, nr 2.
Google Scholar
Literatura przedmiotu i inne publikacje / Content related literature and other publications
Google Scholar
Bloxham Donald, From Streicher to Sawoniuk: The Holocaust in the Courtroom [w:] The Historiography of the Holocaust, red. Dan Stone, Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2004.
Google Scholar
Bolianovskyi Andrii, Młynarczyk Jacek Andrzej, Rein Leonid, Romanko Oleg, Belarusian Auxiliaries, Ukrainian Waffen-SS Soldiers and the Special Case of the Polish ‘Blue Police’ [w:] The Waffen-SS: A European History, red. Jochen Böhler, Robert Gerwarth, Oxford: Oxford University Press, 2017.
Google Scholar
Browning Christopher R., Nazi Policy, Jewish Labor, German Killers, Cambridge: Cambridge University Press, 2000.
Google Scholar
Browning Christopher R., Zwykli ludzie. 101. Rezerwowy Batalion Policji 101 Rezerwowy Batalion Policji i „ostateczne rozwiązanie” w Polsce, tłum. Piotr Budkiewicz, wyd. 2 popr. i uzup., Poznań: Rebis, 2019.
Google Scholar
Dąmbski Stefan, Egzekutor, Warszawa: Ośrodek Karta, 2010.
Google Scholar
Dworzecki Jacek, Policja w Polsce we wrześniu 1939 roku, „Zeszyt Naukowy [Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa Publicznego i Indywidualnego Apeiron w Krakowie]” 2010.
Google Scholar
Finder Gabriel N., Prusin Alexander V., Justice Behind the Iron Curtain: Nazis on Trial in Communist Poland, Toronto: University of Toronto Press, 2018.
Google Scholar
Frydel Tomasz, Ordinary Men? The Polish Police and the Holocaust in the Subcarpathian Region [w:] Mittäterschaft in Osteuropa im Zweiten Weltkrieg und im Holocaust / Collaboration in Eastern Europe during World War II and the Holocaust, red. Peter Black, Béla Rásky, Marianne Windsperger, Wien/Vienna: New Academic Press, 2019.
Google Scholar
Frydel Tomasz, The Pazifizierungsaktion as a Catalyst of Anti-Jewish Violence. A Study in the Social Dynamics of Fear [w:] The Holocaust and European Societies: Social Processes and Dynamics, red. Frank Bajohr, Andrea Löw, London: Palgrave Macmillan, 2016.
Google Scholar
Frydel Tomasz, Powiat dębicki [w:] Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, t. 2, red. Barbara Engelking, Jan Grabowski, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2018.
Google Scholar
Geertz Clifford, Thick Description: Toward an Interpretive Theory of Culture [w:] The Interpretation of Cultures: Selected Essays, New York: Basic Books, 1973 [wyd. polskie: Interpretacja kultur. Wybrane eseje, tłum. Maria M. Piechaczek-Borkowska, Kraków: Wydawnictwo UJ, 2005].
Google Scholar
Getter Marek, Policja Polska w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, „Przegląd Policyjny” 1999, t. 9, nr 1/2.
Google Scholar
Gieroń Roman, Półmrok. Procesy karne w sprawie przestępstw okupacyjnych popełnianych przez chłopów wobec Żydów w województwie krakowskim, Kraków: IPN, 2020.
Google Scholar
Goldhagen Daniel Jonah, Gorliwi kaci Hitlera. Zwyczajni Niemcy i Holokaust, tłum. Wiesław Horabik, Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999.
Google Scholar
Golik Dawid, Prowokacja w walce z „bandami”. Wybrane przykłady niemieckich akcji prowokacyjnych z terenu dystryktu krakowskiego GG, „Prace Historyczne” 2017, t. 144, z. 4.
Google Scholar
Grabowski Jan, Na posterunku. Udział policji granatowej i kryminalnej w zagładzie Żydów, Wołowiec: Czarne, 2020.
Google Scholar
Hempel Adam, Pogrobowcy klęski: Rzecz o policji „granatowej” w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, Warszawa: PWN, 1990.
Google Scholar
Kalisz Michał, Józef Laska – policjant i żołnierz konspiracji, „Rocznik Sądecki” 2011, t. 39.
Google Scholar
Kalisz Michał, Rączy Elżbieta, Dzieje społeczności żydowskiej powiatu gorlickiego podczas okupacji niemieckiej 1939–1945, Rzeszów: IPN, 2015.
Google Scholar
Kania Marcin, Losy funkcjonariuszy policji II Rzeczypospolitej Polskiej w Polsce Ludowej, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2012, nr 1.
Google Scholar
Korkuć Maciej, Niemiecka Polnische Polizei. Historyczny i państwowo-prawny kontekst funkcjonowania granatowej policji w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945 [w:] Policja granatowa w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945, red. Edyta Majcher-Ociesa, Tomasz Domański, Kielce: IPN, 2019.
Google Scholar
Kornbluth Andrew, The August Trials: The Holocaust and Postwar Justice in Poland, Cambridge, MA: Harvard University Press, 2021.
Google Scholar
Krempa Andrzej, Zagłada Żydów mieleckich, Mielec: Muzeum Regionalne w Mielcu, 2013.
Google Scholar
Kühl Stefan, Ordinary Organisations: Why Normal Men Carried Out the Holocaust, Cambridge: Polity Press, 2016.
Google Scholar
Libionka Dariusz, Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Zarys problematyki, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2017.
Google Scholar
Lista ostaszkowska. Studia i materiały, red. Andrzej Misiuk, Szczytno: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Policji, 1993.
Google Scholar
Litwiński Robert, Korpus policji w II Rzeczypospolitej. Służba i życie prywatne, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2007.
Google Scholar
Matthäus Jürgen, Historiography and the Perpetrators of the Holocaust [w:] The Historiography of the Holocaust, red. Dan Stone, New York: Palgrave Macmillan, 2005.
Google Scholar
Misiuk Andrzej, Policja Państwowa 1919–1939. Powstanie, organizacja, kierunki działania, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996.
Google Scholar
Policja granatowa w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945, red. Edyta Majcher-Ociesa, Tomasz Domański, Kielce: IPN, 2019.
Google Scholar
Przybyłowicz Krzysztof, Żydzi Biecza. Historia i zagłada, Tuchów: Mała Poligrafia Redemptorystów, 2015.
Google Scholar
Radchenko Yuri, We Emptied Our Magazines into Them. The Ukrainian Auxiliary Police and the Holocaust in Generalbezirk Charkow, 1941–1943, „Yad Vashem Studies” 2013, t. 41, nr 1.
Google Scholar
Rączy Elżbieta, Pomoc Polaków dla ludności żydowskiej na Rzeszowszczyźnie 1939–1945, Rzeszów: IPN, 2008.
Google Scholar
Rembek Stanisław, Wyrok na Franciszka Kłosa, Warszawa: Pax, 1977.
Google Scholar
Rich Ian, Holocaust Perpetrators of the German Police Battalions. The Mass Murder of Jewish Civilians, 1940–1942, London: Bloomsbury Academic, 2018.
Google Scholar
Roseman Mark, The Lives of Others – Amid the Deaths of Others: Biographical Approaches to Nazi Perpetrators, „Journal of Genocide Research” 2013, t. 15, nr 4.
Google Scholar
Salsitz Norman, Kaish Stanley, Three Homelands: Memories of a Jewish Life in Poland, Israel, and America, Syracuse: Harvard University Press, 2002.
Google Scholar
Salsitz Norman, Salsitz Amalie P., Against All Odds: A Tale of Two Survivors, New York: Holocaust Library, 1990.
Google Scholar
Snyder Timothy, Collaboration in the Bloodlands, odpowiedź na recenzje Johna Connelly’ego, Marka Rosemana, Andriya Portnova i Michaela David-Foxa, zebrane jako: Bloodlands: Europe between Hitler and Stalin by Timothy Snyder, „Journal of Genocide Research” 2011, t. 13, nr 3.
Google Scholar
Snyder Timothy, Czarna ziemia. Holokaust jako ostrzeżenie, tłum. Bartłomiej Pietrzyk, Kraków: Znak, 2015.
Google Scholar
Sokół Jan, Konspiracja nad Wisłą i Sanem, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1976.
Google Scholar
Stoll Katrin, Traces of the Holocaust in Nachman Blumental’s Archive. The Murder of Maria and Ariel Blumental in Wielopole Skrzyńskie during the German Occupation, „Yad Vashem Studies” 2021, t. 49, nr 2 (w przygotowaniu).
Google Scholar
Szopa Piotr, Funkcjonariusze Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa w wschodnich powiatów Dystryktu Kraków w służbie Polskiego Państwa Podziemnego. Wybrane przykłady [w:] W służbie państwu i społeczeństwu: z dziejów formacji policyjnych na Podkarpaciu (1919–2019), Rzeszów: IPN, 2019.
Google Scholar
Szopa Piotr, „W imieniu Rzeczypospolitej…” Wymiar sprawiedliwości Polskiego Państwa Podziemnego na terenie Podokręgu AK Rzeszów, Rzeszów: IPN, 2014.
Google Scholar
Szopa Piotr, Zbrodnia katyńska 1940. Pamięci mieszkańców powiatu strzyżowskiego zamordowanych przez Sowietów w Katyniu, Charkowie i Twerze (Kalininie), Rzeszów: IPN, 2010.
Google Scholar
Szymańska-Smolkin Sylwia, „Fateful Decisions: The Polish Policemen and the Jewish Population in Occupied Poland, 1939–1944”, rozprawa doktorska, University of Toronto, 2017.
Google Scholar
License
Copyright (c) 2021 Author&"Holocaust Studies and Materials"
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0
The journal is published under the Diamond Open Access Standard, CC-BY-4.0 Deed - Attribution 4.0 International - Creative Commons
Most read articles by the same author(s)
- Tomasz Frydel, The Polish Countryside as a Gray Zone: Village Heads as the Meso Level of the General Government, 1939–1945 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 19 (2023)
- Tomasz Frydel, Michał Kalisz, Elżbieta Rączy, Dzieje społeczności żydowskiej powiatu gorlickiego podczas okupacji niemieckiej 1939–1945 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 13 (2017)
- Tomasz Frydel, Anna Cichopek-Gajraj, Beyond Violence. Jewish Survivors in Poland and Slovakia, 1944–48 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 12 (2016)
- Tomasz Frydel, Martin Winstone, Generalne Gubernatorstwo. Mroczne serce Europy Hitlera , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 12 (2016)
Similar Articles
- Peter Black, The Sonderdienst in the General Government , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 12 (2016)
- Klaus Peter Friedrich, Nazi Murder on the Jews in Polish Communist Press (1942–1944) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 2 (2006)
- Zuzanna Schnepf-Kołacz, The Fate of Journalists of the German ‘Reptile Newspaper’ – Nowy Kurier Warszawski in the Light of Post-War Trials on the Basis of the ‘August Decree’ , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 2 (2006)
- Jan Grabowski, Hunting down Emanuel Ringelblum. The Participation of the Polish Kriminalpolizei in the ‘Final Solution of the Jewish Question , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. Holocaust Studies and Materials (2017)
- Jan Grabowski, Tracking Emanuel Ringelblum. Participation of Polish Kriminalpolizei in the “Final Solution to the Jewish Question” , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 10 (2014)
- Stefan Klemp, Sources Showing the Activity of Police Battalions in Occupied Poland , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 11 (2015)
- Witold Mędykowski, Against One’s Own: Patterns of Jewish Collaboration and in Cracow and the Cracow Area , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 2 (2006)
- Gabriel Finder, The Trial of Shepsl Rotholc and the Politics of Retribution in the Aftermath of the Holocaust , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 2 (2006)
- Tomasz Frydel, The Polish Countryside as a Gray Zone: Village Heads as the Meso Level of the General Government, 1939–1945 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 19 (2023)
- Grzegorz Rossoliński-Liebe, Ukrainian Police, Nationalism, and the Holocaust in Eastern Galicia and Volhynia , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 13 (2017)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 > >>
You may also start an advanced similarity search for this article.
